با توجه به شناختی که امام(ره) از مهندس بازرگان داشتند، چرا وی را به نخست وزيری انتخاب کردند؟

سيزده آبان مقارن است با سه اتفاق که يکی ازآنها تبعيد حضرت امام به ترکيه است که در چنين روزی رژیم پهلوی امام خمينی را به خاطر اعتراض به کاپيتولاسيون و سخنرانی شديدالحن ايشان که در چهارم آبان صورت گرفت، وی را دستگير و در سيزده آبان سال 1343 به ترکيه تبعيد نمود و ديگر اين که مصادف است با سالروز کشتار دانش آموزان در جلوی دانشگاه تهران در سال پنجاه و هفت که برای همين اين روز را روز دانش آموز ناميده اند و هم چنين روز اشغال سفارت آمريکا در سال پنجاه و هشت که در چنين روزی دانشجويان انقلابی و خط امام سفارت آمريکا را به عنوان لانه جاسوسی به اشغال خود در آوردند و به تعبير امام(ره) اين حرکت انقلاب دوم نام گرفت از اين رو اين روز را همچنين روز مبارزه با استکبار ناميده اند در ادامه ودر پاسخ به سؤال اخيرتان دو نکته را می توان يادآور شد نخست: امام خمينی(ره) باتوجه به رهبری حکيمانه ای که داشتند از سعه صدر بالايی برخوردار بودند از اين رو تا جايی که مصلحت کشور بود به افراد ميدان کار می دادند. بطور مثال به اولين رئيس جمهور که آقای بنی صدر بودند عليرغم نصايح و گوشزدهايی که به ايشان داشتند فرصت دادندو تا جايی که امکان داشت راه بازگشت را برای وی گذاشتند و با فرصت دادن به ايشان جايی برای بهانه جويی باقی نماند و در واقع اين کار اتمام حجتی بود برای وی تا بگويند امکان و فرصت خدمت به اين مردم برای ايشان وجود داشت . در خصوص آقای بازرگان هم همينطور بود و با توجه به اين که ايشان شخص مطرحی بودند و سابقه فعاليت های دينی و سياسی هم داشتند و در ميان دوستان و برخی جريان ها نفوذ داشتند و نيز ارتباطاتی هم با ياران امام همچون مرحوم مطهری و ... داشتند از اين رو معرفی ايشان به عنوان نخست وزير در واقع فراهم آوردن فرصت و امکان برای خدمت به اين مردم بوده است البته آقای بازرگان از دوران نهضت ملی نفت در مسائل سیاسی وارد شده بودند و شخص شناخته شده ای بودند لذا منطقی هم بود که امام(ره) از نيروی ايشان ( البته فارغ از تعلق و وابستگی ايشان به گروه نهضت آزادی که اين نکته هم در حکم نخست وزيری آمده بود) استفاده نمايند و ايشان را به عنوان نخست وزير معرفی و تا جايی که امکان دارد حمايت نمايند و لکن آقای بازرگان بيشتر تمايل داشتند امام و رهبری دينی در قم خلاصه و محصور گردد و کاری به اوضاع و مسائل کشور نداشته باشند از اين رو جايگاه و مقبوليت مردمی خود را از دست دادند و برای همين توجیهی برای باقی ماندن درآن جايگاه را نداشته و استعفاء دادند. دوم : برخی اظهارات و خاطرات ياران امام(ره) گواهی می دهد که امام (ره)، آقای بازرگان را از همان سالهای چهل به خوبی می شناختند و یاران انقلاب و مبارزين را از ائتلاف و همکاری با اينها باز می دارند و ياران نزديک به امام (ره)هم گرايشات وی را تا حدودی می دانستند و از اين باب هوشياری لازم را داشتند، به خصوص اين که شناخت و تجربه نهضت ملی شدن نفت و بی مهری مصدقی ها نسبت به نيروهای مذهبی را هم داشتند و امثال بازرگان هم افتخار خود را مصدقی بودن می دانستند و براين نکته در اساسنامه نهضت آزادی تصريح کرده بودند. در سال پنجاه و هفت با اوج گيری انقلاب، مسائل حقوق بشری هم مطرح گرديد و آقای بازرگان هم با اعزام کميته حقوق بشر توسط غربی ها فعال ميدان شد و به تبع آن می توانست ارتباط با غربی ها را هم داشته باشد. برخی از رهبران انقلابی ابراز داشته اندکه که تلقی غربی ها از ميانه رو بودن بازرگان و تمايلات ايشان، در واقع انتخاب آقای بازرگان به عنوان نخست وزيری را می تواند توجيه نمايد يعنی انتخاب بازرگان می توانست غربی ها را از دخالت مستقيم باز دارد، برطبق اين اظهارات انتخاب آقای بازرگان ( باوجود شناختی که به گرايش ها و تمايلات وی وجود داشته است) می تواند دليل حساب شده ای باشد، لکن به هر حال امام(ره) در خصوص انتخاب بازرگان فرمودند که من موافق انتخاب ايشان نبوده و به اصرار دوستان ، ايشان را به عنوان نخست وزيری انتخاب کرده و خطرات گروه نهضت آزادی را گوشزد می نمايند. آن چه که بيشتر به ذهن می رسد اين است که امام(ره) و شيوه مديريت حکيمانه ايشان فرصت و امکان دادن به افراد برای خدمت به مردم و نيز اتمام حجت برای برخی از افراد و جريان ها بود و اين امر البته با رعايت مصالح انجام می گرفت. انتخاب بازرگان هم از اين باب بود البته با رعايت مصالح کلان کشور و انقلاب .هم و اين امر علی الظاهر می تواند دليل خوبی برای انتخاب بازرگان به عنوان نخست وزيری باشد. برای مطالعه بيشتر می توانيد به کتاب « نقش روشنفکران وابسته ( مهندس مهدی بازرگان) » که توسط مؤسسه فرهنگی قدر ولايت تهيه و منتشر شده است مراجعه نمائيد .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه