در مورد اجلاس شرم الشیخ می خواستم اطلاعاتی به دست بیاورم و اینکه سیاست ایران در این باره چیست؟

به صورت کلی سیاست ایران دربعد از سرنگونی رژیم بعثی صدام حمایت از حاکمیت مستقل مردمی و ایجاد ثبات و امنیت در این کشور بوده و می باشد و در این راستا از هرگونه طرح و اقدامی که در این زمینه توسط دولت عراق یا سایر همسایگان آن انجام شود استقبال می نماید . اجلاس شرم الشیخ و شرکت ایران در آن نیز در این چارچوب قابل تحلیل و ارزیابی است . در شرم‌الشیخ چه گذشت؟ نمایندگان حدود 60‌ کشور و سازمان‌ بین‌‌المللی‌ که طی دو روز نشستی را در شرم‌الشیخ مصر برگزار کردند تا شاید راه حلی برای بحران عراق بیابند؛ در پایان با انتشار بیانیه‌ای 19 ماده‌ای به کار خود پایان دادند. نخست‌وزیر و چند تن از وزیران و مقامات عراقی،‌کشورهای همسایه عراق، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، بحرین، آلمان، ژاپن، کانادا، مصر، ایتالیا و همچنین نمایندگان سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب و سازمان کنفرانس اسلامی حاضران در نشست شرم‌الشیخ بودند. با توجه به نشست‌های قبلی که در مورد عراق برگزار شده، این نشست از حساسیت بیشتری برخوردار بود زیرا قاطعیت برخی از کشورها که بعضا حمایت مالی و معنوی را از تروریست‌های عراق دارند، به انجام تعهداتی که در نشست شرم‌الشیخ در قبال عراق متعهد شده‌اند، تاثیر زیادی بر ایجاد امنیت و ثبات این کشور خواهد داشت. نوری مالکی نخست وزیر عراق در سخنرانی خود اعلام کرد که ‌به اجرای اصلاحاتی که آمریکا و دولت های عرب سنی بارها خواستار آن شده‌اند متعهد می‌شود.کشورهای عربی خواستار دادن نقش بیشتر به اعراب سنی عراق و تغییرات در روند بعث زدایی هستند. مالکی همچنین خواستار بخشش بدهی‌های خارجی عراق که حدود 50 میلیارد دلار است، شد. عراق بخش اعظمی از این بدهی‌ها را به کشورهایی چون عربستان سعودی ، کویت ، روسیه و چین مقروض است که البته این بدهی‌ها اغلب متعلق به دوران جنگ هشت ساله میان صدام با ایران در دهه 1980 است. سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان سعودی که کشورش در این چند ماه سعی داشته نقش محوری را در بحث عراق و مسائل منطقه ایفا کند، اعلام کرد کشورش این درخواست مالکی را در مورد قرض 17 میلیون دلاری بغداد به ریاض، مورد بررسی قرار خواهد داد. اخبار حاکی از آن است که کشورهای حاضر در نشست بین المللی شرم الشیخ در سند نهایی روز پنجشنبه، بخشی از بدهی های عراق را بخشیدند و متعهد شدند که در مجموع پنج میلیارد دلار به عراق کمک مالی کنند. شرکت کنندگان در نشست شرم‌الشیخ در بیانیه پایانی همچنین بر تمامیت ارضی عراق، حاکمیت دولت این کشور، وحدت ملی و هویت اسلامی و عربی این کشور پای فشرده، بر لزوم عدم مداخله در امورداخلی عراق، رعایت حسن همجواری و به رسمیت شناختن حق مردم عراق بر تعیین سرنوشت و نظام سیاسی خود و کنترل منابع مالی و طبیعی خود تأکید و توافق کردند که برای حل مشکلات عراق، همگی باید از خواسته‌ها و مطالبات خود بکاهند. در بیانیه پایانی این شست تشکیل نظام فدرال در عراق در عین حفظ یکپارچگی مورد توجه قرار گرفته و بر ضرورت مبارزه با خشونت های قومی و مذهبی و خلع سلاح فراگیر گروه های شبه نظامی در عراق تاکید شده است. اما در میان این بندها هیچ اقدامی برای تعیین جدول زمانی خروج نظامیان خارجی از عراق صورت نگرفته است. بسیاری از کشورهای منطقه، اروپا و حتی افکار عمومی داخل آمریکا و مقامات این کشور با بحرانی شدن اوضاع عراق خواستار تعیین جدول زمانبندی برای خروج نظامیان خارجی از عراق بوده‌اند. در بند هفتم بیانیه پایانی آمده که حضور ارتشهای بیگانه در عراق نامحدود نیست و در صورت خواست دولت عراق و با توجه به قطعنامه های 1723 و 1546 شورای امنیت سازمان ملل متحد پایان خواهد یافت. دولتهای شرکت کننده در نشست شرم الشیخ نیز در این بند تأکید کرده اند که می کوشند شرایطی فراهم آورند تا ارتشهای ائتلاف چندملیتی در عراق مأموریت خود را به پایان برسانند و از عراق خارج شوند. هوشیار زیباری وزیر امور خارجه عراق در این باره تصریح کرد خروج نیروهای ائتلاف از عراق مستلزم آمادگی کامل نیروهای عراقی برای پذیرش مسوولیت‌های امنیتی است و با توجه به اینکه تا پایان سال 2007 زمان ماموریت نیروهای ائتلاف در عراق به پایان می‌رسد، پس از آن همه چیز به درخواست دولت عراق جهت تمدید این مساله و نهایتا تصمیم شورای امنیت بستگی دارد. همه کشورها به ویژه کشورهای منطقه امنیت عراق را امنیت خود می‌دانند و در این میان نیز منوچهر متکی وزیر امور خارجه کشورمان در سخنانی که روز دوم نشست در جمع شرکت کنندگان ایراد کرد، با بیان انتقادهای تندی نسبت به آمریکا، بی ثباتی و ناامنی در عراق را ناشی از حضور نظامی آمریکا در این کشور دانست و خواستار خروج کامل ارتش آمریکا از عراق شد. البته این نشست با موضع‌گیری که قبل از نشست از سوی تهران و واشنگتن در مورد احتمال دیدار کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا با منوچهر متکی همتای ایرانی‌اش، صورت گرفته بود، به یکی از پرحاشیه‌ترین نشست‌ها تبدیل شد. مقامات عراقی امید زیادی به برگزاری این دیدار داشته و تلاش‌های زیادی را در این زمینه انجام دادند، اما بنا به شرایط حاکم دیداری میان رایس و متکی صورت نگرفت و گفته می‌شود که در ضیافت ناهار طرفین تنها به رد و بدل کردن سخنان نیشدار بسنده کردند. در ضیافت شامی هم که ترتیب داده شده بود میز رایس در مقابل میز متکی قرار داده شده بود که گفته می‌شود وزیر امور خارجه کشورمان به خاطر نامناسب بودن پوشش ویولونیست زن که نزدیک وی بوده است، از حضور در این ضیافت خودداری کرده و حتی مراتب اعتراض خود را به گوش مقامات مصری رسانده است. البته اخبار حاکی از آن است که هیات‌های ایران و آمریکا در سطح کارشناسان دو کشور در حاشیه‌ نشست مذاکراتی سه دقیقه ای را با هم داشته‌اند. «دانا پرینو»، سخنگوی کاخ سفید بعد از نشست شرم‌الشیخ با بیان اینکه آمریکا از این کنفرانس «بسیار رضایت دارد» و اصلا از این بابت که این نشست منجر به مذاکرات سطح بالای ایران و آمریکا نشده، تاسف نمی‌خورد، گفت: «اگر فرصت دیدار با ایرانیها نیز دست می‌داد، فکر می‌کنم وزیر خارجه خوشحال می‌شد با آنها صحبت کند. اما نشد.» نکته مهم دیگر در نشست شرم‌الشیخ، نشست غیررسمی میان وزرای کشور های عربی و اعضای کمیته چهارجانبه خاورمیانه شامل آمریکا،‌ سازمان ملل، اتحادیه اروپا و روسیه پس از نشست دو روزه شرم‌الشیخ در مورد اسرائیل بود. رهبران عرب درنشستی با کشورهای مهم درباره احیای روند صلح با اسرائیل بر اساس پیشنهاد جدید عربستان مذاکره کردند اما به دلیل بحران سیاسی کنونی در اسرائیل از تصمیم به ادامه مذاکرات خودداری کردند. احمد ابوالغیط، وزیر امورخارجه مصر پس از این دیدار گفت: «دیدار بسیار خوبی بود و نظرات به خوبی تبادل شد.» اتحادیه عرب روز 28 آوریل مصر و اردن،‌ دو کشور عربی دارای روابط دیپلماتیک با رژیم صهیونیستی را برای مذاکره درباره پیشنهاد صلح عربی انتخاب کرد. نخست‌وزیر و چند تن از وزیران و مقامات عراقی،‌کشورهای همسایه عراق، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، بحرین، آلمان، ژاپن، کانادا، مصر، ایتالیا و همچنین نمایندگان سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب و سازمان کنفرانس اسلامی حاضران در نشست شرم‌الشیخ بودند. با توجه به نشست‌های قبلی که در مورد عراق برگزار شده، این نشست از حساسیت بیشتری برخوردار بود زیرا قاطعیت برخی از کشورها که بعضا حمایت مالی و معنوی را از تروریست‌های عراق دارند، به انجام تعهداتی که در نشست شرم‌الشیخ در قبال عراق متعهد شده‌اند، تاثیر زیادی بر ایجاد امنیت و ثبات این کشور خواهد داشت. نوری مالکی نخست وزیر عراق در سخنرانی خود اعلام کرد که ‌به اجرای اصلاحاتی که آمریکا و دولت های عرب سنی بارها خواستار آن شده‌اند متعهد می‌شود.کشورهای عربی خواستار دادن نقش بیشتر به اعراب سنی عراق و تغییرات در روند بعث زدایی هستند. مالکی همچنین خواستار بخشش بدهی‌های خارجی عراق که حدود 50 میلیارد دلار است، شد. عراق بخش اعظمی از این بدهی‌ها را به کشورهایی چون عربستان سعودی ، کویت ، روسیه و چین مقروض است که البته این بدهی‌ها اغلب متعلق به دوران جنگ هشت ساله میان صدام با ایران در دهه 1980 است. سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان سعودی که کشورش در این چند ماه سعی داشته نقش محوری را در بحث عراق و مسائل منطقه ایفا کند، اعلام کرد کشورش این درخواست مالکی را در مورد قرض 17 میلیون دلاری بغداد به ریاض، مورد بررسی قرار خواهد داد. اخبار حاکی از آن است که کشورهای حاضر در نشست بین المللی شرم الشیخ در سند نهایی روز پنجشنبه، بخشی از بدهی های عراق را بخشیدند و متعهد شدند که در مجموع پنج میلیارد دلار به عراق کمک مالی کنند. شرکت کنندگان در نشست شرم‌الشیخ در بیانیه پایانی همچنین بر تمامیت ارضی عراق، حاکمیت دولت این کشور، وحدت ملی و هویت اسلامی و عربی این کشور پای فشرده، بر لزوم عدم مداخله در امورداخلی عراق، رعایت حسن همجواری و به رسمیت شناختن حق مردم عراق بر تعیین سرنوشت و نظام سیاسی خود و کنترل منابع مالی و طبیعی خود تأکید و توافق کردند که برای حل مشکلات عراق، همگی باید از خواسته‌ها و مطالبات خود بکاهند. در بیانیه پایانی این شست تشکیل نظام فدرال در عراق در عین حفظ یکپارچگی مورد توجه قرار گرفته و بر ضرورت مبارزه با خشونت های قومی و مذهبی و خلع سلاح فراگیر گروه های شبه نظامی در عراق تاکید شده است. اما در میان این بندها هیچ اقدامی برای تعیین جدول زمانی خروج نظامیان خارجی از عراق صورت نگرفته است. بسیاری از کشورهای منطقه، اروپا و حتی افکار عمومی داخل آمریکا و مقامات این کشور با بحرانی شدن اوضاع عراق خواستار تعیین جدول زمانبندی برای خروج نظامیان خارجی از عراق بوده‌اند. در بند هفتم بیانیه پایانی آمده که حضور ارتشهای بیگانه در عراق نامحدود نیست و در صورت خواست دولت عراق و با توجه به قطعنامه های 1723 و 1546 شورای امنیت سازمان ملل متحد پایان خواهد یافت. دولتهای شرکت کننده در نشست شرم الشیخ نیز در این بند تأکید کرده اند که می کوشند شرایطی فراهم آورند تا ارتشهای ائتلاف چندملیتی در عراق مأموریت خود را به پایان برسانند و از عراق خارج شوند. هوشیار زیباری وزیر امور خارجه عراق در این باره تصریح کرد خروج نیروهای ائتلاف از عراق مستلزم آمادگی کامل نیروهای عراقی برای پذیرش مسوولیت‌های امنیتی است و با توجه به اینکه تا پایان سال 2007 زمان ماموریت نیروهای ائتلاف در عراق به پایان می‌رسد، پس از آن همه چیز به درخواست دولت عراق جهت تمدید این مساله و نهایتا تصمیم شورای امنیت بستگی دارد. همه کشورها به ویژه کشورهای منطقه امنیت عراق را امنیت خود می‌دانند و در این میان نیز منوچهر متکی وزیر امور خارجه کشورمان در سخنانی که روز دوم نشست در جمع شرکت کنندگان ایراد کرد، با بیان انتقادهای تندی نسبت به آمریکا، بی ثباتی و ناامنی در عراق را ناشی از حضور نظامی آمریکا در این کشور دانست و خواستار خروج کامل ارتش آمریکا از عراق شد. البته این نشست با موضع‌گیری که قبل از نشست از سوی تهران و واشنگتن در مورد احتمال دیدار کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا با منوچهر متکی همتای ایرانی‌اش، صورت گرفته بود، به یکی از پرحاشیه‌ترین نشست‌ها تبدیل شد. مقامات عراقی امید زیادی به برگزاری این دیدار داشته و تلاش‌های زیادی را در این زمینه انجام دادند، اما بنا به شرایط حاکم دیداری میان رایس و متکی صورت نگرفت و گفته می‌شود که در ضیافت ناهار طرفین تنها به رد و بدل کردن سخنان نیشدار بسنده کردند. در ضیافت شامی هم که ترتیب داده شده بود میز رایس در مقابل میز متکی قرار داده شده بود که گفته می‌شود وزیر امور خارجه کشورمان به خاطر نامناسب بودن پوشش ویولونیست زن که نزدیک وی بوده است، از حضور در این ضیافت خودداری کرده و حتی مراتب اعتراض خود را به گوش مقامات مصری رسانده است. البته اخبار حاکی از آن است که هیات‌های ایران و آمریکا در سطح کارشناسان دو کشور در حاشیه‌ نشست مذاکراتی سه دقیقه ای را با هم داشته‌اند. «دانا پرینو»، سخنگوی کاخ سفید بعد از نشست شرم‌الشیخ با بیان اینکه آمریکا از این کنفرانس «بسیار رضایت دارد» و اصلا از این بابت که این نشست منجر به مذاکرات سطح بالای ایران و آمریکا نشده، تاسف نمی‌خورد، گفت: «اگر فرصت دیدار با ایرانیها نیز دست می‌داد، فکر می‌کنم وزیر خارجه خوشحال می‌شد با آنها صحبت کند. اما نشد.» نکته مهم دیگر در نشست شرم‌الشیخ، نشست غیررسمی میان وزرای کشور های عربی و اعضای کمیته چهارجانبه خاورمیانه شامل آمریکا،‌ سازمان ملل، اتحادیه اروپا و روسیه پس از نشست دو روزه شرم‌الشیخ در مورد اسرائیل بود. رهبران عرب درنشستی با کشورهای مهم درباره احیای روند صلح با اسرائیل بر اساس پیشنهاد جدید عربستان مذاکره کردند اما به دلیل بحران سیاسی کنونی در اسرائیل از تصمیم به ادامه مذاکرات خودداری کردند. احمد ابوالغیط، وزیر امورخارجه مصر پس از این دیدار گفت: «دیدار بسیار خوبی بود و نظرات به خوبی تبادل شد.» اتحادیه عرب روز 28 آوریل مصر و اردن،‌ دو کشور عربی دارای روابط دیپلماتیک با رژیم صهیونیستی را برای مذاکره درباره پیشنهاد صلح عربی انتخاب کرد. خبرگزاری فارس www.farsnews.com .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه