آيا صحيح است كه بگوئيم هر كسي تقليد نكند مسلمان نيست و نماز و روزه و عبادات ديگرش قبول حق نيست؟

به عنوان مقدمه پاسخ بايد گفت: تقليد كردن جزء شروط مسلماني نيست كه اگر كسي از افراد مسلمين از تقليد روي بگرداند او را غير مسلمان بنامند. بل همين كه انسان از پدر و مادر مسلمان به دنيا بيايد.مسلمان است و يا اگر كافر بوده به محض گفتن شهادتين از روي اعتقاد و ايمان به او مسلمان گفته شده و احكام مسلمين در مورد او به اجرا در مي‌آيد. ديگر اينكه: در فقه اسلامي كه برگرفته از قرآن و احاديث معصومين ـ عليهم السّلام ـ مي‌باشد، آمده است: «عقيدة مسلمان به اصول دين بايد از روي دليل باشد ولي در احكام غير ضروري دين بايد يا مجتهد باشد كه بتواند را از روي دليل به دست آورد، يا از مجتهد تقليد كند يعني به دستور او رفتار نمايد يا از راه احتياط طوري به وظيفه خود عمل كند كه يقين كند تكليف خود را انجام داده است، مثلاً اگر عده‌اي از مجتهدين عملي را حرام و عده‌اي ديگر مي‌گويند حرام نيست،‌آن عمل را انجام ندهد....» پس وظيفه هر انسان مسلماني است كه يا خود در مسائل ديني متخصص شود (مجتهد) تا بر وظايف خود آگاهي داشته باشد و به آنها عمل كند. البته همان طور كه در متن مسئله بالا هم ذكر شده مجتهد و متخصص در فقه اسلامي بايد احكام شرعي را از روي دليل و مستند به قرآن و سنت معصومين ـ عليهم السّلام ـ استنباط كند. و يا اينكه در موارد نياز به مجتهد رجوع كرده و از او دستور گرفته و تقليد كند همان‌طور كه خداوند متعال در قرآن كريم مي‌فرمايد: فَسئلوُا أَهلَ الذِّكرِ إن كنتُم لاتَعلَموُن اگر نمي‌دانيد از آگاهان بپرسيد. البته از نظر عقلي اين عمل هم ضروري است كه انسان در هر رشته از علوم و نيازمنديها يا بايد با تلاش و زحمت خود در آن علم خاص به تخصص برسد و يا به هنگام نياز به آن علم به متخصص آن رشته رجوع كند. مانند همه امورات روزمره كه ما مثلاً براي ساختن خانه يا... به مهندس ساختمان رجوع مي‌كنيم. براي مداواي بيماري، به پزشك رجوع مي‌كنيم، براي برق‌كشي، از متخصص برق كمك مي‌گيريم. و معتقديم كه براي درست انجام دادن، بايد از متخصصين در هر امري كمك بجويم. در علوم ديني و احكام شرعي هم همين‌طور است. در اين جا بيان نكته‌اي لازم به نظر مي‌رسد و آن اين كه ممكن است مسلماني پيش خود فرض كند كه ما به عبادات خود واقف هستيم و مي‌دانيم مثلاً نماز واجب است و هر نمازي چند ركعت است، روزه واجب شده، حج درصورت استطاعت مالي واجب است و ... پس چه نيازي به تقليد است؟ بايد به چنين شخصي گفت كه شناخت صحت و درستی عباداتي كه بر ما واجب شده کار آساني نيست و نکات مهم و ريزی در آنها نهفته است كه به جز مجتهدين (بعد از سالها زحمت و تلاش در فراگيري علوم مختلف) کسی نمي‌تواند به آنها پاسخ دهد. مثلاً يك انسان مسلمان از كجا مي‌داند در موقع شك در تعداد ركعات نماز، وظيفه او چيست؟ اينكه در هنگام روزه‌داري، اگر نخواست در مكاني قرار گيرد که گرد و غبار شديدي دارد، وظيفه‌اش چگونه خواهد بود؟ و ... پس از آن‌جا که وظيفه ما عمل كردن بر طبق سيره و سنت معصومين است و مشي بر اين طريق جز با مراجعه به فقها كه در فهم دين تخصص لازم را دارند ميسور نيست، از اين روي مراجعه به فقيه جامع‌الشرايط براي كسي كه از اين تخصص برخوردار نيست لازم و واجب است. از طرفي وظايف ما منحصر به عبادات نيست بلكه ما در مسائلي همچون معاملات و احكام ازدواج، روابط زناشوئي .... نيازمند به تخصص مجتهد هستيم. نكته‌ ديگری كه بايد به آن اشاره كرد اين است كه به مقام اجتهاد رسيدن نياز به زحمت و تلاش و گذاشتن وقت زيادي دارد همچنين اين رشته علمي، هوش سرشاري را مي‌طلبد و صبر و طاقت زيادي مي‌خواهد تا انسان بتواند به لطف خدا به آن مقام برسد كه عملاً همه انسانها نمي‌توانند با اين اوصاف به مقام اجتهاد برسند، پس آنهايي كه توانايي تحصيل در اين راه را دارند، خود قدم در راه گذاشته‌اند تا متخصص شوند و ديگران نيز وظيفه در تقليد و پيروي دارند پس كساني كه در عبادات خود، به علم ناقص خويش رفتار مي‌كنند و از مجتهد جامع‌الشرايط پيروي نمي‌كنند عبادات آنها مورد قبول واقع نمي‌شود، چنان‌كه در مسائل شرعي آمده است كه: «اگر مكلف مدتي اعمال خود را بدون تقليد انجام دهد درصورتي اعمال او صحيح است كه بفهمد به وظيفة‌ واقعي خود رفتار كرده است يا عمل او (با فتواي مجتهدي كه وظيفه‌اش تقليد از او بوده، يا با فتواي مجتهدي كه فعلاً بايد از او تقليد كند مطابق باشد». پس نتيجه گرفته مي‌شود كه اگر كسي در مسائل شرعي تقليد نكند همچنان مسلمان هست ولي عبادات او پذيرفته نيست (چون بدون اتكاء به دليل عمل كرده است) مگر با شروطي كه در مسئله (بالا) گفته شد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه