با سلام به شما دانشجوی گرامی از این‌که این مرکز را برای بیان نظرات خود انتخاب نموده‌اید قدردانیم.در بررسی مسئله مدنظر شما می‌توان به موارد زیر اشاره داشت؛۱. تعریف فقه سیاسی: فقه سیاسی به مفهوم بررسی احکام سیاسی و روابط جامعه در ابعاد داخلی و خارجی، با توجه به مبانی دینی است. براین اساس فقه سیاسی یکی از بخش‌های مهم در فقه اسلامی است که به وسیله پیامبر و امامان معصوم (ع) وشاگردان آن‌ها پایه‌گذاری شده و در همه زمینه ها و نیازهای بشر اعم از مسایل فردی اجتماعی سیاسی و غیره بحث کرده و پاسخ گو بوده است. این مفهوم همان اصل اساسی؛ سیاست ما عین دیانت ماست.

با سلام به شما دانشجوی گرامی از این‌که این مرکز را برای بیان نظرات خود انتخاب نموده‌اید قدردانیم.در بررسی مسئله مدنظر شما می‌توان به موارد زیر اشاره داشت؛1. تعریف فقه سیاسی: فقه سیاسی به مفهوم بررسی احکام سیاسی و روابط جامعه در ابعاد داخلی و خارجی، با توجه به مبانی دینی است. براین اساس فقه سیاسی یکی از بخش‌های مهم در فقه اسلامی است که به وسیله پیامبر و امامان معصوم (ع) وشاگردان آن‌ها پایه‌گذاری شده و در همه زمینه ها و نیازهای بشر اعم از مسایل فردی اجتماعی سیاسی و غیره بحث کرده و پاسخ گو بوده است. این مفهوم همان اصل اساسی؛ سیاست ما عین دیانت ماست. به طور کلی فقه سیاسی اسلام؛ مجموعه قواعد و اصول فقهی و حقوقی است که عهده دار تنظیم روابط حکومت و مردم (روابط داخلی) و حکومت با ملل دیگر عالم (روابط خارجی) بر اساس مبانی دین اسلام است.2. پیشینه فقه‌سیاسی: فقه سیاسی نیز مانند فقه سایر ابواب فقهی در طول تاریخ اسلام رشد و تکوین داشته است. حکومت پیامبر در مدینه، اولین نمود اجرای فقه سیاسی در یک جامعه اسلامی است. تعیین حکام، فرستادن سفرا و... این در حقیقت نخستین مرحله از تاریخ فقه سیاسی است. بعد از درگذشت پیامبر(ص) مسلمین ضمن رو در رو شدن با مسائل جدید، اجتهاد در قرآن و سنت را آغاز و بر این اساس فقه سیاسی اسلام تکامل بیشتری پیدا می‌کند. اغلب کتاب هایی که در آن مباحث فقه سیاسی مطرح می شده است تحت عنوان احکام سلطانیه، یا قواعد خراجیه (قوانین مالیاتی)، مطرح می شد. در فقه سیاسی منابعی مانند 1. قرآن 2. سنت 3. اجماع 4. عقل به عنوان ادله کشف قواعد حقوقی و وحی به عنوان منبع اصلی تأسیس و مشروعیت این قواعد شناخته می شود. فقه سیاسی در حقیقت به عنوان یکی از ابواب و مباحث کلی فقه نشان می‌دهد که دین به هیچ وجه از سیاست جدا نیست و مباحث آن در فقه سیاسی از قدیم الایام با فراز و فرودهای جریان داشته است.اما مهمترین کتاب در زمینه فقه‌سیاسی که به صورت مستقل به موضوع فقه‌سیاسی پرداخته است، رساله مرحوم میرزایی نائینی نظریه پرداز بزرگ در حوزه سیاست اسلامی و فقه سیاسی بود. رساله ایشان با نام تنبیه الامه و تنزیه المله شامل دیدگاه های موجود در حوزه حکومت‌داری و مسائل فقه سیاسی به صورت گسترده بود. وظایف حاکم، تفکیک قوای حکومت. وظایف قوای حاکم، چه نظام سیاسی مطلوب و مشروع است و اصول سیاسی حاکم مبتنی بر چه مبانی و چگونه باشد ... را مطرح نمود.طرح مباحث فقه سیاسی پس از این به صورت گسترده میان عالمان دینی مطرح شد، که برآیند آن‌را به صورت علمی و عملی در نهضت امام خمینی(ره) می‌بینیم. که هم در عرصه نظریه پردازی و هم تشکیل حکومت به مراحل رشد و شکوفایی خود رسید.3. احکام فقه‌سیاسی: چند نمونه از احکام مطرح در فقه سیاسی که مبنای عمل در مسائل داخلی و خارجی است مطرح می‌شود تا موضوع فقه‌سیاسی به صورت مشخص‌تری تصویر شود. 1. حکم کلی مبنی بر اینکه همکاری با حاکم ظالم و جور ممنوع است. 2. تحریم سیاسی دولت های نامشروع. 3. در صورت مجبور شدن به همکاری از هر نوع عمل خلاف و شرکت در اعمال ظالمانه حاکم جور باید دوری گزیند و به جبران خطای خود (حضور در حکومت جور) به خدمت خلق بپردازد. 4. نفی سلطه کفار بر امور مسلمین. و 5. ...برای مطالعه بهتر در این خصوص می‌توانید به مجلدات ده گانه فقه سیاسی، تألیف آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی، مراجعه نمایید.4. جمع‌بندی: در یک ارزیابی کلی در مورد الزامات فقه سیاسی در دوران معاصر می‌توان گفت؛ همان‌گونه که در ابتدای این مطالب نیز مورد اشاره قرار گرفت، فقه سیاسی یکی از ابواب فقه اسلامی است و به تبع الزاماتی که برای عمل در کلیت فقه مدنظر است در فقه سیاسی نیز مورد توجه است، یعنی همان‌گونه که یک فرد متشرع به احکام اسلامی به فقه اسلامی به عنوان روش زندگی دینی باید مقید باشد، به احکام و قواعد فقه سیاسی نیز بایستی مقید باشد. تنها تفاوت این دو در نوع مکلفین است. خطاب تکالیف در بسیاری از موضوعات عمومی فقه، افراد هستند در حالی که بسیاری از تکالیف فقه سیاسی بر عهده جامعه و نهادهای حکومتی هستند. اگر چه احکام فردی نیز در این حوزه فقه وجود داشته و مورد عمل است. فقه سیاسی در دوران معاصر همان‌گونه که در روند تاریخی این موضوع نیز مورد اشاره قرار گرفت، ما در دوران معاصر شاهد رشد و تکوین هرچه بیشتر موضوعات فقه سیاسی در عرصه نظر و عمل هستیم، به تبع الزامات امروزین فقه سیاسی نیز گسترده‌تر از الزامات گذشته است. البته این گستردگی به معنی گستردگی موضوعات و مسائل جدید در این حوزه فکری و علمی است. امروزه ما به برکت مجاهدت مردم و عالمان جهان تشیع، در طول تاریخ اسلام، شاهد استقرار نظامی بر مبانی اندیشه شیعه هستیم از این رو لازم است التزام ما به مبانی علمی و عملی فقه سیاسی بیشتر از گذشتگان باشد تا از این نعمت موجود شکرگذار باشیم.در یک نگاه کلی می‌توان گفت، الزمات نظری و عملی فقه سیاسی در دوران معاصر عبارت است از سعی در ایجاد زمینه‌های مناسب اجرای هرچه مناسب‌تر احکام و قواعد فقه سیاسی.5. نکته انتهایی که به نظر می‌آید در این خصوص یاری‌گر مناسبی برای شما باشد، ذکر شماری از مهمترین منابع در زمینه فقه سیاسی است. این منابع عبارتند از؛1. نظریه سیاسی اسلام، نوشته آیت‌الله مصباح یزدی؛2. فقه سیاسی، نوشته آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی؛3. مبانی اندیشه سیاسی اسلام، نوشته آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی؛4. فقه سیاسی اسلام، نوشته ابوالفضل شکوری؛امید است مطالب مطرح شده پاسخ‌گوی دغدغه ذهنی شما بوده باشد. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 7/100115289) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه