با عرض سلام می خواستم در مورد ازدواج موقت مقداری اطلاعات جامع داشته باشم.

پیشینه ازدواج موقت از زمان خود رسول اکرم(ص) بود. اما نسبت به امت های پیشین، تاریخ صحیح و موثقی در دست نیست ولی فلسفه پیدایش آن مهم تر از تاریخ آن است. غریزه جنسی یکی از غرایزی است که خدای متعال به انسان و حیوان موهبت فرموده است .پاسخگویی به این غریزه هم یک امر طبیعی و ضروری است و بر خلاف نظر افراد یا مکاتبی که رهبانیت را ترویج می کنند سرکوب کردن این غرایز امری نا صحیح و موجب عقده های روحی می شود . کما اینکه هرج و مرج و بی قانونی و افراط در ارضای آن کمونیسم جنسی نیز خلاف هدف آفرینش انسان است .از این رو بهترین و طبیعی ترین مشکل ارتباط زن و مرد دارای ویژگی های زیر است :1- پیوند زناشویی مبتنی بر قانون 2- تک همسری 3- ازدواج دایملیکن اگر به دلایل خاصی، ازدواج دایم ممکن نشد و زمینه آن موجود نبود یا تک همسری انسان یا جامعه را با مشکلات خاصی مواجه کرد آیا باید در اینجا باید کمونیسم جنسی و ارتباط غیر قانونی را ترویج کرد یا با سازکارهایی که محدود بود و مانع سوء استفاده و هوسرانی عده ای از زنان یا مردان گردد پیوند زناشویی به شکل مجدد و یا ازدواج موقت را قانونی کرد در اینجا دو رویکرد وجود دارد :1- رویکرد اسلام ناب که از طریق رسول اکرم(ص ) و ائمه اطهار(ع) بیان شده است که بر مبنای آن هم تعدد زوجات مجاز است وهم ازدواج موقت .(توجه داشته باشید ترغیب و تشویق به تشکیل خانواده ازدواج دائم و تک همسری است اما به خاطر اضطرار و خروج از بن بست ونه در عرض و همسان با ازدواج دائم این راه قانونی باز شده است )2- رویکرد غربی ها و مسیحیت ( اگر مردم را به رهبانیت فرا می خوانند ) و... که گونه های مختلف کمونیسم جنسی یا آزادی و بی بند و باری جائز است یعنی خود ان محتوی (ارتباط زن و مرد بیش از یک مورد دائم )به شکل وسیع و بی قانونی است اما رسم آن به شکل قانونی نیست .از این رو دانشمندان و دلسوزان غربی نیز به این نتیجه رسیدند که ازدواجی شبیه ازدواج موقت یک ضرورت اجتماعی است .توضیح آن که : در جامعه بشری به ویژه در شرایط امروز آمیزش جنسی را نمی توان به ازدواج دائمی محدود ساخت و هیچ حکومتی و جامعه ای نمی تواند مانع این نیاز طبیعی گردد . یک راه ارضای این نیاز راه نا مشروع و ترویج زنا و فحشاء است که اغلب جوامع بشری به آن تن داده است و حتی مراکز رسمی برای تن فروشی و بهره کشی جنسی از دختران و زنان دارند . اسلام با این راه به شدت مخالف است و آن را توهین به زن و تجاوز به حقوق و کرامت او و منافی با اخلاق و عفت اجتماعی وموجب نابودی خانواده می داند . تنها راه باقیمانده ومشروع راه ازدواج موقت است که مردان و زنان را با قرارداد مشخص شرعی و رعایت حقوق طرفین و نیز جوانب اخلاقی و انسانی وشرعی ان با پیمان دو جانبه ازدواج کنند و تفاوت ان با ازدواج دائم در زمان بندی آن است که مهمترین راه حل برای مواردی است که ازدواج دائم امکان ندارد یا مشکلات متعددی را باعث می شود . چنان که دانستیم ازدواج موقت مسؤولیت و تکلیف بیشتری برای زوجین تولید می کند . به همین دلیل کمتر دختر و پسری می توان یافت که از اول بلوغ طبیعی که تحت فشار غریزه قرار می گیرند امکان ازدواج دائم و تشکیل خانواده را هم داشته باشند . خاصیت عصر جدید این است که فاصله بلوغ طبیعی را با بلوغ اجتماعی و قدرت تشکیل عائله زیادتر کرده است .اگر در دوران ساده قدیم یک پسر بچه در سنین اوائل بلوغ طبیعی از عهده شغلی که تا اخر عمر به عهده او گذاشته می شد بر می آمد در دوران جدید امکان پذیر نیست .برتراند راسل فیلسوف انگلیسی در کتاب زناشوئی و اخلاق می گوید:(...در واقع اگر درست بیاندیشیم پی می بریم که فواحش معصومیت کانون خانوادگی و پاکی زنان و دختران ما را حفظ می کند. هنگامی که این عقیده را (لکی) در بجبوحه عصر (ویکتوریا ) ابراز کرد اخلاقیون سخت آزرده شدند بی آنکه خود علت آن را بدانند .اما هرگز نتوانستند خطای عقیده لکی را به ثبوت برسانند . زبان حال اخلاقیون مزبور با تمام منطقشان این است که ( اگر مردم از تعالیم ما پیروی می کردند دیگر فحشاء وجود نمی داشت) اما ایشان به خوبی می دانند که کسی توجه به حرفشان نمی کند.این است فرمول فرنگی چاره جویی خطر مردان و زنانی که قادر به ازدواج دائم نیستند و آن بود فرمولی که اسلام پیشنهاد کرده است. آیا اگر این فرمول فرهنگی به کار بسته شود و گروهی زن بدبخت به ایفای این وظیفه اجتماعی اختصاص داده شوند آن وقت زن به مقام واقعی وحیثیت انسانی خود رسیده است و روح اعلامیه حقوق بشر شاد شده است؟برتاند راسل رسما در کتاب خود فصلی تحت عنوان ازدواج تجربی باز کرده است .وی میگوید:( قاضی لیندزی که سالیان متمادی مامور دادگاه دنور بوده است و در این مقام فرصت مشاهده حقایق زیادی را داشته است پیشنهاد می کند که ترتیبی به نام (ازدواج رفاقتی) داده شود متاسفانه پست رسمی خود را در آمریکا از دست داد. زیرا مشاهده شد که او بیش از ایجاد حس گناهکاری در فکر سعادت جوانان است . برای عزل او کاتولیک هاو فرقه ضد سیاهپوستان از بذل مساعی خود داری نکردند. پیشنهاد ازدواج رفاقتی را یک محافظه کار خردمندکرده است و منظور از آن ایجاد ثباتی در روابط جنسی است . لیندزی متوجه شده است که اشکال اساسی در ازدواج فقدان پول است . ضرورت پول فقط از لحاظ اطفال احتمالی نیست بلکه از این لحاظ که تأمین معیشت از جانب زن برازنده نیست و به این ترتیب نتیجه می گیرید که جوانان باید مبادرت به ازدواج رفاقتی کنند که از سه لحاظ با ازدواج عادی متفاوت است :اولا منظوراز ازدواج تولید نسل نخواهد بود . ثانیا :مادام که زن جوان فرزندی نیاورده است و حامله نشده است طلاق با رضایت طرفین میسر خواهد بود . ثالثا : زن در صورت طلاق مستحق کمک خرجی برای خوراک خواهد بود ...و اگر قانون آن را می پذیرفت تأثیر زیادی در بهبود اخلاق می کرد).آنچه لیندزی و راسل آن را ازدواج رفاقتی می نامند گرچه با ازدواج موقت اسلام اندک فرقی دارد اما حکایت می کند که متفکرانی مانند لیندزی و راسل به این نکته پی برده اند که تنها ازدواج دائم و عادی وافی به همه احتیاجات اجتماع نیست .علاوه بر آنچه که گفته شد، مسأله ازدواج موقت باید به گونه ای باشد که زندگی آینده و دایم را موجب اختلال نکند، لذا انجام چنین کاری باید در ارتباط با خانم هایی باشد که مراحلی از زندگی را طی کرده اند و با ازدواج موقت آینده آنان به خطر نمی افتد. ازدواج موقت کسانی که از نظر غریزی تحت فشار هستند با چنین خانم هایی اشکال ندارد. آن چه از نظر شرعی نیاز به اجازه پدر و از نظر عرفی قابل پذیرش خانواده ها نیست، ازدواج موقت با دختران جوانی است که امید به تشکیل زندگی و کانون گرم خانواده سالم و صمیمی هستند.از دیگر عوامل بازدارنده فرهنگ بحث ازدواج موقت در جامعه ما این است که مسئله ازدواج موقت و خانه عفاف، بیشتر دست آویز مردان زن دار و هوسران پولدار می شود و سست شدن بنیان خانواده ها را به دنبال دارد.از این رو اگر چه ازدواج موقت شرعى بوده و حرام نیست، لیکن در جامعه ما به دلایل فراوانى رواج ندارد. بنابراین نظر کارشناسی ما این است که جوانان سعى کنند ازدواج دائم داشته باشند. البته امکان دارد بگویید شرایط آن را ندارند. ولی تجربه ثابت کرده اگر توقعات را پایین آوردیم می توان همسری را انتخاب کرد که شرایط ما را درک کند و چند مدتى به صورت نامزد رسمى و شرعى باشند و از یکدیگر لذت ببرند و بعد که شرایط مهیا شد به طور رسمی زندگى مشترک را آغاز کنند.خداوند در قرآن کریم مى فرماید: «کسانى که تنگ دست مى باشند دلهره فقر و عدم امکانات مادى نداشته باشند که از ناحیه فضل و رحمت خاص خداوندى در امر نکاح وازدواج کمک خواهد شد». وعده خداوند قطعى است و کسى نمى تواند به آن بدبین باشد پیامبر اکرم(ص) نیز مى فرماید: «اگر کسى به این مطلب اعتقاد نداشته باشد به خداوند سوء ظن دارد آن ظلم و گناه بزرگى است». در درجه اول سعى کنید با تدابیرى که در بالا به آن اشاره شد امر ازدواج خود را تسهیل کنید و موضوع را با والدین خویش مطرح کنید و از خداوند متعال کمک بخواهید و دعا کنید هم اسباب مادى ازدواجتان فراهم شود و هم همسرى قانع و شایسته که بتواند در مشکلات مادى نیز شما را یارى کند، به شما عطا نماید این از فضل و رحمت خداوند به دور نیست بلکه بسیار سهل و آسان است. نباید به دلیل فقر و عدم امکانات مادى، اخلاق و ارزش هاى معنوى را از دست داد و با انجام بعضى کارها تمام قواى جسمى، روحى و روانى خود را نابود کرد و دچار عواقب سوء و پیامدهاى جبران ناپذیر آن شد. در عین حال در صورتى که به هر دلیلى نتوانستید ازدواج کنید تا زمان فراهم شدن شرایط و امکانات ازدواج براى کنترل این غریزه سرکش که اگر رها شود دین و دنیاى فرد را تباه مى کند راهکارهاى عملى زیر را مورد توجه قرار دهید: (چنانچه خودتان نیز به بعضی آنها اشاره کرده اید) 1- روزه مستحبى بگیرید. 2- هر روز به منظور تخلیه انرژى جسمانى خود مقداری ورزش کنید. 3- اوقات فراغت خود را با انجام کارهاى هنرى، فنى، و کمک به هم اطاقى ها و... پر کنید. 4- در خوردن مواد غذایى انرژى زا و محرک مثل، خرما، پیاز، فلفل، تخم مرغ و... به حداقل لازم اکتفا کنید. 5- از تماشاى رفتارها و برجستگى هاى بدن دیگران و صحنه هاى تحریک کننده جدا خود دارى کنید امام صادق(ع) فرمود: «نگاه تیرى از تیرهاى شیطان است و چه بسا نگاهى که اندوه هاى زیادى در پى داشته باشد». 6- براى تمام اوقات شبانه روز خود برنامه اى منظم تدوین کنید و هیچ زمانى را بدون برنامه قبلى سپرى نکنید زیرا براى آن اوقات شیطان برنامه ریزى مى کند. 7- با شرکت در مجالس مذهبى، دعا، خواندن نمازهاى نافله و نافله شب پیوسته در صدد تقویت نیروى ایمان خود باشید. البته طبیعى است براى نجات از این وضعیت لازم است با عزمى راسخ و اراده اى محکم به راه کارهاى فوق پاى بند باشید که در پرتو عمل به آن نکات و بدون هیچ گونه تنبلى، سستى، اهمال کارى موفقیت خود را تضمین خواهید کرد و گرنه دردى دوا نخواهد شد. لازم است در همین جا عشق و محبت شما به رشد و کمال و معنویت را ستایش کنیم و براى حفظ این روحیه و گسترش آن بین تمام جوانان و دانشجویان از خداوند متعال طلب کمک و یارى کنیم. مسلما حفظ ایمان و ارزش هاى آن در محیط نامساعد بسى دشوار است، ولى ارزش افزون ترى دارد. البته نکاتی که برای کنترل غریزه جنسی در بالا گفته شد، راه طبیعی برخورد با این غریزه نیست. بلکه از روی ناچاری و به خاطر اینکه به بلای بزرگتری مبتلا نشویم چاره ای جز تحمل نداریم. اسلام هرگز راضی نمی شود شرایط جامعه برای یک جوان طوری باشد که مجبور شود از این راهها غریزه جنسی خود را کنترل کند. دین اسلام نه تنها از ابتدای سن بلوغ ازدواج و رفتار جنسی با همسر را حلال کرده است و حتی در سوره نور آیه 32 کمک به جوانان برای ازدواج را یک وظیفه عمومی می داند، بنابراین نباید تصور کنیم اسلام برای غریزه جنسی برنامه ای ندارد، کاملترین و سالمترین برنامه برای ارضای این غریزه در اسلام است. اگر ما نگاهی به مشکلات کمرشکنی که امروزه ملت های غربی را فراگرفته، اعم از تزلزل کانون خانواده، از بین رفتن عواطف انسانی، شیوع بیماری های خطرناکی چون ایدز و... ، فرار کودکان و نوجوانان از خانه، به ذلت کشیده شدن شخصیت و مقام زن، پوچ گرایی و در نهایت بالارفتن روز افزون آمار خودکشی در بین جوانان، بیفکنیم متوجه می شویم تمام این مشکلات به خاطر عدم رعایت دستوراتی است که دین مبین اسلام در مورد ارضای غریزه جنسی داده است.اگر بخواهیم مصالح جامعه و خصوصا دختران جوان و آینده آنان را در نظر بگیریم، باید گفت که در شرایط کنونی، ازدواج موقت به هیچ وجه به صلاح دختران جوان نمی باشد، از این رو تأکید می شود که جوانان از فکر ازدواج موقت در شرایط و موقعیت فرهنگی، اجتماعی جامعه امروزی بیرون بیایند و برای کنترل غریزه جنسی یا با کاهش توقعات و انتظارات در صدد ازدواج دائم باشند و هرگز نباید تصور کرد که ازدواج دائم با شرایط کنونی دانشجویان (نظیر تحصیل، مشکلات مسکن، اشتغال و...) قابل جمع نمی باشد، بلکه با انتخابی دقیق و تشریح شرایط برای خانواده ها و کسب موافقت آنان می توان دوران عقد را تا فراهم آمدن شرایط، طولانی نمود و از این طریق هم به نیازهای روحی و عاطفی خود پاسخ داده و از افتادن در دام انحرافات جلوگیری کرد و هم عزم و اراده خویش را برای تلاش مضاعف و جدی برای فراهم نمودن شرایط مصمم نمود.در پایان با اطمینان می توان گفت ،اگر چه زمینه های فساد فراوان است و دغدغه آن بسیاری از جوانان را می آزارد اما باید دانست که خروش شهوت و برافروختگی غضب، در برابراراده و همت جوانان و جوان دلان نه تنها قابل فروکشی است؛ بلکه حتی با یک بار ایستادگی در برابر شهوت می توان چون یوسف و ابن سیرین به مقامات معنوی دست یافت و خاطره خوش آن تجربه نورانی بسیار لذت بخش خواهد بود. لطف خداوند و امدادهای غیبی او نیز همیشه همراه و راهگشا است: «والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا و ان الله لمع المحسنین»؛ و کسانی که در راه ما کوشیده اند به یقین راههای خود را در آنان می نماییم و در حقیقت خدا با نیکوکاران است.لازم به ذکر است ازدواج موقت، داراى شرایط زیر است: 1ـ ازدواج موقت، مانند ازدواج دائم نیاز به خواندن عقد و الفاظ مخصوصه دارد و با صرف رضایت قلبى درست نمى شود. 2ـ تنها فرق عمده در ازدواج موقت با دائم، این است که در عقد موقت باید مدت ذکر شود که آیا مثلاً یک ساعت است یا ده سال. 3ـ مقدار مهریه هم باید در عقد موقت مشخص شود و هنگام خواندن عقد ذکر گردد. 4ـ زنى که عقد موقت مى شود بلافاصله بعد از عقد مالک تمام مهریه مى شود و مى تواند از شوهر مطالبه کند. البته در صورتی که زن حاضر به تمکین برای نزدیکی باشد. 5ـ اگر دختر بکرى بخواهد صیغه شود، باید با اذن پدر یا جدّ پدرى باشد؛ کما این که در ازدواج دائم نیز این طور است. 6ـ در عقد ازدواج موقت بعد از تمام شدن مدت، زن باید از مرد جدا شود و عده نگه دارد، مگر این که عقد دوباره تجدید شود. و اگر قبل از تمام شدن مدت، مرد بقیه آن را ببخشد، ازدواج موقت تمام مى شود (در صورتی که نزدیکی واقع شده تمام مهر را باید بدهد و اگر نزدیکی نکرده نصف مهر را بدهد). اما در عقد ازدواج دائم فقط با طلاق یا عقد منفسخ مى شود.7- اگر خود زن و مرد بخواهند صیغه عقد غیر دائم را بخوانند بعد از آن که مدت و مهر را معین کردند (و اگر دختر بکر است حتما پدر یا جد پدری دختر اذن داده باشند) چنانچه زن بگوید «زوجتک نفسی فی المده المعلوم علی المهر المعلوم» و بعد بلافاصله مرد بگوید «قبلت» عقد صحیح است (برای آگاهی بیشتر ر.ک: توضیح المسائل). .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه