در حوزه فقه و حفوق و احکام شرعی با توحه و نیاز و سوان مسلمین نسبت به سایر حوزه ها جلوتر هستیم آیا نیاز مسلمین در سایر حوزه ها از جمله عقاید و اخلاق وحود نداشته؟

علم اخلاق و خودسازی و عقاید از علوم اصلی دین است. نه درس جنبی و حاشیه ای. در حوزه متاسفانه اخلاق و عقاید به عنوان دروس جنبی تلقی می شود که درست نیست.روزی پیامبر (ص) داخل مسجد شدند در حالی که مردم اطراف شخصی را گرفته بودند. حضرت سؤال کردند او کیست؟ گفته شد، او علامه است و از همه مردم به انساب و اشعار عرب و قواعد زبان و وقائع جاهلیت آگاه تر است. حضرت فرمودند: این علمی است که به جاهل آن ضرر نمی رساند و عالمش را سود نمی بخشد. انّما العلم ثلاثه : آیهٌ محکمه أو فریضهٌ عادلهٌ او سنّهٌ قائمه و ما خلاهنّ فهو فضل. (اصول کافی، ج ۱، ص ۳۷) علم سودمند دینی عبارت است از: 1- آیه محکمه: یعنی اعتقادات و مسائل فکری و معرفتی. 1- فریضه عادله: یعنی فراگیری علم اخلاق (اخلاق فردی و اجتماعی). 1- سنه قائمه: یعنی علم به احکام شریعت و مسائل حلال و حرام. جمله «و ما خلاهنّ فهو فضل» به علم انساب و مانند آن اشاره دارد که چندان به حال آخرت انسان سودمند نیستند. (اصول کافی، ج 1، ص 37) در اسلام علمی مورد نظر است که مفید به حال جامعه و افراد باشد، آن چه در روایت ذکر شده مصداق هایی از علم مفید است. مطابق این روایت عقاید در صدر علوم حوزوی است و بعد از آن اخلاق است و بعد احکام. ولی متاسفانه این ترتیب رعایت نمی شود و عقاید و اخلاق جایگاه و اقعی خود را ندارد. در حال حاضر در ساختار درسی حوزه علوم دینی اولویت با احکام شرعی است و دلیل آن این است که مردم بیشتر به احکام ظاهری اعمال خود نیاز حس می کنند و توجهی به سیرت و باطن و اخلاق خود ندارند و لذا مراجع هم به همین سمت کشیده شده اند و حوزه به سمت تبیین احکام ظاهری رفته و احکام باطنی و روحی مورد غفلت قرار گرفته است. یک عامل هم شاید دخالت مسایل مالی حوزه باشد یعنی مردم وجوهات خود را به علمای فقه می دهند و بودجه و قدرت اقتصادی دست آنها است و این باعث می شود که حوزه فقه را گسترش دهند و علمای اخلاق و عرفان و عقاید به دلیل اینکه قدرت اقتصادی ندارند توان گسترش و تبلیغ این حوزه ها را هم از دست داده اند و متاسفانه پیشرفت قابل ملاحظه ای در این زمینه ها نداشته ایم. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه