ضرورت وجود امام معصوم(ع) بعد از پیامبران را توضیح دهید.

دلایل امامت1. دلیل عقلی:الف. حکم الهی تأمین هدف نه نقض غرض:خداوند حکیم غرض از بعثت وارسال پیامبران الهی را هدایت مردم به سوی سعادت وکمال قرارداده است .در صورتی این هدف تامین می شود که افزون به وجود برنامه ودستورالهی ,مجری ومفسر خطا ناپذیر هم داشته باشد والا بعد از رحلت پیامبر ان الهی دین الهی بدست مردم می افتاد ودر مرور زمان دچار کمبودی و کاستی یا افزایش و انحراف خواهد مردم بعد از انحرافات ایجاد شده قادر نیست که راه حق و راستین سعادت را از راه دروغ وانحرافی باز شناسد .بنابراین همانطور یکه برای ابلاغ وبیان وحی نیاز به پیامبر معصوم است ,برای تبیین وتفسیر خطاناپذیری از اصول و فروع دین به انسان معصوم عالم به علم نیازمند است و الا موجب می شود که هدف از بعثت پیامبران الهی تامین نشود. امامت به عنوان مبیین مجری و مفسر تمام ابعاد دین در تمام ابعاد زندگی بشر مورد نیاز وضرورت می باشد تا با وجود امام حجت الهی کامل شود.ب. قاعده لطف:لطف آن است که خداوند افزون بر اعطای قدرت و اختیار ,بر هدایت وسعادت به انسان چیزی را عنایت می کند که راه سعادت و هدایت الهی را با شوق و رغبت می پذیرد.بیان قاعده لطف در مورد امامت:وجود امام معصوم به عنوان رهبر و مدیر جامعه انسانی باعث می شود که تمام راه های نزدیکی به عبادت و اطاعت خدا را همواره نماید و همه راههای شیطانی و انحرافی را مسدود سازد, شوق به عبادت و رغبت به اطاعت از خداوند با وجود چنین رهبری و مدیریت بیشتر و خوبتر فراهم می شود ,عقل می گوید چنین کاری که موجب تقرب زیادتر انسان به سعادت و کمال می شود بر خداوند (بر اساس اقتضای حکمت الهی) واجب است. این وجوب عقلی است یعنی مقتضای حکمت خداوند است نه وجوب تشریعی.بنابراین خداوند برای نزدیکترین انسان به هدایت و سعادت امام معصوم را برای جامعه بشری لازم دانسنه است. ازطریق پیامبر تعدادامامان معصوم را معین ومنصوب کرده است.2آیات قرآنی:قرآن کتاب هدایت است امامت به عنوان کلید هدایت و سعادت انسان از نظر قرآن بدور نمانده است وبصورت روشن و واضح به اهمیت امامت پرداخته است.در اینجا به صورت منحصر و فشرده به دو آیه قرآنی اشاره می کنم بصورت مفصل باید دلایل امامت را در کتاب های کلامی پی گرفت.آیه سوم سوره مبارکه مائده:در سوره مبارکه مائده نصب تعیین امام به عنوان اکمال دین و اتمام نعمت الهی معرفی شده است در ضمن امامت به عنوان سر فصل یآس کفر جهانی مطرح شده است.بر اساس روایات فراوان از طریق شیعه و سنی آیه اکمال دین به مناسبت روز غدیر خم روز معرفی امام علی به عنوان خلیفه بلا فصل پیامبر و امام مسلمین نازل گردیده است. این آیه بیان ظریف ودر عین حال صریح و گویا در باره امامت است. که برای هر انسان چند سوال می آفریند در روز غدیر خم روز 18 ذیحجه چه اتفاقی افتاده است که دین اکمال ونعمت الهی اتمام پیدا کرد و کافران به امیدی و بیچارگی افتادند.پیداست که مقصود پایان یافتن نزول احکام الهی نیست اگر این می بود باید ازلفظ اکمال اتمام استفاده نمی شد از لفظ تکمیل وتعمیم استفاده می شد.مساما مقصود آیه پیروزی نظامی مسلمین نیست زیرا بزرگترین پیروزی فتح مکه بود که این کار در روز غدیر اتفاق نیفتاد پیروزی و غلبه مسلمین ربطی به اکمال دین و اتمام نعمت الهی ندارد.با دقت و تعمق در آیه بدست می آید که مقصود از اکمال دین اتمام نعمت الهی معرفی امام علی به عنوان امام مسلمین است زیرا رهبری و امامت پیامبر متوقف بر شخص حصرت بود بعد از رحلت او رهبری ومدیریت او تمام می شد در حالیکه رهبری ومدیریت پیامبر گونه از نیازهای حیاتی دین است با معرفی علی به عنوان امام رهبری پیامبر گونه و مدیریت معصومانه از شخص به نوع تبدیل شدو چون مدیریت مانند پیامبر بر خوردار از عصمت و طهارت مستدام گردید, دین الهی کامل می شود .و نعمت او تمام می گردد در اینجاست که کافران مآیوس می شوند زیرا با وجود رهبری پیامبر وارد در همه ادرار آینده امکان نفوذ انحراف در دین الهی منتفی می شود .(برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به علامه طباطبائی, سید محمد حسین نفسیر المیزان ج5 ذیل آیه شریفه 3سوره مائده).آیه ولایت :آیه 55 سوره مبارکه مائده ولایت وامامت الهی را منحصر به خدا و پیامبر کسی که ایمان دارد نماز می خواند و در حال رکوع زکات پرداخت می کند ,کرده است , مسلما معنایی انحصار ولایت این است که غیر ازپیامبر و مؤمنی که در حال نماز زکات داده است ولایت ندارد همه مفسرین در شآن نزول آیه گفته اند که بر اساس روایات فریقین این درباره امام علی نازل شداو در مسجد نماز می خواند سائلی در میان نماز کمک خواست از کسی کمک بدست نیاورد جز از امام علی که انگشتر خود را به سائل داد.از این آیه بدست می آید که امامت منصبی نیست که هر کسی سزاوار آن باشد بلکه افراد خاصی از امت اسلامی صلاحیت آن را دارد که امام علی علیه السلام بعد از پیامبر اولین امام مسلمین است.احادیث شریف نبوی 1. حدیث منزلت:براساس نقل شیعه و سنی پیامبر به امام علی فرمود نسبت وجایگاه تو نسبت به من مانند جایکاه و منزلت هارون به موسی است جز آنکه بعد از من پیامبر نخواهد بود هارون خلیفه و وصی موسی بود امام علی نیز خلیفه ووصی پیامبر است.2. حدیث ثقلین:بر اساس نقل منابع شیعه و سنی: اهل بیت پیامبر همطراز قرآن برای هدایت جامعه اسلامی معرفی شده است تمسک به اهل بیت(ع) و قرآن انسان را از انحراف صیانت خواهد کرد. زیرا هدایت وسعادت جامعه اسلامی وابسته به قرآن واهل بیت است هر دو از هم جدا شدنی نیستند و بدون هر یک از اهل بیت و قرآن هدایت حاصل نخواهد شد. معنای آن این است که همانطور که قرآن از انحراف و خطا مصون معصوم است اهل بیت هم از خطا و انحرف مصون معصوم تراند (برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به علامه طباطبایی کتاب شیعه در اسلام) با توجه به آیات قرآنی و احادیث نبوی در می یابیم که امامت افزون بر اینکه مدلول دلایل عقلی وغیر قابل خدشه است از متن وحی هم باصراحت و شفافیت به آن پرداخته شده است. بنابراین شیعه هم در اساس اعتقادات خود هم در اصول عملی خود متقن ترین دلایل و برهان های عقلی دینی را اقامه کرده است.اضافه بر آن در ستون روائی اهل سنت نیز مؤیدها و شواهدی وجود دارد که حکایت از تصدیق اعتقادات شیعیان دارد در حالی که آنان با سخت گیری زیاد احادیثی مربوط امامت را حذف می کردند اما نتوانستند همه آنان را نابود کنند.به عنوان مثال در روایاتی از قول نبی مکرم اسلام آمده که امامان بعد من دوازده نفر هستند و حضرت به تعداد ایشان تصریح نموده است. این حدیث از گروهی از صحابه پیامبر(ص) نقل شده است که بیشترین اسناد آن به «جابر بن سمره» می رسد و سپس به «عبدالله بن مسعود» و «عبدالله بن عمر» و «عبدالله بن عمر و بن عاص» و «عبدالملک بن عمیر» و «ابی الجلد» و «ابی جحیفه» (و حداقل هفت نفرند) ولی حفاظ و ناقلان حدیث که آن را در کتاب های خود نقل کرده اند بالغ بر ده ها کتاب می شود، اکنون به قسمتی از آن توجه فرمائید:1. در صحیح مسلم از جابر بن سمره نقل شده که می گوید:‌«سمعت رسول الله(ص) یقول لا یزال الاسلام عزیزا الی اثنی عشر خلیفه ثم قال کلمه لم افهمها! فقلت لابی ما قال؟ فقال کلهم من قریش!»؛(صحیح مسلم، 3/1453)[اسلام پیوسته عزیز خواهد بود تا دوازده خلیفه بر مسلمانان حکومت کنند، سپس سخنی فرمود که من نفهمیدم، پس به پدرم (که در آنجا حاضر و از من به پیامبر(ص) نزدیک تر بود) گفتم پیامبر(ص) چه فرمود؟‌ گفت: فرمود: «تمام آنها از قریش اند».]در همین کتاب با سند دیگری از «جابر» تعبیر دیگری نقل می کند و به جای «لایزال هذا الدین عزیزا» ؛ «لایزال هذا الامر» آمده است و در تعبیر سومی با سند دیگری «لایزال هذا الدین عزیزا منیعا» آمده است.و در تعبیر چهارمی از عامر بن سعد بن ابی وقاص نقل می کند ه به جابر بن سمره نامه ای نوشتم که بعضی از اخباری را که خودت از پیامبر(ص) شنیده ای برای من بنویس، او چنین نوشت که من از پیامبر(ص) شنیدم می فرمود: «لا یزال الدین قائما حتی تقوم الساعه، او یکون علیکم إثنی عشر خلیفه کلهم من قریش؛ دین اسلام برپاست تا قیام قیامت، یا این که بر شما دوازده خلیفه حکومت می کنند که همه از قریشند».و در طریق دیگری در همان صحیح مسلم از «جابر» آمده است «لایزال هذا الدین عزیزا منیعا إلی إثنی عشر خلیفه؛ این دین قدرتمند و شکست ناپذیر خواهد بود تا دوازده خلیفه بر آن حکومت کنند». و در آخر این حدیث نیز همان جمله «کلهم من قریش» دیده می شود.(صحیح مسلم، 3/1453)2. همین حدیث در صحیح بخاری با عبارت مشابهی آمده است، جابر می گوید از پیامبر خدا(ص) شنیدم می فرمود: «یکون إثنی عشر امیرا فقال کلمه لم أسمعها فقال ابی انه قال کلهم من قریش؛ بعد از من دوازده امیر خواهد بود، سپس سخنی فرمود که آن را نشنیدم، پدرم گفت: فرمود همه آنها از قریشند».(صحیح بخاری، ج 3، جزء نهم، ص 101)3. همین معنی در صحیح ترمذی نیز با تفاوت جزئی ذرکر شده و ترمذی بعد از نقل آن می گوید: «هذا حدیث حسن صحیح؛ این حدیث نیکوی، صحیح است».(صحیح ترمذی، 4/501)4. در صحیح ابی داود نیز همین معنی با تفاوت مختصری آمده است و لحن حدیث نشان می دهد که پیامبر(ص) آن را در حضور جمعیت فرموده، زیرا در آن وارد شده است وقتی پیامبر(ص) فرمود: «همواره این دین نیرومند و عزیز است تا دوازده خلیفه» مردم با صدای بلند تکبیر گفتند. (صحیح ابی داود/4)5. در مسند احمد حنبل نیز در چندین مورد این حدیث ذکر شده است که بعضی از محققان شماره طرق آن را در این کتاب به جابر، سی و چهار طریق ذکر کرده اند!(منتخب الاثر، ص 12 و احقاق الحق، ج 13)در یک مورد می خوانیم که مسروق می گوید ما نزد عبدالله بن مسعود نشسته بودیم و او برای ما قرآن می خواند کسی از او سؤال کرد آیا از رسول خدا(ص) هرگز سؤال کردید که چند خلیفه بر این امت حکومت می کنند؟ عبدالله بن مسعود گفت از زمانی که به عراق آمده ام، قبل از تو کسی این سؤال را از من نکرده است! سپس افزود آری ما از رسول خدا(ص) سؤال کردیم فرمود:‌ «اثنی عشر کعده نقباء بنی اسرائیل؛ دوازده نفر به تعداد نقبا و رؤسای بنی اسرائیل».(مسند احمد، ج 1، ص 398) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه