با توجه به اینکه کلمه‌ی «القربی» مانند «کبری» مفرد مؤنث اسم تفضیل است، و نیز در لغت به خویشاوند نسبی اطلاق می‌شود، چطور حضرت علی)ع( که خویشاوند سببی است و بقیهی اهل‌بیت)ع( نیز مورد اطلاق هستند؟ ظاهرا مصداق آن تنها حضرت زهرا(س) بوده و روایتی نیز به همین موضوع اشاره می‌کند.

این پرسش از دو جهت قابل بررسی است:واژه‌ی «قربی» هرچند که در ظاهر شبیه و هم‌وزن اسم تفضیل مؤنث «فُعلی» است؛ اما باید گفت که این کلمه اسم تفضیل نیست، بلکه «قربی» مصدر از باب «قرب» است که آن‌را به «نزدیک بودن به دیگری در نسبت خویشاوندی» معنا کرده‌اند.[1] بنابر این، واژه‌ی قربی اشاره‌ای به جنسیت مدلول خود ندارد.دقت در آیه‌ی مذکور که می‌فرماید «وَ آتِ ذَا الْقُرْبى‏ حَقَّه‏»،[2] نشان می‌دهد آن‌کسی که مورد توصیه قرار گرفته است، خود «القربی» نیست، بلکه «ذا القربی» است. به عبارت دیگر، مفعول فعل «آتِ» عبارت «ذا القربی» است؛ نه «القربی». کلمه‌ی «ذا» به معنای صاحب و دارا، مذکر است و مؤنث آن واژه‌ی «ذات» است که در برخی از آیات قرآن به کار گرفته شده است؛ مانند «وَ حَمَلْناهُ عَلى‏ ذاتِ أَلْواحٍ وَ دُسُر»؛[3] این آیه اشاره به کشتی حضرت نوح دارد که از آن تعبیر به «سفینه» می‌شود و مؤنث مجازی است؛ لذا برای آن از واژه‌ی «ذات» استفاده شده است؛ اما در آیه‌ی موجود در پرسش، از واژه‌ی «ذا» بهره جسته شد که ناظر به آن است که کلمه «القربی» مذکر است.در هر حال، هما‌ن‌گونه که گفته شد، این واژه بیانگر جنسیت نیست. البته در این‌که حضرت زهرا(س) نیز از مصادیق این آیه است، تردیدی وجود ندارد. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه