نبرد عربستان و قطر در خاک سوریه! مقر معارضان دولت مشروع حاکم بر سوریه بدلیل حمایت های همه جانبه از سوی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در دوحه پایتخت قطر و در واقع رقیب عربستان سعودی در جهان عرب است و با توجه به اختلافاتی که همواره دولتمردان ریاض و دوحه در داعیه رهبری جهان عرب داشتند، این موضوع به یک چالش میان دو کشور تبدیل شده به گونه ای که آل سعود و سران قطر سوریه را به کانون چالش های مرزی خود تبدیل کرده اند.

نبرد عربستان و قطر در خاک سوریه! مقر معارضان دولت مشروع حاکم بر سوریه بدلیل حمایت های همه جانبه از سوی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در دوحه پایتخت قطر و در واقع رقیب عربستان سعودی در جهان عرب است و با توجه به اختلافاتی که همواره دولتمردان ریاض و دوحه در داعیه رهبری جهان عرب داشتند، این موضوع به یک چالش میان دو کشور تبدیل شده به گونه ای که آل سعود و سران قطر سوریه را به کانون چالش های مرزی خود تبدیل کرده اند.به گزارش جهان به نقل از شبکه ایران، دولتمردان عربستان سعودی تلاش می کنند مقر معارضان سوری را از دوحه به کشورشان منتقل کنند تا بتوانند در رقابت شدید با همسایه خود به نقش آفرینی های خود را افزایش دهند. بنابر این گزارش، اختلاف بین عربستان و قطر برای رهبری بر ائتلاف معارضان طی هفته‌های اخیر افزایش یافته است. بنابراین گزارش سعودی‌ها تلاش دارند تا از نقش معارضان سوری وابسته به اخوان به المسلمین به عنوان اصلی ترین جریان در داخل معارضان بکاهند. شاهزاده بندر بن سلطان رئیس دستگاه اطلاعاتی عربستان مسئولیت سازمان دهی جدید مخالفان سوری را خودش بر عهده گرفته و در این راستا با برخی از چهر‌ه‌های معارض در ریاض دیدار کرده است. در همین حال قطری ها نیز تلاش دارند تا "جرج صبرا"، رئیس نزدیک به خودشان در ائتلاف مخالفان را همچنان در قدرت نگه دارند و این درحالی است که تحت فشار آمریکا و عربستان نقش جریان لیبرال در داخل معارضان سوری افزایش یافته است. پیشینه اختلاف‌های مرزی و سرزمینی عربستان سعودی با قطر به اواسط قرن نوزدهم باز می ‌گردد و باریکه‌ای از زمین‌های جنوبی قطر را دربرمی‌گیرد. عربستان سعودی مدعی مالکیت 23 مایل از سواحل جنوب شرقی قطر است و دو کشور در مورد مرزهای جنوب غربی و خلیج "سلوا" واقع در این منطقه نیز با یکدیگر اختلافات ارضی دارند. بنابراین، اختلافات مرزی و سرزمینی میان دو کشور از خلیج "سلوا" واقع در جنوب غربی قطر آغاز و تا "خورالعدید" واقع در جنوب خاوری قطر امتداد می ‌یابد. به همین دلیل اختلاف‌های موجود میان عربستان و قطر را باید یکی از جدی‌ترین اختلاف‌ها و درگیری‌های مرزی و ارضی بین کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به شمار آورد که هراز چند گاهی تشدید و موجب بروز تنش میان دو کشور می‌شود که بارزترین نمونه آن به اوت سال 1992 بازمی‌گردد که درگیری مسلحانه بین دو کشور را به دنبال داشت و در نتیجه آن یک نظامی سعودی و 2 نظامی قطری کشته شدند. این درگیری مسلحانه موجب شد، قطر در نوامبر همان سال (1992) شرکت در جلسات شورای همکاری خلیج فارس در سطح وزیران را تحریم کند، اما در 20 دسامبر 1992 ریاض و دوحه با امضای موافقتنامه 1965 و اجرای آن به طور موقت بر اختلافات خود سرپوش گذاشتند و به موجب این قطعنامه عربستان سعودی چند کیلومتر از خاک خود را به قطر داد. اختلاف برسر منطقه ابو الخفوس از سال 1965 تاکنون دو کشور عربستان و قطر در نقطه "ابو الخفوس" با یکدیگر درگیری دارند. منطقه الخنفوس در نزدیکی راهی قرار دارد که به یک پایگاه دریایی منتهی می‌شود که عربستان سعودی آن را در "خور العدید" ایجاد کرد و خور العدید خلیج کوچکی است که در جنوب قطر واقع شده است که پیش از قرار گرفتن آن تحت حاکمیت عربستان سعودی از آن کشور امارات متحده عربی بود. اما منطقه ابوالخفوس از این جهت برای قطر مهم شمرده می‌شود که از این طریق می‌تواند به امارات، بزرگ‌ترین شریک تجاری خود مرتبط شود و قطری‌ها اعتقاد دارند، تصرف این منطقه توسط عربستان موجب می‌شود، تمام راه‌های زمینی قطر به عربستان منتهی شود و برای ارتباط و دستیابی به کشور امارات باید از خاک عربستان عبور کنند. همچنین از دیگر نقاط محل اختلاف عربستان و قطر جزیره "حالول" است. فاصله دریایی این جزیره از "خارک" 250 کیلومتر و از جزایر "قوین" 229 کیلومتر است. حالول در شرق قطر واقع شده و میدان‌های نفتی "مَهزَم" و "العِدّ الشَرقی" از جمله چاه‌های نفتی نزدیک به آن هستند. جزیره حالول همچنین دارای ذخایر و تأسیسات نفتی است. باز از دیگر موارد اختلاف میان قطر و عربستان منطقه "خور العدید" است که در جنوب شرقی قطر واقع شده و به دلیل طبیعت بیابانی و ساحلی بسیار زیبایش در قطر "جواهر خلیج" نامیده می‌شود و 158 نفر جمعیت دارد. قطر به توافقتنامه 1974 منعقده بین ریاض و امارات عربی متحده بر سر "خور العدید" معترض است و درگیری فوق همچنان ادامه دارد. به گفته پایگاه اینترنتی "ایلاف" وابسته به عربستان سعودی در جریان نشست مشورتی سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در ماه مه 2005 در شهر ریاض،‌ پایتخت عربستان مسئله برقراری آشتی میان عربستان و قطر مطرح و از شیخ "صباح الاحمد الجابر الصباح"، امیر کویت خواسته شد برای آشتی ریاض و دوحه گام‌هایی برداشته و تلاش‌هایی انجام دهد. در ادامه این اختلاف‌ها در آغاز سال 2005 دولت قطر تابعیت قطری حدود 4 هزار نفر از قبیله "بنی مره" را به اتهام دست داشتن در ناآرامی‌های سال 1997 لغو و تمامی دارایی‌های آنها را ضبط و آنها را از قطر اخراج کرد. قبیله بنی مره را باید از جمله قبایل سرزمین جزیره العرب یعنی عربستان کنونی برشمرد که افرادی از آن از سال‌ها پیش در مناطق جنوبی قطر سکنی گزیده و پس از تشکیل کشوری به نام قطر به تابعیت این کشور در آمده بودند، اما پس از بروز اختلافات ارضی و مرزی میان قطر و عربستان، دوحه در اقدامی تابعیت قطری حدود 4 هزار نفر از افراد این قبیله را لغو کرد، به طوری که تعداد زیادی ازاین افراد به سمت مناطق شرقی عربستان و تعداد دیگری در صحرا سکونت گزیدند. این مسئله مورد اعتراض شاهزاده "طلال بن العزیز"، برادر پادشاه عربستان و رئیس برنامه خلیج فارس در پشتیبانی از نهادهای رشد و توسعه وابسته به سازمان ملل متحد واقع شد و از قطر خواست در اخراج هزاران قطری که صدها سال در آن منطقه زندگی کرده‌اند، تجدید نظر کند. به همین دلیل باید گفت که اختلاف میان ریاض و دوحه از درگیری‌های سرزمینی و ارضی فراتر رفته و وارد عرصه ساختاری شده است، به طوری که این دو کشور در بسیاری موارد در سطح منطقه‌ای و بین المللی مواضعی متضاد و در تعارض با یکدیگر اتخاذ می‌کنند. در اجلاس شانزدهم سران شورای همکاری خلیج فارس، اختلاف عربستان و قطر بر سر انتخاب دبیرکل شورای همکاری شدت گرفت. هر یک از دو کشور قطر و عربستان دو نفر را داوطلب این سمت کرده بودند که نماینده عربستان "ابراهیم حجیلان" با 5 رأی موافق در مقابل رأی مخالف قطر به عنوان دبیرکل شورا برگزیده شد. امیر قطر در اعتراض به انتخاب نماینده عربستان به عنوان دبیرکل شورا اجلاس پایانی را تحریم و اعلام کرد، هر اجلاسی که حجیلان دبیرکل سعودی در آن حضور داشته باشد، توسط کشور قطر تحریم خواهد شد که این موضوع به منزله خروج موقت قطر از شورای همکاری تلقی شد. این دو کشور که هرکدام داعیه رهبری جهان عرب و تقویت نفوذ خود در بین کشورهای این منطقه را دارند در تلاشند که دایره نفوذ رقیب خود را محدود کنند و نفوذ خود را گسترش دهند. پیش از این منابع آگاه عربی از سفر محرمانه وزیر امور خارجه امارات به عربستان برای هشدار درباره توطئه قطر علیه امارات و عربستان سعودی خبر دادند. این منابع افزودند: عربستان هدف بعدی توطئه قطر است بوی‍‍ژه که دوحه در توطئه خود علیه سوریه شکست خورده است و آرزوی قطر این است که تنها کشور باثبات در جهان عرب باشد. البته عربستان نیز از رقیب خود جان نمانده و در این زمینه تلاش دارد که قطر را بی ثبات نشان دهد و نزاع خانوادگی در خاندان این کشور را هر از گاهی در رسانه های خود مطرح می کند که نمونه‌اش خبر طرح کودتا در این کشور بود که اخیرا از سوی شبکه خبری العربیه وابسته به ریاض منتشر شد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه