کلمه لمم درآیه ۳۲ سوره نجم به چه معناست؟

در پاسخ به مطالب ذیل توحه نمایید : 1- کلمه لمم درآیه 32 سوره نجم آمده است : وَ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا وَ یَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى (نجم-31) الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِکُمْ إِذْ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ إِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فِی بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ فَلا تُزَکُّوا أَنْفُسَکُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقى (32)31- براى خدا است آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است تا بدکاران را به خاطر اعمال بدشان کیفر دهد، و نیکوکاران را در برابر اعمال نیکشان پاداش.32- همانها که از گناهان کبیره و اعمال زشت، جز صغیره، دورى مى کنند، آمرزش پروردگار تو گسترده است، او نسبت به شما از همه آگاهتر است، از آن هنگام که شما را از زمین آفرید، و در آن موقع که به صورت جنین هایى در شکم مادرانتان بودید، پس خودستایى نکنید چرا که او پرهیزگاران را بهتر مى شناسد. 2- برای آگاهی از معنای این کلمه و تفسیر این آیه به مطالب ذیل توجه نمایید : کبائر جمع کبیره و اثم در اصل به معنى عملى است که انسان را از خیر و ثواب دور مى کند، لذا معمولا به گناهان اطلاق مى شود. لمم (بر وزن قلم) به گفته راغب در مفردات به معنى نزدیک شدن به گناه است، و از گناهان صغیره نیز تعبیر به لمم مى شود، این واژه در اصل از ماده المام گرفته شده که به معنى نزدیک شدن به چیزى بدون انجام آن است و گاه به اشیاء قلیل و کم نیز اطلاق شده است (اطلاق آن بر گناه صغیره نیز به همین جهت است).مفسران نیز تفسیرهایى در همین حدود براى لمم ذکر کرده اند، بعضى آن را به گناه صغیره، و بعضى به نیت معصیت بدون انجام آن، و بعضى به معاصى کم اهمیت تفسیر کرده اند.گاه نیز گفته شده است که لمم هر گونه گناه را اعم از صغیره و کبیره شامل مى شود مشروط بر اینکه عادت نشده باشد، و گاه گاه اتفاق بیفتد، و انسان متذکر گردد و توبه کند.در روایات اسلامى نیز تفسیرهاى گوناگونى براى این واژه آمده است، در حدیثى از امام صادق مى خوانیم که در تفسیر این آیه فرمود:هو الذنب یلم به الرجل فیمکث ما شاء اللَّه، ثم یلم به بعد: منظور گناهى است که انسان به سراغ آن مى رود سپس مدتى از گناه خوددارى کرده بار دیگر به آن آلوده مى شود (و هرگز کار همیشگى او نیست) .در حدیث دیگرى نیز از همان امام ع مى خوانیم:اللمم الرجل یلم به الذنب فیستغفر اللَّه منه: لمم آن است که انسان به سراغ گناهى رود سپس از آن استغفار کند .روایات دیگرى نیز به همین معنى نقل شده است.قرائن موجود در آیه نیز گواهى مى دهد که لمم به معنى گناهانى است که احیانا از انسان سر مى زند، سپس متوجه مى شود و آن را ترک مى گوید، زیرا استثناء لمم از کبائر (با توجه به اینکه ظاهر استثناء، استثناء متصل است) گواهى است بر این معنا.به علاوه در جمله بعد قرآن مى گوید: آمرزش پروردگار تو گسترده است (إِنَّ رَبَّکَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ).این نیز دلیلى است بر اینکه گناهى از او سر زده که نیاز به غفران پروردگار دارد، نه تنها قصد و نیت و نزدیک شدن به گناه بى آنکه آن را مرتکب شده باشد.به هر حال منظور این است که نیکوکاران ممکن است لغزشى داشته باشند، ولى گناه بر خلاف طبع و سجیه آنهاست، روح و قلب آنها همواره پاک است و آلودگیها جنبه عرضى دارد، و لذا به محض ارتکاب گناه پشیمان مى شوند و از خدا تقاضاى بخشش مى کنند، چنان که در آیه 201 اعراف مى خوانیم:إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ: پرهیزگاران هنگامى که گرفتار وسوسه هاى شیطانى که پیرامون وجود آنها در گردش است مى شوند به یاد خدا مى افتند و بینا مى گردند (و توبه مى کنند).نظیر همین معنى در آیه 135 سوره آل عمران نیز آمده است که در توصیف متقین و محسنین مى فرماید: وَ الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ: آنها کسانى هستند که وقتى مرتکب عمل زشتى شوند، یا به خود ستمى کنند بیاد خدا مى افتند و براى گناهانشان آمرزش مى طلبند.اینها همه گواه بر تفسیرى است که براى لمم گفته شد.در اینجا با حدیث دیگرى از امام صادق ع این بحث را پایان مى دهیم که در پاسخ سؤال از تفسیر آیه مورد بحث فرمود:اللمام العبد الذى یلم بالذنب بعد الذنب لیس من سلیقته، اى من طبیعته: انجام دهنده لمم بنده اى است که گاه گناه از او سر مى زند ولى طبیعت او نیست . تفسیر نمونه، ج 22، ص: 536 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100116759) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه