نظرات عرفا در باب معرفت و تزکیه و تهذیب نفس چیست؟

«معرفت نفس» یعنی خود شناسی و شناخت خود. یعنی اینکه انسان ارزش حقیقی خود را بشناسد. این شناخت جلوه های گوناگونی دارد: 1- شناخت مبدا و خاستگاه انسان یعنی اینکه «از کجا آمده ام.» 2- شناخت مقصد و فرجام خود. یعنی اینکه «به کجا می روم آخر» برای رسیدن به این شناخت که به فرموده امام علی (ع) سودمندترین شناخته هاست، دو نوع مطالعه مورد نیاز است: 1- مطالعه علمی، یعنی انسان شناسی با استفاده از قرآن و احادیث. در این باره مراجعه به سه کتاب زیر مفید است: الف- انسان و ایمان اثر شهید مطهری. ب- خود شناسی برای خود سازی، تالیف آیت الله مصباح. ج- جامع السعادات، مرحوم نراقی. 2- مطالعه عینی، یعنی تفکر و تأمل درباره خود و شناخت معایب نفس خویش و برطرف کردن آنها. تردیدی نیست که هر چه انسان بیشتر در مورد اخلاقیات خود تفکر کند، خود را بیشتر خواهد شناخت. و الا بدون فکر و اندیشه، همواره در غفلت و بی خبری خواهد بود. در این باره نیز مطالعه سه کتاب زیر را پیشنهاد می کنیم: الف- چهل حدیث، امام خمینی(ره) ب- المراقبات میرزا جواد آقا ملکی تبریزی. ج- پرواز در ملکوت امام خمینی. شکی نیست که شناخت نفس، معرفتی نیست که یک شبه به دست آید بلکه در این مسیر باید گام به گام حرکت کرد و با راهنمایی و ارشاد یک استاد آگاه و وارسته این مسیر را طی کرد. اساتید اخلاق برای «تزکیه و تهذیب نفس» نیز دو بعد بر شمرده اند: الف- بعد علمی، یعنی افزودن آگاهی های خود درباره عقاید، اخلاق ، احکام و دستورات اسلامی. ب- بعد عملی، که از مراحلی تشکیل می یابد که باید به تدریج و پله پله این مراحل را طی کرد: 1- انجام واجبات و ترک محرمات. 2- دور کردن همه اوصاف رذیله و کسب ملکات فاضله. 3- انجام مستحبات و نوافل و ترک مکروهات. 4- دوری از هر آنچه انسان را از خداوند دور می کند حتی مباحات و انجام همه کارها برای خدا. در راه تزکیه و تهذیب نفس توجه به نکات زیر ضروری است: 1- برخورداری از یک استاد اخلاق و استفاده از ارشادات وی. 2- عدم افراط و زیاده روی و پرهیز از کارهای غیر عادی که موجب تمسخر دیگران شود. 6- مجالست با رفقای شایسته. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه