آيا امر به معروف و نهي از منكر در كارهاي حرام و واجب است، يا اين‌كه در كارهاي مستحب و مكروه هم تحقق پيدا مي كند؟

همان گونه كه مي دانيد امر به معروف و نهي از منكر، يكي از ويژگيهاي بارز مؤمنان است و جزو فروع دين ما مي باشد. بنابراين بايد از منظر فقهي و غيره به آن نگريست و گفت:نگاه فقهي: چنانچه معروفي كه ترك شده، واجب باشد، امر کردن به آن واجب و اگر آن معروف، مستحب باشد، امر به آن مستحب خواهد بود. و منكر اگر حرام باشد، نهي از آن واجب و اگر مكروه باشد، نهي از آن مستحب خواهد بود. هر يك از امر به معروف و نهي از منكر، به واجب و مستحب تقسيم مي شوند. آنچه كه از نظر شرع يا عقل، واجب باشد، امر به آن واجب است و آنچه كه از نظر عقل زشت و قبيح و حرام شرعي است، نهي از آن واجب است و آنچه كه مستحب است، امر به آن مستحب است و آنچه كه مكروه است، نهي از آن مستحب است.[1]معروف در لغت، داراي معاني مختلفي از جمله، نيكي و طاعت خداست و منكر نيز داراي معاني متعددي است؛ از جمله زشتي و پليدي و در اصطلاح، انجام هر يك از دستورهاي ديني، از واجب و مستحب را معروف و انجام هر يك از محرمات و مكروهات را منكر گويند.معروف اسمي است كه براي هر عملي كه خوبي آن، از نظر عقل و شرع مسلم باشد، به كار مي رود.[2] به عبارت ديگر، هر قولي و عملي كه مطابق عقل يا فطرت سليم باشد و شريعت آن را تصديق كند، معروف مي باشد.[3] [4]در مقابل، «منكر» چيز زشتي است كه دين، آن را به حرام تعبير مي كند؛[5] يا چيز زشتي است كه عقول صحيح، آن را قبيح مي دانند؛[6] يا هر چيزي كه شرع آن را زشت دانسته و حرام نمايد منكر مي باشد.[7] اقسام معروف و منكر:[8]1. معروف شرعي: آنهايي هستند كه از سوي شارع مقدس بيان گشته اند.2. عرفي: آنهايي هستند كه از سوي شارع بيان نشده اند، اما از نظر عرف عمل به آن خوب است و به محاسن اخلاقي يا معروف اند.اعمالي هم وجود دارند كه نه معروف اند و نه منكرند. بلكه منكر آفرين اند: مثلاً تجمل گرايي طرز پوشش و نوع لباس اگر تبديل به مدگرايي شود.بايد توجه داشت كه شناخت مصداقهاي «معروف» و «منكر»، بويژه واجب و مستحب يا حرام و مكروه بودن آنها، انسان را از اصرار و برخوردهاي غيرضروري در امر به مستحبات و نهي از مكروهات و همچنين از كم رنگ برخورد کردن با ترك واجبات و انجام محرمات، حفظ مي كند. و هر كدام از اينها را از جهتهايي مي توان دسته بندي كرد:معروف، يا واجب است يا مستحب و هر يک از آن ها خود به سه قسم، اعتقادي، فقهي و اخلاقي تقسيم مي شوند.منکر نيز هم چنين تقسيماتي دارد.مثال معروف واجب اعتقادي: شناخت خداوند وايمان به او و صفاتش: توحيد، عدل، علم، ... .اعتقاد به اينكه عبادت او واجب است.اعتقاد به اينكه او تنها مؤثر حقيقي در امور است.اعتقاد به وحي، پيامبران، ايمان به حقانيت اميرالمؤمنين و ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ .اين تقسيم بندي[9] با مثال‌هاي متنوع را مي توانيد در كتاب «تحليلي نو و عملي از امر به معروف و نهي از منكر در عصر حاضر» مطالعه فرماييد. معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. امر به معروف و نهي از منكر از ديدگاه امام خميني (ره)، مؤسسه امام خميني، ص 240-155.2. پژوهشي در امر به معروف و نهي از منكر، محمداسحاق مسعودي، نشر سازمان تبليغات، چاپ اول، 1374.3. امر به معروف و نهي از منكر، محسن قرائتي، منكرها و معروف‌ها در قرآن، نشر مركز فرهنگي درسهايي از قرآن، چاپ هشتم، 77.4. بايدها و نبايدها، محمد بهشتي، بحث نسبي بودن خوبي و بدي.5. تحليلي نو و عملي از امر به معروف و نهي از منكر در عصر حاضر، اكبري، محمدرضا، انتشارات پيام عترت. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه