منظور از معراج حضرت رسول ص چیست؟ مگر خداوند در هر جا و با همه کس نمی باشد، مگر او از نظر نزدیکی و تقرّب از رگ گردن به بنده نزدیکتر نیست؟، پس لازم نیست که پیامبر از هفت آسمان عبور کند تا خدا را ببیند، مگر «نعوذ بالله» خدا ماده است تا غلظتش.....؟

این یک امر مسلم است که خداوند در همه جا حضور دارد و هر جایي که بنده او را بخواهد، او حاضر است، صدای گوینده را می شنود و خواسته بر حق او را اجابت می کند. امّا هدف از معراج پیامبر برای آن نبوده است که در آسمان عروج کند و پس از عبور از آسمان ها در مکان خاص خدا را ملاقات کند. این اندیشه گذشته از اذهان عموم، بعضی از خواص و اندیشمندان غربی نیز به جهت ناآگاهی از عظمت و اسرار اسلام، این چنین پنداشته است که منظور از معراج پیامبر دیدن خداوند بود. و آن حضرت به اندازه اي به خدا نزدیک شد که صدای نوشتن قلم خدا را می شنید. امّا در عین این که صدای قلم را می شنید، خدا را نمی دید، چون خدا قابل دیدن نمی باشد. بلکه، هدف از معراج پیامبر این بوده که روح بزرگ آن حضرت با مشاهده اسرار عظمت الهی در سراسر جهان هستی، مخصوصاً عالم بالا که مجموعه از آیات و نشانه خداوند است که کمتر در آسمان و زمین که ما می بینیم مشاهده می شود. مشاهده کنند این سیر هم نیز به این منظور انجام گرفته است، تا روح پر عظمت پیامبر در پرتوی مشاهده آن آیات، عظمت بیشتری یابد و آمادگی بیشتری برای هدایت انسان ها پیدا کند. نه این که، منظور از معراج رسیدن به محلّی باشد که خداوند در آن جا وجود دارد. این هدف که پیامبر آيات الهی را ببیند صریحاً در آیاتي از سوره اسراء و نجم، بیان شده است. در آیه اول سوره اسراء فرموده است: سُبْحَنَ الَّذِى أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَا الَّذِى بَرَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ ءَايَتِنَآ پاک و منزه خدایي است که شبانه بنده اش را از مسجد الحرام تا به مسجد الاقصی سیر دارد. این سیر و گردش را پربرکت ساخت، این سیر هم برای آن بود، تا آیات خود را به او نشان دهیم». خداوند غرض از آغاز سیر معراج پیامبر را در این آیه، نشان دادن آیات بیان داشته است؛ امّا در سوره «نجم» که سخن از انتهاي سیر معراجی می باشد، این چنین فرموده است: لَقَدْ رَأَى مِنْ ءَايَتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى او [پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ] پاره اي از آیات و نشانه های بزرگ پروردگارش را مشاهده کرد. در این دو آیه که نمونه اي از آیات درباره معراج است، در آیه اوّل فرمود: آیات خود را نشان می دهم، در آیه دوّم فرمود: او ديد آیات پروردگارش را. و در ادامه این آیات می فرماید: بار دیگر پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ او (جبرئيل) را مشاهده کرد. (پيامبر دو بار جبرئيل را به صورت اصلي مشاهده کرد، يک بار زمان اول بعثت پيامبر بار دوم در این سفر معراجی این مشاهده و دیدار هم در کنار «سدره المنتهی» روی داد، این دیدار هم، آن گونه واقعی بود که چشم پیامبر در این دیدار اشتباه نکرد، هیچ گونه تصوّر و خیال باطل در آن راه نداشت و عین واقع را دید. این ها بخشی از آیات قرآن کریم است که هدف از سفر معراج را بیان داشته است، و به صراحت بیان نموده که هدف معراج، دیدن و مشاهده آیات و نشانه های خدا بوده و هدف دیگری نداشته است. این گونه نیست که برخی پنداشته که هدف از معراج دیدن و ملاقات خدا بوده است. چنان که از امام صادق علّت معراج سوال شده و حضرت در پاسخ فرموده است: «خداوند هرگز مکانی ندارد و زمانی بر او جریان نمی گیرد، ولکن او می خواست فرشتگان و ساکنان آسمان شان را با قدم گذاشتن پیامبر در میان آن ها احترام کنند. و نیز از شگفتی های عظمتش به پیامبرش نشان دهد تا پس از بازگشت برای مردم بازگو کند.» بنابر این، از این بیان معلوم می شود که هدف از معراج، دیدن خدا نبوده بلکه غرض دیدن آیات الهی بوده است که پیامبر در این سفر مشاهده کرد. و این یک امر مسلم است که پیامبر خدا را با چشم دل دید، نه با چشم سر «لا تدرکه الابصار» چشم ها او را درک نمی کنند. همان طور که رسول اکرم هرگاه در زمین حالات خاص معنوی بر ایشان پیدا می شد و عظمت خداوند را در دل احساس می کرد، اگر همین حالات در آسمان برای او پیش بیاید، باز هم درک و دیدن عظمت خداوند با قلب و دل است. خدا بدور از جسم و جسمانیات است، تا مکانی برای او فرض شود و کسی او را با چشم سر در آن مکان ببیند. پس تقرب خداوند به بندگان در هر جا می باشد و در هر جا خداوند صدای بنده اش را شنیده و اجابت می کند. هدف از معراج و عروج به آسمان ها، دیدن خداوند نبوده و خداوند به چشم ظاهری قابل رؤیت و دیدن نیست، راه دیدن و درک خداوند همان راه دل است، این راه را پیامبر پیش از عروج به آسمان ها، طی کرده و خدا را با چشم دل درک کرده و دیده است. هدف و منظور از معراج، دیدن و نشان دادن آیات و شگفتی های عظمت الهی بوده است که خداوند نشان داده و پیامبرش دیده است. دليل آن نيز قرآن کريم است که اشاره شد. ديدار و ملاقات پيامبر با خداوند هم، تقرّب مادی نبوده بلکه روحانی بوده است چنان که در زمین هم برای پیامبر تقرب حاصل شده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه