مگر نه این که خداوند در همه جا حاضر است پس چرا نماز به سمت کعبه خوانده مى شود؟

قرآن کریم مى فرماید: «فولّ وجهک شطر المسجد الحرام و حیث ما کنتم فولوا وجوهکم شطره... ». بقره )2(، آیه 144.؛ (پس روى کن به طرف مسجدالحرام و شما مسلمین نیز هر کجا باشید در نماز روى بدان جانب کنید»، و نیز مى فرماید: «و من حیث خرجت فول وجهک شطر المسجدالحرام و حیث ماکنتم فولوا وجوهکم شطره... ». همان، آیه 150.؛ (واى رسول از هر جا و به هر دیار بیرون شدى روى به جانب کعبه کن و شما مسلمین هم به هر کجا بودید روى بدان جانب کنید».با توجه به این آیات، مى توان برداشت هاى زیر را به دست آورد:یک - همان خدایى که فرموده است به هر طرف رو کنید آنجا وجه خدا است و این که او از رگ گردن به انسان نزدیک تر است، همو دستور داده است که به هنگام نماز به طرف مسجدالحرام نماز بخوانید.دو - این که «خدا همه جا هست و به هر طرف که رو کنى روى او و سوى او است»؛ این نتیجه را نمى دهد که پس به هر طرف مى توان نماز خواند. در همه جا بودن خداوند یک مطلب است و جهت نماز مطلب دیگر. کما این که خدا همه زبان ها را مى داند ولى باید نماز را به زبان عربى خواند و یا این که خدا موجودى زمانى نیست ولى نماز باید در زمان خاص خودش خوانده شود.بنابراین در پاسخ باید گفت: خداوند جهت ندارد؛ ولى ما انسان ها در زندگى و حیات مادى و معنوى خود، نیازمند جهت هستیم و قبله، تعیین کننده جهت حرکت مسلمانان در طول تاریخ بوده و هست. اگر فرض کنیم که نماز بدون قبله بود، چه اتفاقى مى افتاد؟ هر کس به سمتى نمازخواند و همین امر موجب مى شد تا عده اى، جهتى ترجیح بدهند و دیگران را نیز به آن دعوت کنند؛ مثلا عده اى به مشرق، برخى به مغرب، گروهى به شمال، برخى به جنوب و... این موضوع خود عاملى براى تفرقه و نزاع و درگیرى مى شد؛ حال آنکه اکنون نماز صفوف را متحد و یکپارچه مى کند علاوه بر این مى توان فلسفه قبله را در موارد زیر دسته بندى کرد:- وجه به خانه توحید و به نداگر یکتاپرستى حضرت ابراهیم(علیه السلام)- توجه به زادگاه و خاست گاه دعوت توحیدى پیامبر (صلى الله علیه وآله)- توجه دادن به اولین بناء معبد روى زمین زیرا کعبه اولین نقطه اى است که براى عبادت مردم وضع شده است: «إِنَّ اءَوَّلَ بَیتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِى بِبَکَّةَ مُبارَکاً ). آل عمران )3(، آیه 96.- وحدت بخشى به صفوف مسلمانان - ایجاد روح جامعه پذیرى و الفت در بین مسلمانان و جوامع اسلامى - ایجاد هویت مستقل فرهنگى در جامعه اسلامى. مجتبى کلباسى، انتشارات ستاد اقامه نماز، 1388، نهم، ص 44. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه