آيا حيوانات روز قيامت محشور مى‏شوند؟

بر اساس آنچه از آيات قرآنى استنتاج مى‏شود حيوانات نيز مانند همه موجودات و همه ذرّات وجود، به سوى معاد در حركت بوده و همگام با همه نظام وجود و به عنوان قطعه‏اى از نظام هستى، در سير و حركت‏اند و حركت و سير آنها هم به آن جايى كه همه حركت‏ها منتهى خواهد شد، منتهى مى‏گردد. حيوانات هم مانند هر موجود ديگرى، داراى جهاز خاص وجودى بوده و داراى مسيرها و طريق‏هاى مختلف و متنوع و در عين حال حساب شده و منظم مى‏باشند و آنها نيز مانند هر موجود ديگرى، طبق راه و مسيرى كه در پيش دارند وو در پيش مى‏گيرند به نقطه‏اى كه همه وجود به سوى آن در حركت است يعنى به سوى مبدأ متعال و روز معاد و قيامت در حركت‏اند و در آن روز، به نتيجه حركت خود و مسير و راهى كه در پيش دارند، خواهند رسيد. در قرآن كريم بعضى از آيات وجود دارد كه با صراحت به سير و حركت حيوانات و همه جنبنده‏ها و پرنده‏ها به سوى معاد و قيامت اشاره مى‏كند: (وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِى الْأَرْضِ وَلَا طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثَالُكُمْ مَا فَرَّطْنَا فِى الْكِتَابِ مِنْ شَىْ‏ءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ)(1) «نيست هيچ جنبنده‏اى در زمين و نيست هيچ پرنده‏اى كه با دو بال خود پرواز مى‏كند، مگر اينكه همه آنها مانند شما انسان‏ها، امت‏ها و هستند و ما در كتاب تكوين، چيزى را بى‏حساب به وجود نياورده‏ايم. و سپس همه اين جنبنده‏ها و پرنده‏ها، به سوى پروردگارشان محشور مى‏شوند». اين آيه با صراحت كامل، همه جنبنده‏ها و پرنده‏ها را- كه شامل تمامى اصناف، انواع و طبقات حيوانات مى‏گردد- حساب شده و داراى اجتماعات و مقررات و نظم خاص حاكم در اجتماعات آنها و نيز شعور و اراده و همچنين حركت و سير به سوى معاد و به سوى مبدأ متعال مى‏داند و با وجود صراحت خاص اين آيه در حشر همه حيوانات- كه از جمله (ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ) بر مى‏آيد- هيچ گونه شبهه و ترديدى، در اصل حركت حيوان به سوى معاد باقى نمى‏ماند. قرآن همچنين مى‏فرمايد: (وَ اذا الوُحُوشُ حُشِرَت)(2) گرچه اين آيه دلالت خاصى دارد و دلالت بر حشر وحوش مى‏كند اما براى متدبر اين حقيقت را مى‏رساند كه غير وحوش نيز محشور خواهند بود. بنابراين وقتى مى‏گوييم همه موجودات، بدون استثنا- به مقتضاى آيات قرآنى- به سوى مبدأ متعال و به سوى معاد، برگشت نموده و حركت مى‏كنند و به مبدأ متعال مى‏رسند و نتيجه حركت خود را مى‏بينند نبايد از اين جملات معناى ناصحيح برداشت نمود و چنين فكر كرد كه در روز قيامت، رسيدن موجودات به مبدأ متعال به يك معنى بوده و رسيدن موجودات به او معناى واحدى دارد بلكه بايد توجه داشت كه رسيدن به مبدأ متعال در خصوص هر موجودى، به معناى خاصى است مثلا رسيدن انسان به مبدأ متعال، با رسيدن موجودات ديگر به او فرق دارد. همچنين رسيدن هر موجودى، غير از رسيدن موجود ديگر است و نيز نتيجه حركت و راه و روش هر كدام از موجودات كه در معاد ظاهر مى‏گردد- نتيجه مخصوصى بوده و غير از نتيجه حركت و راه و روش موجود ديگرى است. اگر به شما گفته شود: كه در فصل بهار، همه خاك‏ها به حركت در مى‏آيند و نتايج حركت‏ها درفصل تابستان ظاهر مى‏گردد، آيا شما از اين جمله، چنين مى‏فهميد كه همه حركت‏ها نتيجه واحدى خواهد داد و نتيجه‏ها يك نسق و يك نتيجه است؟ و اگر گفته شود: دانه‏ها در اين فصل، حركت آغاز مى‏كنند و نتيجه‏ها در فصل تابستان به ظهور مى‏رسد، آيا شما اين چنين برداشت مى‏كنيد كه نتيجه‏ها در تابستان همه يكى خواهد بود؟ و اگر گفته شود: همه نطفه‏ها در رحم‏ها، حركت‏هاى خود را شروع مى‏كنند و بعد از مدتى نتيجه‏ها ظاهر مى‏شود، آيا شما اين تصور را مى‏كنيد كه نتيجه‏ها يكى خواهد بود؟ اگر گفته شود: همه موجودات، به سوى نقطه‏اى كه «معاد» ناميده مى‏شود حركت مى‏كنند و همه در آن روز، نتايج حركت‏ها را خواهند يافت و همه به مبدأ متعال خواهند رسيد، آيا اين چنين خواهيد فهميد كه نتيجه‏ها يكى بوده و همه، به يك نحو به معناى واحد به او خواهند رسيد؟ خيلى‏ها هستند كه متأسفانه وقتى چنين مى‏شنوند، آن چنان فكر مى‏كنند و سپس با تعجب مى‏پرسند: آيا همه موجودات، مانند انسان به او مى‏رسند و همه موجودات مانند انسان، نتيجه و جزاى اعمال‏شان را مى‏بينند و به بهشت و جهنم مى‏روند و آيا همه؟(3) پى‏نوشت‏ (1) الانعام (6)، آيه 38. (2) تكوير (81)، آيه 5. (3) براى اطلاعات بيشتر ر. ك: شجاعى، محمد، معاد يا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 53- 69. .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه