در نصوص قرآنی و روایی راجع به کیفیت و گستره شب ، در عالم برزخ چیزی نیافتیم . اما برای روشن شدن مطلب ، راجع به عالم برزخ توضیحی هر چند مختصر ارائه می دهیم: عالم برزخ واسطه اى است میان عالم دنیا و عالم قیامت که از تجردى غیر تام برخوردار است یعنى موجودات برزخى هر چند مادى نیستند اما برخى لوازم ماده مانند مقدار و شکل را دارا مى باشند.

در نصوص قرآنی و روایی راجع به کیفیت و گستره شب ، در عالم برزخ چیزی نیافتیم . اما برای روشن شدن مطلب ، راجع به عالم برزخ توضیحی هر چند مختصر ارائه می دهیم: عالم برزخ واسطه اى است میان عالم دنیا و عالم قیامت که از تجردى غیر تام برخوردار است یعنى موجودات برزخى هر چند مادى نیستند اما برخى لوازم ماده مانند مقدار و شکل را دارا مى باشند. روح انسان پس از مرگ به بدنى مثالى یا برزخى تعلق مى گیرد و مقصود از بدن مثالى، بدنى است که از جنس ماده نیست و جرم و حجم و وزن ندارد، اما از برخى لوازم و خصوصیات اشیاء مادى مانند شکل و اندازه برخوردار است و در این ویژگى ها مشابه بدن طبیعى شخص است.در روایتى از امام صادق(ع) وارد شده که فرمودند «و الله اتخوّف علیکم فى البرزخ؛ سوگند به خدا براى شما از آنچه در برزخ پیش رو دارید مى ترسم»و سپس در پاسخ راوى که درباره برزخ پرسید. فرمود: «القبر منذ حین موته الى یوم القیامة؛ برزخ همان قبر است از هنگام مرگ تا روز قیامت»، (الکافى، ج 3، ص 242).و از امام کاظم(ع) روایت شده که فرمودند: (هر کس از دوستان و شیعیان ما بمیرد به خوبى قرآن را نداند در قبر به او آموخته مى شود تا خداوند درجه او را بالا ببرد)، (الکافى، ج 2، ص 606).و مسلم و روشن است که در قبر خاکى که جسد بدون روح در آن قرار گرفته امکانى براى فراگیرى و آموزش قرآن نمى باشد. ازاین رو منظور از قبر همان عالم برزخ است.نتیجه این که شب اول قبر شب دفن جسد میت در حفره خاکى دنیوى نمى باشد بلکه منظور مفارقت روح از جسد و استقرار در عالم برزخ است.ِ افزون بر این که در بیشتر موارد مقصود از واژه قبر ؛در واقع مسائل برزخ است مثلاً گفته شده است «ان القبر روضه من ریاض الجنة او حفرة من حفرالنار؛ قبر یا روضه اى از ریاض بهشت و یا جایگاه پستى از جایگاه هاى آتش است». (بحارالانوار، ج 6، ص 159، روایت 19).پس ،مقصود از شب اول قبر، همان زمانى است که روح از بدن مفارقت کرده است و وارد عالم برزخ مى شود.باید توجه داشت که عمده مسائل شب اول قبر و پس از آن مرتبط با عالم برزخ است نه قبر خاکى. بنابراین هم عذاب قبر و فشار آن و هم شادى ها یا نقمت هاى آن مرتبط با نظام و عالم برزخ بوده و با قالب بدن برزخى و مثال صورت مى گیرد و قبر خاکى در این موارد خصوصیتى ندارد ازاین رو اگر مرده اى را بسوازانند یا آن را بخورند یا به دریا بیندازند یا آن را مومیایى کرده و در محفظه هاى خاصى نگه دارند، باز هم مسائل شب اول قبر، فشار قبر، سؤال، مکافات و یا... خواهد بود و شب اول قبر آنها، همان شبى است که این بدنها یا به دریا انداخته شد یا طعمه حریق گشته و یا خوراک حیوانى قرار گرفته است شب اول قبر شهدایى که پس از مدت مدیدى اجساد مقدس و مطهر آنان یافت مى شود همان شبى است که در بیابانها و مردابها مانده یا در خاک مدفون شده اند. حضرت امیر(ع) مى فرمایند «فرو گذار نمى شود احدى از مردم که در شرق و غرب زمین و دریا و صحرا هستند مگر آن که فرشته هاى سؤال کننده به ملاقات آنان خواهند رفت»از آنچه گذشت ؛شاید بتوان سوال را چنین پاسخ داد:وقتی انسان وارد قبر شد، شب وروز آن ،شب وروز برزخی ومثالی است،وکوتاه و بلندی آن به حسب خودش می باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه