آيا امام علي ـ عليه السلام ـ نتوانست در دوران حکومت خود مردم را افرادي با تقوا کند که در زمان امام حسن ـ عليه السلام ـ به خاطر طمع ورزي ايشان را تنها نگذارند؟

امام علي ـ عليه السلام ـ پس از قبول خلافت به خاطر پافشاري مردم، وظايف حکومتي خود را آغاز کرد، اما مع الاسف با تمرد و طغيان عده اي که در دوران گذشته داراي انحرافات رفتاري بودند؛ جنگي داخلي براي حکومت آن حضرت به وجود آوردند، و جمعي از مردم را پيرامون عايشه، همسر پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ (دختر ابي بکر) فراهم نمودند، اولين جنگ داخلي، جنگ جمل بود که شکاف بزرگي بين امت اسلام به وجود آورد، شورشيان پيرامون شتر عايشه که سبب شد اين جنگ به جنگ جمل معروف شود، بسياري از نيروهاي داخلي را به فرسايش کشانده و دشمني ميان مردم به وجود آورد، همين شورش و سرکوب آنان از موانع بزرگ پرداختن علي به مشکلات داخلي و تربيت نيروها بود اين جنگ زمينه دو جنگ بعدي را فراهم آورد و همين شکاف و دشمني به وجود آمده مانع پيروزي در جنگ مهم و بزرگ ديگر گرديد و سرنوشت جهان اسلام و مسلمانان دگرگون گرديد، جنگ صفين نيز جنگ داخلي بود که در استمرار جنگ جمل به وجود آمد که بلافاصله بعد از آن جنگ نهروان بوقوع پيوست، بنابراين سه عامل مهم از موانع بزرگ در مقابل اميرمومنان بود تا نتواند پايه هاي حکومت خود را و شعارهاي خود را محقق سازد، با وجود اين تنش هاي داخلي، امام علي ـ عليه السلام ـ در برقراري عدالت موفقيت هاي چشمگيري به وجود آورد، و اين گونه نبود که قادر به تربيت هيچ نيرويي نباشد، پس از رحلت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اندکي از يارانش با او مرتبط بوده و تحت تربيتش قرار داشتند اما فضاي به وجود آمده در جامعه و روندي که در طول 25 سال در جامعه پديدار شد، مشکلات بزرگي در دوره پنج ساله خلافت حضرت ايجاد کرد، به طوري که حکومت کوتاه مدت علي وقفه اي بود در مقابل انحرافات که هم سيماي عدالت را نشان داد و لذت عدالت گستري را به مردم چشاند و هم شيعه را با ماهيت علوي و ساختار امامت به دوره هاي بعد منتقل کرد. مشکلات به وجود آمده در دوره امام و براي امام ، به کلي نابود نشد بلکه ريشه آنها باقي ماند چنان که امام در اواخر عمر شريف، کوفيان را مذمت کرده و مي فرمود اي کاش به جاي شما ياران وفاداري داشتم اي نامردان شبيه به مردان، مذمت هايي که آن حضرت درباره اهل کوفه حرکت کرده نشان دهنده رويش نفاق در دل هاي اين مردم پس از جنگ ها بود بنابراين نمي توان گفت که امام علي ـ عليه السلام ـ نتوانست، بلکه،جريان هاي انحرافي در جامعه به حدّي پيش رفت که مجالي براي امام نماند تا به اصلاح ساختارها و امور بپردازد و نتيجه آن تربيت اقشار اجتماعي، خواص و مديران باشد، سه جنگ پي در پي و سخت داخلي در طول پنج سال زمنيه هاي تربيتي را از بين برد اگر چه در طول 30 سال اميرمومنان پس از پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بزرگاني تربيت کردکه حامل فرهنگ اسلام و انتقال دهنده آن به نسل هاي بعدي بودند، آنان ميراث دار سيره نبوي و علوي بودند که به خوبي اساس دين را به نسل هاي بعدي با رفتار و گفتار خود منتقل کردند. در دوره امام حسن ـ عليه السلام ـ تنها مشکل آن حضرت خيانت فرماندهان نبود بلکه نيروهايي مثل خوارج و باقي مانده اصحاب جمل و... نيز به حضرت خيانت کردند. حيله اي که عمرو عاص و معاويه در انحراف مردم جامعه اسلامي به کار بستند بستري شد که به جز خواص دوستان علي، همه از اهل بيت دور شدند. طمع قدرت و دنيا و ماديات مردم را گرفتار کرد به نحوي جريان کربلا در اين مسير به وجود آمد، و جمعي از خواص و اهل بيت در آن حادثه به شهادت رسيدند، در هر صورت اين گونه هم نبود که هيچ نيرويي کاردان و مدير براي دوره امام حسن ـ عليه السلام ـ نباشد. اساساً غالب انسان ها طبق تصريح آيات و روايات معصومين، ديندار واقعي نيستند بلکه دين لقلقه زبان آنها است، و در هنگام مشکلات و امتحانات به سراغ منافع و لذايذ دنيوي مي روند، نه دين و جهاد و ايثار. این نکته را نیز نباید فراموش کرد که عدم پیروی اکثریت امت از رهبران الهی ، در سراسر تاریخ بوده است ، چنانچه این مسئله درباره رسول الله (ص) نیز صدق می کند که بعد از ایشان ، غالب مردم از جانشینی امام علی (ع) حمایت نکردند ، ویا امت نوح که بعد از نهصد و پنجاه سال تنها ، عده کمی به او ایمان آوردند ، در تمام این موارد نمی توان ، عدم ایمان امت را ناشی از ضعف یا کم کاری رهبران الهی دانست بلکه ، علت این بی تقوایی ، دنیا طلبی و هوی پرستی بوده است که غالب انسان ها را به عصیان در برابر انبیاء و ائمه کشانده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه