آثار سوءظن و بدگمانی و راه های مبارزه با این گناه چیست؟

در مورد سوء ظن و بدگمانی باید گفت که آثار فردی و اجتماعی و معنوی زیانباری به دنبال دارد و به همین دلیل در دین مقدس اسلام، به آن توجه ویژه ای شده و اهل ایمان را سخت از آن برحذر داشته اند. بدگمانی به دیگران سرچشمه گناهان بزرگی چون تجسّس از کار و حال دیگران، غیبت، تهمت، حسادت و کینه توزی نسبت به دوستان و اهل ایمان می گردد و لذا خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «ای مؤمنان! از بسیاری از گمان ها بپرهیزید. به راستی که برخی از گمان ها، گناه می باشد و نیز تجسس و غیبت نکنید، آیا کسی از شما دوست دارد گوشت برادر مرده خود را بخورد؟»حجرات، آیه 12.البته در ابتدا ممکن است سوء ظن و بدبینی بی اختیار حاصل شود و اگر در این مرحله باقی بماند و به مرحله عمل کشیده نشود حرمتی ندارد و زیان آن محدود می باشد، ولی اگر به آن ترتیب اثر داده شود، گناه و حرام می باشد و ترتیب اثر دادن به آن در دو مرحله می باشد:1ـ مرحله قلبی: یعنی در درون خود این گمان بدش را تصدیق کند و آن را در درون انکار و نفی ننماید و احتمال اشتباه ندهد. علمای اخلاق این مرحله را غیبت قلبی می نامند و آن را حرام دانسته اند. پیامبر اکرم(ص) در این باره فرموده است: به هر کس بدگمان شوی، آن را تصدیق و باور مکننقطه های آغاز در اخلاق اسلامی، آیت الله مهدوی کنی، ص 1652ـ مرحله عملی: یعنی بیان این گمان بد برای دیگران و یا اتهام وارد نمودن به کسی به صرف این احتمال و غیبت کردن از او بر این اساس. در روایتی از پیامبر بزرگوار اسلام(ص) می خوانیم: خداوند، خون و مال و آبروی مسلمان را محترم شمرده و بدگمانی به او را حرام نموده استنقطه های آغاز در اخلاق اسلامی، آیت الله مهدوی کنی، ص 168زیان ها و آثار بد بدگمانی:1ـ گوشه گیر شدن شخص بدگمان، در روایتی از علی(ع) می خوانیم: کسی که به مردم گمان خوبی ندارد و نسبت به آنان خوش گمان نمی باشد، از تمام مردم وحشت می کندنقطه های آغاز در اخلاق اسلامی، آیت الله مهدوی کنی، ص 172.2ـ بدگمانی باعث گسستن رشته الفت و دوستی میان مردم می شود و تفرقه و جدایی را بین مردم حاکم می سازد. از امام علی(ع) روایت شده است: بر هر که بدگمانی چیره شود، صلح و صفا میان او و دوستانش از میان می رودنقطه های آغاز در اخلاق اسلامی، آیت الله مهدوی کنی، ص 173.3ـ از نظر معنوی نیز بدگمانی، عبادت را تباه می سازد و اثر آن را از بین می برد. باز در این مورد امام علی(ع) می فرماید: از بدگمانی بپرهیز. چون اثر عبادت را از بین می برد و گناه انسان را بزرگ می کند. ایمان با بدگمانی جمع نمی شود. گمان بد نسبت به انسان نیکوکار، بدترین گناه و زشت ترین ظلم استنقطه های آغاز در اخلاق اسلامی، آیت الله مهدوی کنی، ص 173براى جلوگیری از بدگمانی نسبت به دیگران باید به این نکات توجه داشت:1ـ باید در همان مرحله فکر و ذهن، گمان بد را دفع نمود و اجازه ریشه دار شدن به آن نداد. 2ـ باید راه هایی را که ممکن است با آن عمل و یا رفتار فردی را که به او بدگمان شده ایم، توجیه کنیم، بررسی نماییم و تا ممکن است عمل او را به نحوی توجیه کنیم و برای آن وجه درستی بسازیم. 3ـ توجه داشته باشیم که خود ما بدگمانی دیگران را در مورد خود نمی پسندیم، پس برای دیگران نیز نپسنیدم. 4ـ به رفتارهای خوب و جنبه های مثبت فردی که به او بدگمان گشته ایم توجه کنیم و تنها به اموری که موجب بدگمانی ما شده اکتفا نکنیم. 5ـ به دعا و توسل به ائمه(ع) از خداوند بخواهیم دلِ ما را از آلودگی ها و بدبینی ها پاک کند تا به دیگران محبت بورزیم. 6ـ به حدی به ضعف و نقایص خود بپردازیم تا فرصتی برای پرداختن به عیوب دیگران نیابیم. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 35/200401) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه