آیا رشوه خواری حرام است؟در صورت حرام بودن علت آن را بیان کنید؟

رشوه لفظى عربى از ریشه "ر ش و" و به سه صورت: با فتح، ضم و کسر «راء» به کار رفته است. این کلمه مفرد است و جمع آن «رُشا» یا «رِشا» (با ضم یا کسر راء) است که در فارسى به معناى مزد است.[1] و (در اصطلاح)عبارت است از اینکه کسى با تبانى و پرداخت چیزى، به خواسته خود برسد.[2]فقهاى عظام، براى بیان حرمت رشوه از چهار دلیل: قرآن کریم، سنّت، اجماع و عقل بهره جسته اند.[3]1. قرآن کریمخداوند می فرماید: "و اموال يكديگر را به باطل (و ناحقّ) در ميان خودتان نخوريد و اموال را به (عنوان رشوه، به كيسه) حاكمان و قاضى‏ها سرازير نكنيد تا بخشى از اموال مردم را به گناه بخوريد، در حالى كه خود مى‏دانيد (كه خلاف مى‏كنيد)."[4] علاّمه طباطبایى (ره) در تفسیر این آیه مى گوید: "ادلاء (مصدر تُدْلُوا) در چاه کردن دلو براى کشیدن آب است و منظور از آن در آیه مبارکه، رشوه دادن به حاکمان است که کنایۀ لطیف و زیبایى بر این مطلب است که حکم مورد نظر رشوه دهنده را به منزله آب ته چاه قرار داده که به وسیله دلو رشوه، از آن بیرون کشیده مى شود".[5] پس لازمۀ حرمت دادن رشوه، این است که گرفتن آن نیز حرام باشد.[6]2. روایات:بسیارى از روایات گرفتن رشوه را از مصادیق کفر دانسته اند؛ مانند این روایات: پیامبر اکرم (ص) فرمود: "از رشوه دورى کنید؛ زیرا این کار کفر است و رشوه خوار بوى بهشت را استشمام نمى کند". امام صادق (ع) نیز در این باره می فرمایند: "و امّا رشوه، اى عمّار! در مورد احکام، کفر به خداى بزرگ و رسول او است".[7]3. اجماعلیل دیگرى که برخی از فقها در اثبات حرمت رشوه به آن استناد کرده اند، اجماع همۀ فرقه هاى اسلامى، اعمّ از شیعه و اهل سنّت است.[8]4. عقل:رشوه ضررهای زیادی به اجتماع وارد می کند. وقتی کسانی بتوانند با پول به همۀ خواسته های خود برسند، بی پولان یا کسانی که رشوه را به هر دلیل پرداخت نمی کنند، در رسیدن به حق خود با مشکلات فراوانی روبرو می شوند. وقتی که مسئولین در قبال انجام کارها به گرفتن رشوه عادت کنند، دیگر برای افرادی که رشوه پرداخت نمی کنند به خوبی انجام وظیفه نمی کنند و نظام اداری به فساد کشیده می شود.به همین علت علمایى چون مقدّس اردبیلى از عقل به عنوان دلیل مستقل بر حرمت رشوه یاد کرده اند؛ چنان که در کتاب «مجمع الفائده والبرهان» آمده است: "علت حرمت رشوه را مى توان از عقل و نقل از حیث قرآن و اجماع مسلمین و سنّت استفاده نمود."[9]در پایان فتاوای مراجع محترم تقلید را می آوریم:آيات عظام امام، بهجت، خامنه‏اى، صافى، فاضل، مكارم و نورى: پرداخت پول يا اموالى، از سوى مراجعه كننده، به كارمندان اداره‏ها- كه وظيفه ارائه خدمات به مردم را دارند- منجر به فساد اداره‏ها خواهد شد كه از نظر شرعى حرام است. گرفتن آن بر دريافت كننده نيز حرام است و حق تصرف در آن را ندارد.[10]آيات عظام تبريزى، سيستانى و وحيد: رشوه دادن در غير باب قضا، براى گرفتن حق جايز است ولى گرفتن آن بر كسى كه وظيفه‏اش ارائه كار و خدمت است، جايز نيست.[11]پی نوشتها:[1] مجمع البحرین، ج 1، ص 184.[2] ابن اثیر، النهایة، ج 2، ص 226.[3] خویی،مصباح الفقاهة،ج1، ص 256.[4] بقره، 188.[5] المیزان، ج2، ص52، ذیل آیه 188سوره بقره.[6] مصباح الفقاهة،ج1،ص 234[7] وسائل، ج 12، ص 63، باب 5، ح 1.[8] نجفی،جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ج‏22، ص 145؛مصباح الفقاهة،ج1،ص263.[9] مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان في شرح إرشاد الأذهان، ج‏12، ص 49،دفتر انتشارات اسلامی،قم،1403قمری.[10] امام، تحرير الوسيله، ج 2، كتاب القضا، م 6 آيت‏الله فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 972 آيت‏الله مكارم، استفتاءات، ج 2، س 664 و 665 آيت‏الله صافى، جامع الاحكام، ج 2، س 1540 آيت‏الله خامنه‏اى، اجوبة الاستفتاءات، س 1246 و 1247 و آيت‏الله بهجت، توضيح‏المسائل، متفرقات، م 16.[11] آيت‏الله تبريزى، استفتاءات، س 999 آيت‏الله وحيد، منهاج الصالحين، ج 3، م 32 و آيت‏الله سيستانى Sistani.org ،رشوه.با استفاده از نرم افزار پرسمان.منبع: http://farsi.islamquest.net .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه