طبق آيه ی 46 سوره ی اعراف، اعرافیان چه کسانی بودند؟

در آیه ی شریفه ی 46 از سوره ی مبارکه ی اعراف آمده است: و در میان آن دو (بهشتیان و دوزخیان)، حجابی است و بر «اعراف» مردانی هستند که همه را از چهره شان می شناسند؛ بهشتیان را صدا می زنند که «درود بر شما باد! اما داخل بهشت نمی شوند، در حالی که امید آن را دارند.» واژه «اعراف» در لغت به معنای بلندی ها، مرتفعات.... جمع، عرف، بر وزن قفل به معنای محل مرتفع و بلند استو این که به یال های اسب و پرهای بلند پشت گردن خروس، «عرف الفرس» یا «عرف الأريک» گفته می شود، به همین جهت است که در محل مرتفعی از بدن آن ها قرار دارد. اعراف در اصطلاح ، دیوار حائلی است میان بهشت و دوزخ، یعنی بهشت و دوزخ که هم چون حجابی میان این دو کشیده شده و یا هم چون زمین مرتفعی در میان این دو فاصله گردیده است. به طوری که آن ها روی آن قرار دارند، مشرف بر بهشت و دوزخند و هر دو گروه را مشاهده می کنند. و از چهره های تاریک و روشن آن ها می توانند آن ها را بشناسند. مفسران در تعیین این که اعراف چه کسانی و یا چه گروهی هستند به دوازده گروه گرویده اند. از مجموع این نظرها سه دسته را به اجماع می پذیرند: 1ـ اینان دسته ای از مقربان بارگاه ربوبی و خاصّان وی اند. 2ـ دسته ای از ملائکه اند. 3ـ دسته ای از کسانی اند که اندازه اعمال خوب و بدشان مساوی است. در این جا باید بدین نکته توجه داشته که در این آیه ی قرآن کریم: وَعَلَى الأَعْرَافِ رِجَالٌ ، اهل اعراف از گونه ی رجال دانسته شده اند. بنابر این، نمی توانند از دسته ملائکه باشند و از طرف دیگر سیاق آیه مشعر بر برتری این گروه بر اهل بهشت و دوزخ است، افزون بر این که این گروه در حشر، اهل بهشت و دوزخ را مورد خطاب قرار می دهند، حال آن که بر طبق آیه: رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا الرحْمَنِ لَا يَمْلِکونَ مِنْهُ خِطَابًا (نبأ، 37) افراد معمولی حق خطابی ندارند؛ پس این گروه باید جزء خاصان بارگاه ربوبی باشند که از باب غلبه به عنوان «رجال» خوانده شده اند. از طرف دیگر احادیث وارد بر این باب نیز می تواند مؤید این گفتار باشد؛ که اخبار رسیده در تعيین اهل اعراف گاه اهل اعراف را افرادی ممتاز و گاه آن ها را افرادی که حساب خوبی و بدیشان مساوی است، معرفی می کنند، مانند: امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرمایند: آن ها گروهی هستند که حسنات و سیئاتشان مساوی است، اگر خداوند آن ها را به دوزخ بفرستد، به خاطر گناهانشان است و اگر به بهشت بفرستد به برکت رحمت او است. بنابر این، در «اعراف» دو گروه وجود دارند: افرادی که امید به رحمت خدا دارند و پیشوایان بزرگی که در همه حال یار و یاور ضعیفانند، بر این اساس قسمت اول آیات و روایات اشاره به گروه نخستین، یعنی ضعيف است که ثواب و گناه شان مساوی است و قسمت دوم اشاره به گروه دوم، یعني بزرگان و انبیاو امامان و صلحا می باشد . در بعضی از روایات نیز شاهد این جمع هستیم، مانند روایاتی که در تفسیر علی بن ابراهیم از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده که فرمود: اعراف، تپه ای است میان بهشت و دوزخ و امامان، آن مردانی هستند که بر اعراف در کنار شیعیان (گنهکارانشان) قرار می گیرند. در حالی که مؤمنان (خالص) بدون نیاز به حساب در بهشت جای گرفته اند....» بعد از آن اضافه می کند: بدون حساب به بهشت شتافته اند، و این همان است که خداوند می فرماید: سَلاَمٌ عَلَيْکمْ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ: «یعنی آن ها به بهشتیان درود می فرستند در حالی که خودشان هنوز وارد بهشت نشده اند و آرزو دارند». پس به آن ها گفته می شود: دشمنان حق را بنگرید که چگونه در آتشند و این همان است که خداوند می فرماید: وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاء أَصْحَابِ النَّارِ قَالُواْ رَبَّنَا لاَ تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ بعد به دوزخیان می گویند: این ها (پیروان و شیعیانی که آلوده گناهان بوده اند)، همان ها هستند که شما می گفتید: هرگز مشمول رحمت الهی نخواهند شد، (چگونه رحمت الهی شامل حال آن ها شده)؟ و به این دسته از گناهکاران (که بر اثر ایمان و عمل صالحی که شایستگی عفو و آمرزش را دارند) از طرف امامان و پیشوایان دستور داده می شود: «به سوی بهشت بروید نه ترسی دارید و نه غمی». نتیجه: این که اصحاب اعراف همان دسته اول یعنی مقربان بارگاه ربوبي و خاصان وی اند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه