چرا سیادت از مادر منتقل نمی شود؟ سید به چه کسانی گفته می شود؟ کسانی که جدشان هاشم باشد یا کسانی که فرزندان حضرت زهرا باشند؟

سید به معنای آقا و اطاعت شده، رئیس و بزرگ آمده است. سیادت عنوانی اعتباریست برای مردان و زنانی که در طول نسب خویش به حضرت هاشم بن عبد مناف (جدّ دوم رسول خدا) می رسند. هر کس سلسله نسب او به هاشم بن عبد مناف یا فرزندان او برسد، سید محسوب می شود. اصطلاحاً به فرزندان هاشم، بنی هاشم می گویند. برخی از اینان به عموهای پیامبر مثل ابوطالب، عباس و حمزه می رسند. بنابراین فرزندان عباس عموی پیامبر که اصطلاحاً به آنان بنی عباس می گویند، سید محسوب می شوند. فرزندان ابوطالب به نام های طالب و عقیل و جعفر طیار و علی(ع) و نسل آنان (تا کنون هر چه هستند) سیدند.  پیامبر اسلام از جهت پسرانش (طیب و طاهر و قاسم و ابراهیم) چون در کودکی از دنیا رفتند، نسلی ندارد و فقط از طریق حضرت فاطمه زهرا(س) نسلش ادامه پیدا کرد که فرزندان حضرت زهرا به نام های حسن و حسین و زینب و ام کلثوم از طریق پدرشان علی(ع) سید بودند. تمامی ائمه معصومین و فرزندانشان از طریق علی(ع) به هاشم می رسند و سید هستند.  سیادت تنها انتساب به پیامبر نیست، بلکه از جهت انتساب به طالب و علی و عقیل و جعفر (فرزندان ابوطالب) و انتساب به عباس و حمزه (عموهای پیامبر نیز سیادت حاصل شده و حضرت علی(ع) سید بوده است و فرزندان او نیز سید هستند. دارای احکامی خاص هستند. مثلاً گرفتن زکات از غیر سید بر آنان حرمت داره. اما درباره سیادت از جانب مادر «کسی که به فرزندان من احترام بگذارد و آنان را تکریم کند  در واقع مرا تکریم کرده است. » (پیامبر اکرم مستدرک الوسائل، 12/367) اگر کسی مادرش سید فاطمی باشد او نیز در زمره اولاد پیامبر (ص) قرار می گیرد،  ولی به فتوای اکثر فقیهان احکام ویژه سیادت و یا برخی از آن، به او بار نمی شود.  برخی از علماء کسانی را که مادرشان سید باشد را سید می دانند و حتی مستحق خمس میدانند.  مانند: مرحوم سید مرتضی رضوان الله تعالی علیه که فتوا داده است.  که اگر کسی از طرف مادر هم به بنی هاشم انتساب داشته باشد خمس به او تعلق می گیرد.  وبعضی از فقهای دیگر نظیر صاحب حدائق هم این فتوا را پذیرفته اند.  اما معروف بین امامیه آنست که فقط در صورتی از خمس می تواند استفاده کند که انتسابش از طرف پدر باشد و فتوای معمول فقهای ما هم همین است.ولی از نظر محرمیت فرقی بین سیدهای از طریق پدری یا مادر؛با انبیای اعظام وائمه اطهار ومانند آن که ارتباط نسبی از طرف مادر دارند نیست و مسٱله محرمیت یکسان است. اما آیا کسانی که مادر آنان سید است  از سادات و فرزندان حضرت زهرا سلام الله علیها محسوب می شوند و احکام سیادت را دارند؟ نظر مراجع تقلید متفاوت هست در اینباره به عنوان نمونه دو مورد رو ذکر میکنیم. حضرت آیت الله خامنه ای:  منتسبین به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از طرف مادر هم از اولاد آن حضرت محسوب می شوند ولی ملاک ترتب آثار و احکام شرعی سیادت انتساب از طرف پدر است. حضرت آیت الله فاضل لنکرانی: احکام فقهی،خمس،سید را ندارند اما از ذریه رسول الله محسوب می شوند. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه