اولين و آخرين سوره و آياتى كه از قرآن نازل شده كدام‏است؟

در مورد اولين آياتى كه بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل شد سه ديدگاه وجود دارد: 1. پنج آيه اول سوره علق، 2. سوره مدثر، 3. سوره فاتحةالكتاب. بنا بر شواهد و روايات معتبر، اولين آيات نازل شده پنج آيه ابتداى سوره علق بوده و سوره حمد پنجمين سوره‏اى است كه بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل شد. بنابر قولى اين سوره اولين سوره كاملى است كه نازل گرديد. در مورد آخرين آيات نازل شده نيز اختلافاتى وجود دارد، طبرسى در مجمع‏البيان در جمع بين اقوال مختلف مى‏نويسد: مفسران مى‏گويند: وقتى آيه «إِنَّكَ مَيِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَيِّتُونَ»(1) بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل شد، فرمود: اى كاش مى‏دانستم اين زمان چه وقتى است؟ بعد خداوند متعال سوره‏هاى «فتح» و «نصر» را نازل كرد و از آن پس پيامبرصلى الله عليه وآله در بين تكبير و قرائت سكوت مى‏كرد و مى‏فرمود: «سبحان‏اللَّه و بحمده استغفرالله و اتوب اليه». مردم به رسول خداصلى الله عليه وآله عرض كردند: چنين ذكرى را نمى‏گفتيد؟ فرمود: اين ندا و فرياد جان و روان من است و آن حضرت‏صلى الله عليه وآله پس از نزول اين سوره، يك سال در قيد حيات بود. وقتى كه براى حجةالوداع از مدينه خارج شدند، آيه كلاله(2) و سپس در حال وقوف در عرفات آيه «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ»(3) نازل گرديد و پس از آن رسول خداصلى الله عليه وآله هشتاد روز در قيد حيات بود. بعد به ترتيب آيه ربا(4) در واپسين مرحله «وَ اتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللَّهِ»(5) به عنوان آخرين آيه نازل شد. آخرين سوره‏اى كه بر پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله نازل گرديد، سوره توبه است. البته آخرين سوره‏اى كه يكباره و به طور كامل نازل شده، سوره نصر است. ترتيب زمانى نزول آيات نيز به ترتيبى كه الان در قرآن وجود دارد، نبوده بلكه به مقتضاى حوادث و رويدادهاى مختلف گاهى يك آيه يا چند آيه و گاهى نيز يك سوره كامل بر پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله نازل مى‏شد ولى ترتيب و چينش فعلى آيات قرآن كريم به اتفاق همه مسلمين و به دليل روايات متعدد و اسناد محكمى كه وجود دارد به دستور پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله بوده است.(6) پى‏نوشت‏ (1) زمر (39)، آيه 30. (2) نساء (4)، آيه 176. (3) مائده (5)، آيه 3. (4) بقره (2)، آيه 278- 280. (5) همان، آيه 281. (6) ر. ك: حجتى، سيد محمد باقر، پژوهشى در تاريخ قرآن. .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه