احکامی مانند غسل مال زمان پیامبر بوده که حمام نبوده، آب نبوده و تمیزی مانند امروز رعایت نمی شده. الان دیگر نیازی به غسل نیست. درست است؟

در پاسخ باید توجه داشته باشیم که علت شرعی وجوب غسل با این کیفیت دستور دین است و حکمت اصلی غسل کردن با این کیفیت اطاعت امر الهی است که باعث تقویت روحیه عبودیت و بندگی در فرد مسلمان شده و او از این طریق به خدای خویش نزدیک می گردد. احکام الهی اختصاص به عصر پیامبر ندارد بلکه در کل زمان و مکان جاری است.حکمت غسل کردن فقط یک نظافت بدنی نیست ; بلکه غسل یک عمل عبادی است که با ویژگی های عبادی آن (مانند نیت و انجام عمل برا رضای خدا) باعث می شود که دل متوجه خدا شده و طایر نفس از قفس مادیت و چاه ظلمانی , به عالم ملک پرواز کند. ازاین رو نباید آن را با یک نظافت ظاهری صرف یکسان انگاشت .در این زمینه حتی اگر بخواهیم به جنبه پاکسازی آن هم توجه کنیم, هدف از غسل جنابت, پاکسازی نوعی قذارت و آلودگی روحی است که روش طهارت آن توسط دین که متصدی بیان روش های ارتباط و تاثیر گذاری معنوی و روحانی است, بدین گونه آموزش داده شده است وگرنه باید شستن موضعی که نجس شده است برای طهارت کافی می بود.توضیح بیشتر:خارج شدن منی از انسان، یک عمل موضعی نیست (مانند بول و سایر زوائد) به دلیل این که اثر آن در تمام بدن آشکار می گردد و تمام سلول های تن به دنبال خروج آن در یک حالت سستی مخصوص فرو می روند و این خود نشانه تأثیر آن روی تمام اجزاء بدن است. طبق تحقیقات دانشمندان در بدن انسان دو سلسله اعصاب نباتی وجود دارد که تمام فعالیت های بدن را کنترل می کنند «اعصاب سمپاتیک» و «اعصاب پاراسمپاتیک» این دو رشته اعصاب در سراسر بدن انسان و در اطراف تمام دستگاه ها و جهازات داخلی و خارجی گسترده اند، وظیفه اعصاب سمپاتیک «تند کردن» و به فعالیت واداشتن دستگاه های مختلف بدن است، و وظیفه اعصاب «پاراسمپاتیک» «کند کردن» فعالیت آنهاست، در واقع یکی نقش «گاز» اتومبیل و دیگری نقش «ترمز» را دارد و از تعادل فعالیت این دو دسته اعصاب نباتی، دستگاه های بدن به طور متعادل کار می کند.گاهی جریان هایی در بدن رخ می دهد که این تعادل را به هم می زند، از جمله این جریان ها مسأله «ارگاسم» (اوج لذت جنسی) است که معمولا مقارن خروج منی صورت می گیرد.در این موقع سلسله اعصاب پاراسمپاتیک (اعصاب ترمز کننده) بر اعصاب سمپاتیک (اعصاب محرک) پیشی می گیرد و تعادل به شکل منفی به هم می خورد.این موضوع نیز ثابت شده است که از جمله اموری که می تواند اعصاب سمپاتیک را به کار وادارد و تعادل از دست رفته را تأمین کند تماس آب با بدن است و از آن جا که تأثیر «ارگاسم» روی تمام اعضای بدن به طور محسوس دیده می شود و تعادل این دو دسته اعصاب در سراسر بدن به هم می خورد دستور داده شده است که پس از آمیزش جنسی، یا خروج منی، تمام بدن با آب شسته شود و در پرتو اثر حیات بخش آن تعادل کامل در میان این دو دسته اعصاب در سراسر بدن برقرار گردد. البته با این بیان حکمت استحباب غسل بعد از جنابت و کراهت خواب در حال جنابت و یا اینکه گفته شده اگر نمی تواند غسل کند حداقل خود را تطهیر و وضو بگیرد روشن می شود.[و این که می بینیم که در خبری از امام علی بن موسی الرضا(ع) نقل شده که فرمود: «ان الجنابه خارجه من کل جسده فلذلک وجب علیه تطهیر جسده کله؛ جنابت از تمام بدن بیرون می آید و لذا باید تمام بدن را شست» (وسائل الشیعه، ج 1، ص 466) گویا اشاره به همین موضوع است.]البته فایده غسل منحصر به این نیست بلکه غسل کردن علاوه بر این یک نوع عبادت و پرستش نیز می باشد که اثرات اخلاقی آن قابل انکار نیست و به همین دلیل اگر بدن را بدون نیت و قصد قربت و اطاعت فرمان خدا بشویند غسل صحیح نیست در حقیقت به هنگام خروج منی یا آمیزش جنسی، هم روح متأثر می شود و هم جسم، روح به سوی شهوات مادی کشیده می شود و جسم به سوی سستی و رکود، غسل جنابت که هم شستشوی جسم است و هم به علت این که به قصد قربت انجام می یابد شستشوی جان است، اثر دو گانه ای در آن واحد روی جسم و روح می گذارد تا روح را به سوی خدا و معنویت سوق می دهد و جسم را به سوی پاکی و نشاط و فعالیت.از همه اینها گذشته، وجوب غسل جنابت یک الزام اسلامی برای پاک نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت، در طول زندگی است زیرا بسیارند کسانی که از نظافت خود غافل می شوند ولی این حکم اسلامی آنها را وادار می کند که در فواصل مختلفی خود را شستشو دهند و بدن را پاک نگاهدارند، این موضوع اختصاصی به مردم اعصار گذشته ندارد، در عصر و زمان ما نیز بسیارند کسانی که به علل مختلفی از نظافت و بهداشت تن غافلند (البته این حکم به صورت یک قانون کلی و عمومی است حتی کسی را که تازه بدن خود را شسته شامل می شود).مجموع مطالب فوق روشن می سازد که چرا باید به هنگام خروج منی (در خواب یا بیداری) و همچنین آمیزش جنسی (اگر چه منی خارج نشود) غسل کرد و تمام بدن را شست (تفسیر نمونه، ج 4، ص 294 - 292 [فلسفه غسل])لذا برای روشن تر شدن موضوع به یک روایت اشاره می کنیم: محمدبن سنان می گوید امام رضا(ع) در جواب سؤالاتی که مکتوبا از محضرش نمودم، مرقوم فرمودند: «علت غسل جنابت نظافت و تطهیر انسان، نفس خودش را از آلودگی آن و پاک نمودن جسد از قذرات و خباثتش می باشد زیرا جنابت از تمام جسد خارج می گردد. از این رو بر شخص واجب است تمام بدن را تطهیر کند و علت مخفف بودن حکم در ادرار و غائط این است که این دو بیشتر از جنابت و مداومتر از آن است. لذا شارع مقدس به خاطر کثرت و مشقت و اخراجشان بدون اراده و شهوت به وضو راضی شده است ولی جنابت بیرون نمی آید مگر با لذت زیاد و اجبار نفس از این رو در مورد آن، غسل را واجب کرده است (علل الشرایع، شیخ صدوق، باب 195). بنابراین، غسل مانند وضو، هم دارای فواید بهداشتی است و هم از نظر اخلاقی و معنوی برای انسان سودمند است از این رو با قصد قربت و برای خدا انجام می شود این اعمال اثر تربیتی نیز دارد زیرا مفهوم آن این است که از سر تا قدم برای اطاعت خدا گام برمی داریم، از همین رو اگر بدون نیت قربت و اطاعت فرمان الهی انجام گیرد، باطل است.پس غسل کردن ریشه در امر الهی داشته و برای بهداشت جسم و روح مفید است، جسم را به سوی نشاط، شادابی و فعالیت سوق می دهد و روح و روان را به سوی معنویت، عبادت و اطاعت. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه