آيا استفاده ى قرآن از الفاظى كه درباره ى بازرگانى و تجارت اعراب آمده، نشانه تأثيرپذيرى از فرهنگ آن هاست؟

بعضى، از الفاظ تجارت و معامله كه در قرآن بيان شده، استفاده كرده اند كه قرآن فرهنگ اعراب را پذيرفته است؛ مثلا مى گويند: مردم عربستان، غير از دامدارى و پرورش درخت خرما، به كار بازرگانى و تجارت مشغول بودند و سود، ضرر، بيع، معامله، وزن، ترازو، و... مفاهيمى بوده است كه پيش از قرآن، فرهنگ مصطلح اعراب جاهلى بوده و با ورود قرآن در آن ديار، مفاهيم و فرهنگ تجارت را، بازتاب داده و متأثر از فرهنگ بازرگانى اعراب شده است.[1] بررسى و نقد شبهه: الف. الفاظ بازرگانى در هر كشورى وجود دارد؛ زيرا از ضروريات عرف است كه براى حيات اجتمايى خود از آن ها استفاده كنند. اعراب نيز از اين قاعده مستثنا نيستند و به كشورهاى ديگر تجارت مى كردند و در كار خود اين الفاظ را به كار مى گرفتند. قرآن با استفاده از زبان مخاطبان خود، براى اصلاح و جهت دادن محتواى تجارت آن ها، از اين الفاظ استفاده كند. ب. تبعيت قرآن از مفاهيم بازرگانى، دو نوع تصوّر مى شود: 1. تبعيت از الفاظ؛ 2. تبعيت از مصاديق و مشاراليه الفاظ. اگر قرآن، تنها در مورد تجارت و بازرگانى، از الفاظ آن ها تبعيت كرده باشد، هيچ ايرادى به آن وارد نيست، بلكه مستحق مدح است، چرا كه الفاظ بيع و معامله و سود و ضرر...از لوازم زندگى عرفى و تخاطب و زبان تفاهم است. در كتاب «المحصول» آمده است: «وضع الفاظ بيع و معامله، عرفى است و نه شرعى.»[2] ج. اگر قرآن، از مصاديق الفاظ آن ها تبعيت مى كرد، اين همه درگيرى قرآن و پيامبر با اعراب معنا نداشت. آيه هاى قرآن در مواردى با تجارت اعراب به مقابله برخواسته است؛ براى مثال در زمان جاهليت معامله ى ربوى، امرى مرسوم بوده، ولى قرآن با معامله ى ربوى، به شدّت برخورد كرده است، يا قوانينى از مضاربه، مساقاة...را براى آن ها وضع و خريد و فروش مانند خون را حرام كرده است.[3] روايت هاى زيادى در زمينه ى نفى رفتار بازرگانى اعراب كه مخالف با اصول اسلام بوده، وارد شده است.[4] در نتيجه قرآن از الفاظ تجارت، مانند: سود، ضرر، بيع و...بهره جسته، برخى قوانين تجارى آن ها را كه با اصول اسلامى مخالف مى باشد، نفى كرده است. پی نوشتها:[1]. بيّنات، ش 5، ص 91، بهار 1374. مجلّه معرفت، ش 26، ص45. (با اختصار و توضيح.) [2]. سبحانى، المحصول، ج1، ص148. [3]. مجلّه معرفت، ش 26، ص55. [4]. شيخ حرّ عاملى، وسايل الشيعه، ج 12، باب تجارت. منبع: بررسى شبهات قرآن و فرهنگ زمانه، حسن رضا رضايى، نشر انتشارات مركز مديريت حوزه علميه (1382). .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه