در جایی مطالعه کردم که مالک اشتر علیه السلام در محاصره ی خانه ی عثمان نقش داشته ؟ دقیقاً نقش او چه بوده و چرا او که مرید امام علی علیه السلام بود از امام خود پیروی نکرد ؟ و دوم اینکه قضیه پیراهن عثمان چیست؟

آن‌چه مسلم است موافقت همگان (حتی امیرالمومنین) با مسئله اعتراض به بدعتها و اعمال ناپسند عثمان است تا دست از این امور بردارد. نقش مالک نیز در قیام بر ضد عثمان را می‌توان در این محدوده (و نه فراتر از آن) جستجو نمود. اما آن چه بیش از این مقدار در منابع تاریخی به وی نسبت داده می‌شود را می‌توان با گزارش‌های متعدد و گاه متناقض موجود درباره این یار باوفای حضرت جستجو نمود. به نظر می‌رسد شدت اخلاص ایشان نسبت به امیرالمومنین و اصرار قاطعانه و بدون هیچ‌گونه اغماض وی در اصلاح بدعتها و اعمال خلاف دین عثمان باعث جعل گزارش‌های متعدد و گاه متناقض تاریخ نویسان متعصب اهل‌سنت درباره نقش او در قتل عثمان شده است. به عنوان نمونه به موارد زیر توجه فرمایید:برخی منابع مالک اشتر را از شورشیان برضد عثمان و فرمانده معترضان کوفی دانسته اند (و نه بیشتر). اما در مقابل بعضی نام وی را جزء قاتلان عثمان ذکر کرده اند.  ابن شبه نمیری در تاریخ مدینه المنوره نقل های متضادی در خصوص اقدامات مالک در محاصره عثمان آورده است. براساس یکی از این روایت ها، مالک می‌خواست عثمان را از بند محاصره شورشیان برهاند. براساس روایتی دیگر، مالک مانع از عملی شدن اقدامات صفیه جهت پراکنده کردن محاصره کنندگان گردید.  حضور مالک در جریان محاصره خانه عثمان مسلّم است. برطبق برخی نقل ها، وی مخالف به‌کارگیری خشونت برضد خلیفه بود،  ولی شواهد دیگر (تنها) حاکی از رضایت مالک از کشته شدن خلیفه (آن هم) به دلیل بدعت‌گذاری در دین است. مالک در خطبه خویش برای مردم کوفه دربارة عثمان گفت: «پس از آن مردی به خلافت رسید که کتاب خدا را پشت سرانداخت... ما نابودی او را بر نابودی دین و دنیای خود ترجیح دادیم». اما همانگونه که مشاهده می‌شود این منابع هیچ‌گونه اشاره ای به شرکت مالک در قتل عثمان ندارند .   منبع:فصلنامه تاریخ اسلام- سال هفتم، تابستان 1385، شماره مسلسل 26، ص19-45/ «علی اکبر عباسی» پیراهن عثمان --------------------------------------------------------------------------------بعضی افراد برای غلبه بر حریف به هر دستاویزی متمسک می شوند و هر لغزش و اشتباه ناچیز از ناحیه ی رقیب را گناهی نابخشودنی جلوه می دهند . تلاش آن ها صرفا غلبه و پیروزی بر حریف نیست بلکه ناظر به این موضوع است که مبارزاتشان را قبلا توجیه کنند و هرگونه توهم و اشابه ذهنی را مرتفع نمایند تا ذهن دیگران را به سوی خود جلب کرده باشند .به همین خاطر کوچک ترین نقطه ضعف حریف را امری خطیر و کم ترین انحراف را گناهی بزرگ و نابخشودنی جلوه می دهند .در چنین مواردی است با که کنایه گفته‌ می‌شود: « فلانی مطلب ساده ای را پیرهن عثمان کرد . » و یا به قول عرب زبان ها « قمیص عثمان » کرد تا مدعای طرف مقابل را توجیه کرده باشد .یک نفر به نام « غافقی » خلیفه ی سوم را به یک ضربت بکشت و با ضربت دیگری انگشت « نانله » یا « نعیله » همسر عثمان قطع گردید . معاویه که از بستگان عثمان بود و خود نیز داعیه ی خلافت بلکه سلطنت در سر می پرورانید برای آن که مردم را علیه امیرمومنان علی بن ابی طالب بشوراند به اشاره ی « عمر و عاص » راه های مختلف در پیش گرفت که یکی از آن راه ها این بود که امیرالمومنین را قاتل عثمان معرفی کرد و پیراهن خون آلود وی و انگشت بریده ی همسرش نائله را که به وسیله ی فردی به نام « نعمان بن بشیر » به شام رسیده بود در مسجد آویخت و در انظار مسلمین قرار داد تا مظلومیت عثمان را مجوز عصیان خود قرار دهد. سپاه صدو بیست هزار نفری شام در جنگ صفین حاصل همین نیرنگ بود. معاویه موفق شد این تعداد از شامیان را به بهانه قصاص قاتلان عثمان و در واقع برای به دست گرفتن قدرت به سوی امیرمومنان علی بن ابی‌طالب روانه کرده و جنگ صفین را به راه اندازد. همچنین از آن‌جا که پیراهن عثمان در تحریک مسلمین و انجام مقصود پلید معاویه نقش اساسی بازی کرد، برای کسانی که بخواهند با به دست آوردن دستاویزی از راه نادرست به مقصود برسند ، مثل « پیراهن عثمان » را مورد استفاده قرار می دهند.   .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه