از چه تاریخی عزاداری عاشورا حسینی شروع شده است حالا درست امام هابعداز امام حسین عزادرای میکردند اما اون تاریخی شکل شمایل رسمی میکردید من منظورم هست

جواب اجمالی : گرچه تاریخ دقیق و معینی از زمان عزاداری بر اهل بیت و سید الشهدا ع معین و ثبت نشده است ولی از شهادت امام حسین ع در روز عاشورا و در گودال قتگاه و اسارات اهل بیت ع در کوفه و شام و مدینه ، تاکنون مراسم اقامه عزای امام حسین ع بوده و خواهد بود . اصل عزادارى و سوگوارى از خود اهل بیت(ع) است ولى چگونگى آن تا حدود زیادى با شیوه ها و آداب و رسوم مردم عجین شده است و این شیوه ها تا زمانى که مشتمل بر خلاف شرع نباشد اشکالى ندارد.اما در ملا عام طبق برخی منابع در سال 352 هجری معزالدوله دیلمى، دستور داد مردم در روز عاشورا دور هم جمع شوند و اظهار حزن و ارادت کنند. طبعا در این روز بازارها بسته شد، خرید و فروش به نوعی ممنوع می‌شد. توضیح بیشتر : داستان گریه و عزادارى پس از شهادت حضرت امام حسین(ع) از سوى امامان(ع) داستان دامنه دارى است. به مواردى اشاره مى شود:1- امام چهارم(ع) که خود در کربلا شاهد مصائب دردناک حسین(ع) و یاران فداکار او بود و 23 سال داشت، پس از آن واقعه سوزناک تا زمانى که در قید حیات بودند یعنى مدت 34 سال طبق برخى روایات براى پدر و عزیزان خویش گریه و سوگوارى مى کرد ، (بحارالانوار، ج 46، ص 108 و 109).گریه هاى امام سجاد(ع) در سخت ترین شرایط علاوه بر جنبه عاطفى، یکى ازراه هاى مهم مبارزه و افشاگرى بود.2- امام صادق(ع) به ابوهارون مکفوف دستور مى دهد مرثیه بسراید و آنگاه که وى مرثیه خود را مى خواند مشاهده مى نماید امام(ع) سخت گریه مى کند متوجه مى شود از صداى گریه امام صادق(ع) زنانى که پشت پرده حضور داشته اند صداى خود را به گریه و شیون بلند کردند ، (کامل الزیارات، ابن قولویه، نقل از ره توشه راهیان نور، ویژه محرم 1376).3- امام رضا(ع) دعبل خزایى شاعر را در ایام سوگوارى حضرت حسین(ع) به حضور مى پذیرد به او عنوان یارى دهنده اهل بیت، خوش آمد مى گوید و از وى مى خواهد در روزهاى غم و اندوه اهل بیت؛ یعنى عاشورا در مورد مصایب جد خویش اباعبدالله(ع) مرثیه بسراید ، (بحارالانوار، ج 45، ص 257).در مورد سینه زنى نیز برخى از منابع تاریخى نشان مى دهد که وقتى بنى هاشم براى اولین از مدینه به کربلا آمده و با کاروان اسراء در آن مکان برخورد نمودند به رسم عزادارى زنانشان دست به سینه مى زدند.عزادارى بر امام حسین(ع) از زمان شهادت او بوده است؛ ولى تا زمان آل بویه (در سال 352 ق) این عزادارى مخفى بود. قبل از قرن چهارم، عزادارى براى امام حسین(ع)، علنى نبود و نهانى در خانه ها انجام مى گرفت؛ اما در نیمه دوم قرن چهارم، سوگوارى در روز عاشورا آشکار و در کوچه و بازار انجام مى یافت. عموم مورخان اسلامى - مخصوصاً مورخانى که وقایع را به ترتیب سنواتى نوشته اند؛ از قبیل ابن الجوزى در کتاب منتظم و ابن اثیر در کتاب الکامل و ابن کثیر در کتاب البدایة و النهایة و یافعى در مرآت الجنان و ذهبى و دیگران - در ضمن ذکر وقایع سال 352 و سال هاى بعد از آن، کیفیت عزادارى شیعه را در روز عاشورا نوشته اند.از جمله ابن الجوزى گفته است: در سال 352 معزالدوله دیلمى، دستور داد مردم در روز عاشورا جمع شوند و اظهار حزن کنند. در این روز بازارها بسته شد، خرید و فروش موقوف گردید، قصابان گوسفند ذبح نکردند، هریسه پزها، هریسه (حلیم) نپختند، مردم آب ننوشیدند، در بازارها خیمه به پا کردند و به رسم عزادارى بر آنها پلاس آویختند، زنان به سر و روى خود مى زدند و بر حسین(ع) ندبه مى کردند.المنتظم فى تاریخ الملوک و الامم، ج 7، ص 15.به قول همدانى: در این روز، زنان، موى پریشان در حالى که [به رسم عزادارى ]صورت هاى خود را سیاه کرده بودند، در کوچه ها به راه افتادند و براى عزاى امام حسین(ع) سیلى به صورت خود مى زدندتکملة تاریخ الطبى، ص 183.بنا بر گفته شافعى: این نخستین روزى بود که براى شهیدان کربلا سوگوارى مى شد.مرآت الجنان، ج 3، ص 247. مقصود عزادارى به طور علنى است. ابن کثیر در ضمن وقایع سال 352 گفته است: که اهل تسنن قدرت منع شیعه را از این اعمال نداشتند؛ زیرا شماره شیعه بسیار و نیروى حکومت نیز با ایشان بود.از سال 352 تا اواسط قرن پنجم در بیشتر سال ها مراسم عاشورا به ترتیب مزبور، کم و بیش انجام مى گرفت و اگر عاشورا با عید نوروز یا مهرگان مصادف مى گردید، انجام مراسم عید را به تأخیر مى انداختند.النجوم الزاهرة فى ملوک مصر و قاهرة، ج 4،ص 218.در همین سال ها که فاطمیّه و اسماعیلیّه، تازه مصر را به تصرف آورده و شهر قاهره را بنا نهاده بودند، مراسم عاشورا در مصر انجام مى یافت. بنا بر نوشته مقریزى: در روز عاشوراى 363، جمعى از شیعه مطابق معمول خود (از این جمله معلوم مى شد که مراسم مزبور در سال هاى قبل نیز معمول بوده است)، به مشهد کلثوم، و نفیسه (از فرزندان امام حسن(ع) ) رفتند و در آن دو مکان، شروع به نوحه گرى و گریه بر امام حسین(ع) کردند. مراسم عاشورا در زمان فاطمیان هر سال برپا مى شد: بازارها را مى بستند و مردم دسته جمعى در حالى که با هم ابیاتى در مصیبت کربلا مى خواندند و نوحه گرى مى کردند؛ به مسجد جامع قاهره مى رفتند.الخطط، مقریزى، 2/289. و نیز ر.ک: النجوم الزاهرة، ج 4؛ ص 126، (بخش وقایع سال 366)؛ اتعاظ الحنفاء، مقریزى، ج 2،ص 67 به نقل از: سیاهپوشى در سوگ ائمه نور، صص 161-162.بعد از آن به دلیل در انزوا قرار گرفتن تشیع، مراسم عزادارى خیلى علنى نبود، هر چند وضعیت بهتر از قبل زمان آل بویه بود. آنچه از بعضى منابع به دست مى آید - خصوصاً کتاب روضة الشهداء کاشفى - قبل از زمان صفویه نیز مجالس سوگوارى براى اباعبدالله(ع) برپا مى شده است.در این خصوص نگا: مقالات تاریخى، رسول جعفریان، ج اوّل، صفحات 183 - 185، 201-206. پس از صفویه به دلیل ترویج تشیع، عزادارى شکل عام و علنى ترى به خود گرفت. توجه به چند نکته ضرورى است:الف. پایه گذار اصلى «عزادارى براى حسین بن على»(ع)، خود پیامبر اسلام(ص) است، (براى آگاهى بیشتر به کتاب «سیرتنا و سنّتنا، سیرة نبینا و سنته» نوشته علامه عبدالحسین امینى مراجعه کنید. این کتاب، به فارسى ترجمه شده است و در کتابخانه ها موجود است).ب. مراسم عزادارى به صورت عمومى در قرن چهارم توسط ابوالحسن احمد معروف به معزّ الدوله از آل بویه، رواج یافت و روز عاشورا حتى نانوائیها هم کار خود را تعطیل مى کردند، (موسوعة العتبات المقدسه، ج 8، کربلا، ص 372، چاپ بیروت، 1987، 1407 هجرى قمرى).ج. فلسفه اصلى انواع گوناگون مراسم عزادارى حسین بن على(ع)، زنده نگهداشتن فداکاریهاى حسین بن على(ع) است و چون این اعمال، در دل مردم تأثیر شدید دارد، بزرگان شیعه، آنها را مجاز دانسته اند.د. مراسم عزادارى، همواره باید تحت نظارت علماى بزرگ شیعه هدایت شوند تا مراسم عزادارى از مسیر اصلى خود منحرف نگردد و اگر این مراسم درست هدایت شوند عامل خوبى براى تقویت دین به حساب مى آیند.ه. مراسم عزادارى در ایران و هندوستان تا این لحظه آنگونه که باید نیست و براى همین بر همه ما لازم است که تلاش کنیم تا این مراسم از چهارچوب احکام اسلامى بیرون نرود.فلسفه عزاداریمسأله گریه و عزادارى بر حضرت سیدالشهدا (ع) از افضل قربات است و فلسفه هاى سازنده و تربیتى متعددى دارد از جمله:1- توجه به هدف قیام امام حسین که همانا احیاى ارزش هاى دینى و جلوگیرى از انحراف بود.2- زنده داشتن یاد و تاریخ پرشکوه نهضت حسینى،3- الهام بخش روح انقلابى و ستم ستیزى،4- پیوند عمیق عاطفى بین امت و الگوهاى راستین،5- اقامه مجالس دینى در سطح وسیع و آشنا شدن توده ها با معارف دینى،6- پالایش روح و تزکیه نفس،7- اعلام وفادارى نسبت به مظلوم و مخالفت با ظالم و ... . منابع جهت مطالعه بیشتر : 1- فلسفه شهادت و عزادارى امام حسین، سید عبدالحسین شرف الدین، مترجم: على صحت، انتشارات مرتضوى2- حماسه حسینى، شهید مطهرى، انتشارات صدرا3- پیام هاى عاشورا، جواد محدثى، انتشارات پیک جلال4- عبرت هاى عاشورا، سید احمد خاتمى، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى قم5- فرهنگ عاشورا، جواد محدثى، نشر معروف .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه