معاويه در زمان سه خليفه اول يعني قبل از خلافت اميرالمؤمنين عليه السلام چه موقعيتي داشته است و آيا منصب و مسئوليتي هم داشته يا نه؟

يكي از پيامدهاي سقيفه بني ساعده، نفوذ تدريجي بني اميه در اركان حكومت و قدرت بود. ابوبكر يزيد بن ابي سفيان، برادر معاويه را به عنوان فرمانده بخشي از سپاه اعراب براي فتح شامات انتخاب كرد. او معاويه را نیز در كنار برادرش يزيد به كار گماشته بود. پس از مرگ يزيد، معاويه در دوره عمر به امارت شام منصوب شد. در واقع خليفه دوم تمام شامات را به معاويه سپرد. این انتصاب زمینه ساز غصب خلافت توسط او در دوره های بعدی گشت.حسن بصري مي گويد: معاويه خود را از زمان عمر براي خلافت آماده كرده بود. معاويه خود مي گفت به خدا سوگند، من با مقامي كه نزد عمر داشتم، اين چنين بر مردم تسلط يافتم. با وجود سختگیری نسبی عمر به والیان و امرا معاویه از این امر مستثنی بود به گونه ای که وقتی یکبار از دیدن تجملات بسیار وی و دربارش بر آشفت با توجیه معاویه مبنی بر هم مرز بودن با رومیان و لزوم به رخ کشیدن شکوه مسلمین قانع شده و از امر و نهی او دست برداشت . معاويه در دوره عثمان انتخاب عثمان براي خلافت، آن چنان به بني اميه پروبال بخشيد و آن قدر قدرت و جرأت داد كه ابوسفيان، كه با عثمان از يك تيره و خانواده بود، روزي به احد رفت و قبر حضرت حمزه، سردار بزرگ اسلام را كه در نبرد با ابوسفيان و يارانش شهيد شده بود، زير لگد گرفت و گفت: اَبا يعلي! برخيز و ببين كه آنچه ما بر سر آن مي جنگيديم به دست ما افتاد. در يكي از روزهاي نخست از خلافت عثمان كه اعضاي خانواده در منزل او گرد آمده بودند، ابوسفيان رو به حاضران كرد و گفت: «خلافت را دست به دست بگردانيد و كارگزاران خود را از بني اميه انتخاب كنيد، زيرا جز فرمانروايي هدف ديگري نيست نه بهشتي هست و نه دوزخي!» در این هنگام معاويه بر نفوذ و قدرت خود بيش از پيش افزود. عثمان در برابر اعتراضاتي كه مردم نسبت به معاويه مي كردند، مي گفت: چگونه او را عزل كنم، در حالي كه عمر، او را نصب كرده است! پاسخ اميرالمؤمنين علي ـ عليه السلام ـ به عثمان اين بود كه معاويه از عمر هراس داشت، اما اكنون بدون مشورت تو هر كاري را كه بخواهد انجام مي دهد. معاويه، پس از قتل عثمان، خطاب به مردم مي گفت: مي دانيد كه من خليفه عمر و عثمان در ميان شما بوده ام. او مي گفت: اين جايگاهي است كه عمر مرا در آن قرار داد و از زماني كه مرا نصب كرد، عزل نكرد، در حالي كه هيچ اميري را به كار نگرفت، جز آن كه او را عوض كرد و لااقل به خاطر برخي اعمالش بر او غضب كرده، او را نزد خود فراخواند. اما نه من را عزل كرد و نه بر من غضب كرد؛ او همه شامات را به من سپرد و بعد از او عثمان مرا تقويت كرد. معاويه در زمان عثمان چنان تقويت شد كه وقتي امير مؤمنان ـ عليه السلام ـ بعد از عثمان حكومت را به دست گرفت، موفق به عزل او از استانداري شامات نشد. حتي جنگ صفين نيز با آن همه تلفات انساني، منجر به شكست و بركناري معاويه از منطقه شامات نشد. معاويه بعد از جنگ صفين با حركات ايذائي كه در قلمرو حكومت اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ انجام مي‌داد، آن حضرت را به ستوه آورده بود. وقتي كه اميرمؤمنان مظلومانه به شهادت رسيد، امام حسن ـ عليه السلام ـ ناچار شد بعد از اندك زماني، حكومت را به معاويه واگذار كند و رهسپارشهر مدينه شود كه در نهايت به دست عمال جنايتكار معاويه مسموم شد و شربت شهادت نوشيد. خلاصه: يكي از پيامدهاي حاكميت خلفاي سه گانه، نفوذ تدريجي حزب بني اميه و در رأس آنها معاويه به مناصب حكومتي بود كه در نهايت منجر به اين شد كه وي خلافت را به سلطنت تبديل كرد و پسر نالايقش يزيد را نيز به عنوان جانشين بر جهان اسلام تحميل كرد. حوادث خونبار كربلا يكي از پيامدهاي اين سلطنت موروثي بود كه به دست يزيد جنايتكار اتفاق افتاد. به قول شاعر: خشت اول چون نهد معمار كج تا ثريا مي رود ديوار كج يعني يكي از اقدامات خلفا پر و بال دادن به امويان و به ويژه معاويه بود. معاويه علاوه بر آن كه حدود چهل سال (از سال 11 تا 60 هـ ق) استانداري و سپس خلافت كرد، پسرش يزيد را نيز جانشين خود نمود كه حادثه كربلا يكي از جنايتهاي يزيد بود و او جنايت هاي بزرگ ديگري نيز مرتكب شده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه