نجاست سگ و خوک

امام صادق (ع) می فرمایند: «فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَمْ یَخْلُقْ خَلْقاً أَنْجَسَ مِنَ الْکَلْب؛ خدای متعال هیچ خلقی، نجس تر از سگ نیافریده است!». نجاست سگ و خوک برای ما انسان هاست، نه آن که خودشان شر مطلق یا خباثت ذاتی داشته باشند. سگ نجس است اگر چه سگ اصحاب کهف باشد که مورد عنایت خدا قرار گرفته است. احکام تکلیفی و وضعی از جمله نجاست سگ و خوک از امور اعتباری هستند که بر اساس مصالح و مفاسدی که برای تعالی بشر دارند پیش بینی شده اند. از این رو، مفهوم نجاست، نسبت به انسان معنا می دهد نه اصل خلقت.توضیح آن که؛ خداوند متعال همه مخلوقات را آفرید و انسان را به عنوان گل سر سبد بوستان خلقت، شرف وجود بخشید و با پوشاندن جامه احسن المخلوقین بر انسان ، احسن الخالقین بودنش فعلیت یافت و بر این حسن و زیبایی خلقتش آفرین گفت . استعداد جانشینی خویشتن را به آدمی ارزانی داشت و برای فعلیت بخشیدن به این استعداد همه ابزارها را در اختیار او قرار داد . آن چه را که در مسیر هدف خلقت (که همان رسیدن به مقام جانشینی خداست) صلاحیت وجود داشت به حکمت واسعه اش خلق نمود و همه مخلوقات جهان را به عنوان سخت افزار لازم برای تعالی و در جهت فعلیت بخشیدن به این استعداد متعالی به خدمت و در خدمت انسان گمارد تا با استفاده از آن ها نیازهای مادی و معنوی خود را مرتفع سازد. همان گونه که سخت افزار لازم برای کمال و سعادتش را خلق نمود، برنامه هدایت و نرم افزار کمالش را نیز در قالب دین و تشریع برنامه هدایت و فرستادن پیامبران کامل کرد. لکن باید توجه داشت که دنیا محل تزاحم است مخلوقات الهی خصوصیات متفاوتی دارند و به لحاظ این خصوصیات، منشا تاثیرات مادی و معنوی گوناگون و گاه متناقض و خطرناک در زندگی انسان می گردند، آن چه که در واقع در جهت حیات و تعالی انسان خلق شده، ممکن است باعث هلاک او گردد. شناخت تاثیر و تاثر مخلوقات بر بعد جسمانی و مادی انسان به واسطه طبع و فطرت الهی و هم به واسطه تجربه و یا پیشرفت علوم تجربی تا اندازه ای قابل درک است. آدمی بر اساس غریزه بقا از درندگان اجتناب می کند، بر اساس طبع از خوردن خبائث مانند کثافت خواری و یا خوردن حشرات چندش آور دوری می گزیند، بر اساس تجربه از اسب و الاغ در جهت باربری و سواری و از میوه ها و سبزیجات برای خوردن استفاده می کند و یا با پیشرفت علوم تجربی خواص دارویی گیاهان و عناصر مختلف شیمیایی را می یابد و در صورت لزوم از آن استفاده می نماید.لکن موازی با پیشرفت علوم تجربی، دانشمندان به وسعت جهل خویش در مورد خواص مادی موجودات بیشتر واقف شده و به آن اذعان می کنند. چه بسا مواد و عناصری که به عنوان مثال در پزشکی، داروی درمانی قلمداد می شده و بعد از پیشرفت نسبی علم تجربی به زیان های مخرب آن در ابعاد دیگر جسمانی اذعان می شود که نمونه های فراوان آن را در عصر حاضر از رسانه های جمعی مطلع می شویم.تازه این در بعد تاثیرات مادی و فیزیکی موجودات بر جنبه مادی حیات بشری است که انسان وسائل شناسایی آن را تاحدودی در اختیار دارد. تاثیر متقابل موجودات و مخلوقات در جنبه معنوی و فرامادی انسان که از نظر مکاتب الهی بعد اصیل و گسترده تری است به مراتب پیچیده تر از آن است که بتوان با ابزار مادی به جوانب آن پی برد.به لحاظ عدم امکان دسترسی بشر به تمام رموز مادی و معنوی مخلوقات و سازوکار خلقت و بر اساس قاعده لطف، بر خدا واجب است که علاوه بر خلق مخلوقات به عنوان سخت افزار لازم برای تعالی، نرم افزار کمال انسان را نیز به او ارائه دهد تا چراغی باشد در جهت شناسایی راه رسیدن به هدف نهایی خلقت که همه موجودات برای آن خلق شده اند.از این رو، دین را از طریق ارسال رسل برای بشر مهیا ساخت تا انسان ها با توسل به برنامه های الهی که بخشی از آن در مورد احکام مربوط به موجودات و مخلوقات است در هلاکت نیفتند.این احکام همگی از منبع علم مطلق الهی است. خدایی که بر همه ابعاد وجودی موجودات احاطه کامل داشته و نیازها و مصالح و مفاسد مادی و معنوی انسان را که منظور و هدف خلقت در او تجلی یافته به خوبی می شناسد. از این رو، حکم به نجاست سگ و خوک و دیگر نجاسات مستلزم آن نیست که شر مطلق یا خباثت ذاتی آن ها را مفهوم گیری کنیم بلکه این احکام وضعی، در حقیقت وضعیت ما انسان ها را در نحوه تعامل با این مخلوقات مشخص می کند. نجاست سگ و خوک می گوید، از سگ و خوک جز در استفاده های عقلایی (نگهبانی، صید، گله و...) دوری گزین و آن ها را جزیی از طعام یا عضوی از خانواده خود قرار نده. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه