این آیه به چه معناست؟(وجعلنا من بین ایدیهم سدا و من خلفهم سدا)

خداوند متعال در نهمین آیه از سوره یس مى فرماید: « وَجَعَلْنَا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْنَاهُمْ فَهُمْ لَا یُبْصِرُونَ » و ما در فراروى آنان سدى، و در پشت سرشان نیز سدى قرار دادیم و در همان حال دیدگان آنان را نیز با فرو افکندن پرده و پوستى بر آنها، پوشاندیم، از این رو آنان چیزى را نمى بینند. آیه مورد بحث یکى از دو مثال تفکرانگیز و یکى از دو تشبیه جالب در مورد کسانى است که از پذیرش حق و ایمان به خدا روى برمى گردانند و منظور این است که خدا آنان را به کیفر حق ستیزى و ناسپاسى شان به حال خودشان وامى گذارد؛ و این بسان آن است که بگوید: ما آنان را در حال ناتوانى و شکست، به حال خود رها کردیم و همین رها کردن از پیش رو و پشت سرشان بسان سدى گردید تا در همانحال بمانند و نجات نیابند. و اگر بگوییم که این بیان، وصف حال و روز آنان در سراى آخرت است، در آن صورت باید گفت منظور این است که آنان در آتش دوزخ در شرایطى گرفتارند که از هر سو آتش آنان را محاصره نموده و راهى به سوى پس و پیش ندارند. و اگر آیه را در اشاره به وصف تیره بختان و تجاوزکارانى تفسیر کنیم که آهنگ کشتن پیامبر را داشتند، در آن صورت منظور این است که: ما در فراروى این کفرگرایان مانعى، و پشت سرشان نیز سد و مانعى قرار دادیم تا پیامبر را ندیدند و نتوانستند دست ستم به سوى او دراز کنند؛ و ما دیدگانشان را کور ساختیم و در نتیجه پیامبر را نمى دیدند. در این مورد آورده اند که «ابوجهل» از عناصر تجاوزکارى بود که آهنگ کشتن پیامبر را نمود، امّا پس از این تصمیم ظالمانه هرگاه شبانگاهان براى اجراى نقشه شوم خود به سراغ پیامبر مى رفت، آن حضرت را نمى دید و خدا میان او و پیامبرش مانعى پدید مى آورد تا هرگز دست پلیدش به آن بزرگوار نرسد. به باور پاره اى منظور از «فاغشیناهم...» این است که: پس ما آنان را کور کردیم، از این رو راه رستگارى و نجات را نمى بینند. و به باور پاره اى دیگر منظور این است که: ما آنان را به سبب عذاب کور کردیم، از این رو آنان آتش را نمى بینند. و از دیدگاه برخى منظور این است که: و هنگامى که آنان از قرآن و ایمان به خدا روى برگرداندند، این کوردلى و نگونسارى گریبانشان را گرفت، به گونه اى که بسان یک انسان به غل و زنجیر کشیده شده، نمى توانستند حرکت کنند و خود را نجات دهند. (  تفسیر مجمع البیان -تفسیر سوره یس . ) در ادامه به دو نکته توجه کنید :  1- معروف است که آیه 9 سوره یس برای این منظور مناسب است .  2- این آیه همراه با ترجمه و تفسیر ان چنین است : وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ  و در پیش روى آنها سدى قرار دادیم، و در پشت سرشان سدى، و چشمان آنها را پوشانده ایم، لذا چیزى را نمى بینند! آیه بعد توصیف دیگرى از همین افراد است، و ترسیم گویایى از عوامل نفوذناپذیرى آنها، مى فرماید: ما در پیش روى آنها سدى قرار دادیم و در پشت سرشان سدى (و جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّ آنها در میان این دو سد چنان محاصره شده اند که نه راه پیش دارند و نه راه بازگشت! و در همین حال چشمان آنها را پوشاندیم لذا چیزى را نمى بینند (فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ عجب ترسیم گویایى؟ از یک سو همچون اسیرانى هستند که در غل و زنجیرند. از سوى دیگر حلقه غل چنان پهن و گسترده است که سرهاى آنها را به آسمان متوجه ساخته و مطلقا از اطراف خود چیزى نمى بینند! از سوى سوم سدى از پیش رو و پشت سر آنها را در محاصره خود قرار داده و راه پیش و پس را بر آنها بسته است. از سوى چهارم چشمان آنها بسته شده، و قدرت دید و باصره آنها به کلى از کار افتاده است خوب فکر کنید کسى که داراى چنین اوصافى است چه کارى از او ساخته است؟ چه چیزى مى فهمد؟ چه چیزى مى تواند ببیند؟ و چگونه مى تواند گام بردارد؟ و چنین است حال مستکبران خود خواه و خودبین، و مقلدان کور و کر، و متعصبان لجوج در برابر چهره حقایق! به همین دلیل در آخرین آیه مورد بحث صریحا مى گوید: براى آنها یکسان است، چه آنها را انذار کنى، یا نکنى، ایمان نمى آورند! (وَ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا یُؤْمِنُونَ). گفتار تو هر قدر نافذ، و وحى آسمانى هر قدر مؤثر باشد، تا در زمینه آماده وارد نشود تاثیر نخواهد گذاشت، اگر هزاران سال آفتاب عالمتاب بر شوره زار بتابد، و بارانهاى پر برکت بر آن نازل شود و نسیم بهارى مرتبا از آن بگذرد محصولى جز خس و خاشاک نخواهد داشت که قابلیت قابل در کنار فاعلیت فاعل شرط است .  تفسیر نمونه، ج 18، ص: 324 . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه