چگونه ميشود در شبه جزيره عربستان که در آغاز دين اسلام روي هم رفته 17 نفر باسواد داشت، مسلمانان بتوانند همه آياتي را که بر پيامبر نازل شده، آن هم بعد از رحلت خود آن بزرگوار، گردآوري کرده و چيزي از قلم نيفتاده باشد؟

شرايط موجود در شبه جزيره عربستان بگونهاي بود که بسياري از ساکنان اين منطقه فاقد سواد خواندن و نوشتن بودند و اين امر باعث شده بود که آنان به قدرت حافظه خود اعتماد کرده و به تقويت آن بپردازند تا بدين شکل جبران آن نقيصه را بنمايند.تلاش عرب در حفظ اشعار و سرگذشت پيشينيان خود باعث گرديد که بسياري از اين اشعار و تاريخ گذشتگان بعدها در پي آغاز جريان تاريخنگاري ثبت و ضبط شوند. با بعثت پيامبر(ص) و نزول آيات قرآن بسياري از مسلمانان به علت علاقه وافر به قرآن تلاش نمودند تا اين آيات را حفظ نمايند اين در حالي بود که تاکيدات پيامبر براي فراگيري علم و اقدامات آن حضرت براي آموزش مسلمانان بيسواد شرايطي را ايجاد کرد که بسياري از مسلمانان توان خواندن و نوشتن يافتند از اين رو در منابع تاريخي از افراد فراواني به عنوان کاتبان وحي در کنارحافظان وحي و آيات قرآن ياد شده است که به يقين تعداد حافظان بيش از کاتبان بوده است از اميرالمومنين علي(ع)، زيد بن حارثه، عثمان بن عفان و ... به عنوان کاتبان وحي ياد شده است. سئوال دیگری را که مطرح کردید این بود که آیا هر آنچه که بر پیامبر وحی شد را نوشته اند يا نه؟ در پاسخ باید گفت: برای پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ دو گونه وحی نازل ميشد: یکی وحی قرآن که الفاظ و محتوا هردو از طرف خداوند بوده است و پیامبر اهمیت خاصی به آن وحی و نوشتن آن می دادند. و دیگری وحی قدسی و نبوی که محتوی از طرف خداوند، ولی الفاظ آن از طرف پیامبر بوده است. کاتبان تمام آيات قرآنی را به دستور پیامبر می نوشتند اما وحی قدسی و نبوی احتمال ننوشتن و جعل و تحریف بوده است. اما اینکه مطرح نمودید چرا جمع آوری قرآن را پیامبر به عهده نگرفت؟ باید گفت: اکثر علماء می گویند: جمع آوری قرآن و ترتیب آیات و سوره ها در زمان پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ اتفاق افتاده است. آيت الله خويي(ره) مي فرمايد: «با مطالعه احوال پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و یاران او به این نتیجه می رسیم که قرآن در عصر آن حضرت جمع آوری و منظم گردید...». ضمن آنکه احادیث زیادی اين ادعا را تاييد مينمايد، زید بن ثابت می گوید: ما نزد رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ قرآن را از روی برگ و پوست فراهم و مرتب می ساختیم. در نتیجه می توان گفت: قرآن در زمان رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ جمع آوری شده است و در زمان عثمان به خاطر اختلاف در قرائت هاي مختلف، به قرائت واحد نوشته شده است و از اتقان بالایي برخوردار است آنچه محل اختلاف است فهم و تفسیر آن است نه اصل آیات. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه