چرا در سوره بقره خداوند دستور داده گاو را بکشند؟

"عموم مفسرین بتقلید یکدیگر برای پیدا کردن علت این حکم (ذبح بقره) بعضی از قاتل مجهول و علت قتل پی‏جویی کرده‏اند بعضی برای سبب خوشبختی کسی که چنین گاوی در سرای او یافت شد و ببهاء بسیاری آن را فروخت داستان‏ها بافته‏اند، که همه اخباری اسرائیلی است و سند اسلامی درستی ندارد. ظاهر این آیه[1] بقرینه آیات دیگری که درباره یهود و گاو است، اینست که این امر حکم مستقلی بوده و مقدمه برای مطلب آیه بعد نیست و همین که این سوره با آن همه حقایق و مطالبی که در بر دارد به این نام (بقره) خوانده شده دلیل بر اهمیت این داستان و دستور است.بنی اسرائیل چون سالیان دراز محکوم مصریان بودند، مانند هر قوم محکوم و زبون دیگر، خواه ناخواه اوهام و معتقدات مصریان بر آنها چیره شده بود. یکی از مقدسات مصریها گاو بود- گویا احترام و تقدیس گاو در مصر مانند هند بیشتر در طبقه کشاورزان و دام‏داران شایع بود. چون بنی اسرائیل با این طبقه که اکثریت مردم آن سرزمین بودند آمیزش داشتند تقدیس و پرستش گاو بتدریج در آنها [2] آن چنان سرایت کرد که بیشتر آنان عقیده یگانه پرستی پدران خود را فراموش کردند- و چون تقدیس گاو در میان این طبقات بوده. این عقیده در تاریخ باندازه خدایان طبقات حاکمه مصر شهرت نیافته است. شاید پس از خروج از مصر و زندگی طولانی در بیابان و معاشرت با قبائل گاوپرست نیز در آنها تاثیرگذار بوده. در هر جا و بهر طریق باشد، تقدیس گاو و گوساله در نفوس آنان ریشه داشته و محبت آن قلوبشان را فراگرفته بود. چنان که در همین سوره آیه 88 به آن اشاره می‏کند: «وَ أُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِکُفْرِهِمْ». بنا بر این اتخاذ گوساله پس از چند روز غیبت موسی از جهت غفلت و پیش آمد ناگهانی یا اغفال نبوده بلکه منشأ آن علاقه و کشش باطنی آنها به چنین پرستشی بود. بنی اسرائیل که شعور درک توحید خالص را نداشتند خواه ناخواه می باید برای خود معبود محدود و محسوسی گزینند، و چون عصبیت قومی و تعلیم پیمبران و نکوهش از خدایان دیگر مانع آنها از تقدیس و عبادت خدایان دیگر ملل بود ناچار به این معبود بین المللی زیبا و زنده و زاینده و کارنده و مؤثر در زندگی روی آوردند......با توجه به این حقیقت دستور اجتماع عمومی یهود برای کشتن گاو و بپا داشتن جشنی بعنوان گاوکشی (یا عید خون) دستور مستقلی بوده که باید همه گاوی را در میان گذارند و در خرید و کشتنش شریک شوند و آن را ذبح کنند. این گاوکشی برای قربانی یا قصابی نبوده بلکه تا با این خاطره، تقدیس و پرستش آن از خاطرها برود و اثر این اجتماع عمومی در نفوس کوچک و بزرگ باقی بماند، این روش پیمبران بزرگ و اولین قدم برای اصلاح و احیاء نفوس است، چنان که ابراهیم خلیل اولین منادی آزادی و آخرین مکمّل راه سعادت خاتم انبیاء (ص) چنین روز تاریخی و بت شکنی داشتند. موسی هم گوساله ساخته طلایی را خورد کرد و آتش زد و خاکسترش را به آب و باد داد. ولی صورت‏های اصلی آن همیشه در میان آنها می‏زیست و محبتش در دلهای آنان جای داشت و آثار پرستش و تقدیس آن در اعمال و انحرافهای آنان آشکار بود.پیش آمد قتلی که همگی بنی اسرائیل را تکان داد و سر و صدایی راه انداخت گویا به موسی فرصتی داد که این دستور را با آنکه اجرائش بر یهود بسی سنگین بود اعلام نماید، اعتراض و سؤالات گوناگون همه برای همین بود که شاید انجامش متوقف شود."[3] .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه