در صورت امکان در مورد اعیان ثابته و رب مقید توضیحاتی ارائه بفرمائید. جناب خواجه عبدالله انصاری فرموده اند: «الهی، اول ما را ختم به خیر بفرما.» آیا راهی بر شناخت اعیان ثابته هر شخصی برای خودش امکان پذیر است یا خیر؟ بزرگان فرموده اند: «هر انسانی تجلی یکی از اسماء الهی است.» آیا منظور از همین اسماء الهی، رب مقید است؟ در صورت امکان کتاب هایی که به زبان ساده موجود باشد معرفی فرمائید.

در مورد اسماء و صفات در بعد عرفانی باید بگوییم که هر اسمی از اسماء حق دو صورت دارد یا ظهور عینی در جهان خارج و عالم کون و فساد دارد و یا صورت ظهور علمی در عالم علم خدا دارد. اعیان خارجی ظهور اعیان ثابته و علم حق اند و اعیان ثابته صورت ظهورات علمی اسمای الهی در عالم علم خدا هستند، بنابراین هر عین ثابت میتواند در عالم خارج تحقق عینی داشته باشد. مبحث اعیان ثابته از زمان محی الدین در عرفان مطرح شد و مهمترین جایگاه آن درباره توجیه علم خدا به مخلوقات پیش ازخلق شدن آنها است حال آنکه آنها وجود نداشتند، علم هم به وجود تعلق می گیرد و نه به چیزی که هنوز موجود نشده. عرفا معتقدند که مخلوقات قبل از خلق در عالم علم خدا عین ثابتی داشتند و صورت علمی آنها نزد خداوند حاضر بود. در حقیقت علم خدا به آنها از نظر صورت علمی آنها است و در هنگام خلق موجودات از روی صورت علمی که نزد خدا وجود داشته خلق شده اند.در ادامه به قسمتی از لغت نامه دهخدا در تعریف اعیان ثابته توجه نمایید:صور اسماء الهی و صور علمیه . (ناظم الاطباء). صور اسمای الهی . (از کشف بنقل غیاث اللغات و آنندراج ). صور علمیه . (از مدارالافاضل بنقل غیاث اللغات و آنندراج ). حقایق ممکنات در علم حقتعالی باشد و آنها حقایق اسماء الهی در حضرت علمیه اند که تاخیری از حقتعالی جز از جهت ذات ندارند و از لحاظ زمان ازلی و ابدی هستند و مقصود تاخیر اضافی است یعنی تنها بحسب ذات تاخر دارند نه غیر آن . (از تعریفات جرجانی ). مولف کشاف اصطلاحات الفنون آرد: اعیان ثابته در اصطلاح سالکان صور اسماء الهی را گویند که آن صورتها معقوله است در علم حقتعالی . و اعیان ثابته دو اعتبار دارد: یکی آنکه صور اسماء است . دوم آنکه حقایق اعیان خارجی است . پس به اعتبار اول همچون ابدان است برای ارواح و به اعتبار دوم همچون ارواح است مر ابدان را. و در «التحفة المرسله » است که اعیان ثابته صورت عالم در مرتبه تعین دوم باشد. (از کشاف اصطلاحات الفنون ). و مولف دستور العلما آرد: بدان که صور علمیه الهی را اعیان ثابته نامند. و این عقیده صوفیان است و حکماء، ماهیات را اعیان ثابته گویند. و میرسید شریف گوید: حقایق ممکنات در علم باری تعالی اعیان ثابته اند و آنهاصور حقایق اسمای الهی در حضرت علمی هستند که بحسب ذات از حقتعالی تاخر دارند و از جهت زمان تاخری ندارند و ازلی و ابدی هستند. (دستورالعلماء ج 1 ص 137).رب مطلق و مقید:عرفا بر این اعتقادند که هر نفس و موجودی که ( یا رب ) می گوید ، در حقیقت دارد رب خودش را صدا می زند ، هیچ کس رب مطلق نظام هستی را صدا نمی زند . اما داعی تمامی موجودات این است که از کانال وجودی خودشان که همان رب مقید است به رب مطلق سفر کنند ، که ضمیر ( الیه ) در ( انالله و انا الیه راجعون) به همان رب مطلق بر می گردد . به یک معنا تمامی موجودات مسلمانند و همگی در حال سفر کردن از خویش به آن رب مطلقند ( آل عمران / ۸۳ ) هر کس با جدول وجودی خود ، با رب خویش در ارتباط است و همه می خواهند از این کانال ، خود را به رب پیغمبر اتصال دهند (و اینکه انتهای سیرشان به سوی پروردگار توست - نجم / ۴۲ ) ( مسلماً بازگشت همه به سوی پروردگار توست - علق / ۸ )هر موجودی به رب مقید خویش موجود است که در غیر اینصورت اصلاً به حد وجود نمی رسید . همه رب مقید دارند و غایت همه موجودات ، متصل شدن به حقیقت لایتناهیه رب مطلق نبی اکرم است .برای مطالعه در زمینه رب مقید به کتاب دفتر دل نوشته استاد آیت الله حسن زاده آملی مراجعه کنید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه