آیا در قرآن کريم سفارش به کار تلاش شده است. ؟

بي گمان كار به معناي تلاش و كوشش براي توليد در هر حوزه اي، عملي ارزشي است. كار به اشكال مختلف ظهور و بروز مي كند؛ از اين رو مي توان از كار فكري، هنري، معنوي و كار جسمي و بدني سخن گفت. در همه اين موارد آن چه اصالت مي يابد تلاش توليدي بشر است. بشر براي دست يابي به كمال و سعادت و آسايش و آرامش، نيازمند تهيه امكانات و وسايل و برطرف كردن مشكلات و چالش هاي پيش روست از اين رو اقدام به تلاش و كوشش مي كند تا به اين هدف نايل شود. در آيات بسياري سخن از عمل و ارزش عمل به ميان آمده است عمل در حقيقت تلاش و سعي انسان است كه براي تحقق امري صورت مي گيرد اين همان معناي عام كار و فعل است كه از سوي انسان انجام مي شود. سعي و تلاش انساني است كه ارزش دارد، خداوند مي فرمايد: وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعي؛ به اين معنا كه آن چه در نگرش و بينش قرآني از ارزش و اهميت برخوردار است، سعي و تلاش است كه نوعي از مفهوم كار را با خود به همراه دارد. کار به عنوان مقدمه اصلي در طلب روزي است و اهميت و تشويق به کار را مي توان از آيات متعدد قرآن استفاده نمود. خداوند در آيات گوناگون با بيان اينکه منابع و امکانات را براي انسان ها آفريده و آن ها را مسخر ايشان قرار داده است، به جستجو در زمين، بهره مندي از منافع آن، آباد کردن و برطرف ساختن نيازهاي معيشتي به وسيله امکانات نهفته در آن تشويق و با بيان هاي مختلف اهميت توليد و تشويق به آن را گوشزد کرده است. همانند اين آيات: وَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ جَميعاً مِنْهُ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخيلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَراً وَ رِزْقاً حَسَناً إِنَّ في ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولاً فَامْشُوا في مَناكِبِها وَ كُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَ إِلَيْهِ النُّشُورُ وَ إِلي ثَمُودَ أَخاهُمْ صالِحاً قالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فيها فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَريبٌ مُجيبٌ. اما همه اينها در سايه کار و تلاش مي باشد و آباداني زمين و به ثمر رساندن اين نعمت ها با همت و تلاش انسان صورت مي پذيرد. و اين نكته قابل دقت است كه در آيه (هود / 61) قرآن نمي گويد خداوند زمين را آباد كرد و در اختيار شما گذاشت، بلكه مي گويد عمران و آبادي زمين را به شما تفويض كرد و در اختيار شما قرار داد و وسايل از هر نظر براي شما آماده شده است. شما بايد با كار و كوشش زمين را آباد سازيد و منابع آن را به دست آوريد و بدون كار و كوشش سهمي نداريد. در ضمن اين حقيقت نيز از آن استفاده مي شود كه براي عمران و آبادي بايد به يك ملت مجال داد و كارهاي آنها را بدست آنان سپرد و وسائل و ابزار لازم را در اختيارشان گذارد. تا ابتكار و قدرت خود را به كار بندند به توسعه و تكنولوژي و صنعت گوناگون دست يابند كه داشتن آنها لازمه زندگي اين دنيا مي باشد. آثار فردي و اجتماعي کار در اين کتاب الهي براي کارآثار فردي و اجتماعي مطرح شده است که بسيار راهگشاست و نشان مي دهد بعضي استعداد ها و قابليت ها براي اينست که انسانها در يک زندگي اجتماعي به کارهاي همديگر نياز دارند و نميتوانند به تنهايي تمامي امور مورد نياز خود را رفع و رجوع نمايند: أَ هُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنا بَيْنَهُمْ مَعيشَتَهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ رَفَعْنا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً سُخْرِيًّا وَ رَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ. به نظر مرحوم طبرسي، علت تفاوت روزي بندگان، اين است كه انسان ها از كار يكديگر بهره مند گردند و اگر انسان ها در تمام درجات از قوت و ضعف، علم و جهل، زيركي و بلاهت و ديگر مراتب، مساوي بودند، هيچ انساني حاضر به كار كردن براي ديگري نبود و اين امر موجب اختلال نظام عالم و فساد زندگي بشر مي شد. نمونه هايي ازآیات قرآن در مورد کار 1. کار حضرت موسي براي شعيب پيامبر قالَ إِنِّي أُريدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَي ابْنَتَيَّ هاتَيْنِ عَلي أَنْ تَأْجُرَني ثَمانِيَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِكَ وَ ما أُريدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْكَ سَتَجِدُني إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّالِحينَ. همانگونه که در اين آيه ملاحظه مي شود ميزان و مزد کار نيز در ابتدا توسط طرفين مشخص مي گردد که در آيه فوق کار حضرت موسي به عنوان مهر دختر شعيب قرار داده مي شود. 2. کار يوسف در خزانه داري مصر قالَ اجْعَلْني عَلي خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفيظٌ عَليمٌ. اين آيه نيز نشان مي دهد که حضرت يوسف به خاطر احساس مسئوليت از خطر قحطي که جان مردم را تهديد مي کرد اين پيشنهاد را داد و يک کار و مسئوليت اقتصادي مهمي را بر عهده گرفت و به خوبي از عهده آن برآمد. 3. کارگري دو پيامبر به امر خدا براي دو بچه يتيم فَانْطَلَقا حَتَّي إِذا أَتَيا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَما أَهْلَها فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُما فَوَجَدا فيها جِداراً يُريدُ أَنْ يَنْقَضَّ فَأَقامَهُ قالَ لَوْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْراً برخي پيام هاي اين آيه: 1. همه جا منطقِ «اوّل معاش سپس كار» و «اوّل تأمين سپس تمكين»، درست نيست. پيامبرِ گرسنه، مجّاني كارگري مي كند. 2. وقتي نياز را ديديم، دست به كار شويم و منتظر دعوت و بودجه و همكار و آيين نامه نباشيم. 3. كار كردن براي خدا بدون گرفتن مزد، عيب نيست. 4. وقتي كاري را مفيد و لازم تشخيص داديم، به انتقاد اين و آن كاري نداشته باشيم. 5. كار كردن و مزد گرفتن و اجير شدن ننگ نيست. 6. اولياي خدا براي پول كار نمي كنند. لَوْ شِئْتَ لَاتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْراً. 4. زره بافي حضرت داود ـ عليه السلام ـ . ... وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَديدَ أَنِ اعْمَلْ سابِغاتٍ وَ قَدِّرْ فِي السَّرْدِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ بَصيرٌ. علامه طبرسي در مجمع البيان مي فرمايد: خداوند تعالي آهن را براي داود نرم ساخت براي آنكه دوست ميداشت كه از زحمت و دست رنج خود بخورد و زندگي كند، پس آهن را نرم كرد براي او و صنعت زره سازي را به او آموخت و او اوّل كسي بود كه زره و لباس رزم را اختراع كرد و آن را مي فروخت و از بهاء آن خودش و عيالاتش خورده و زيادي آن را تصدّق مي داد. از حضرت صادق ـ عليه السلام ـ روايت شده كه فرمود:(( خدا به داود وحي نمود تو خوب بنده اي هستي مگر آنكه تو از بيت المال مي خوري، پس داود چهل روز گريه كرد، پس خدا آهن را براي او چون موم نرم ساخت و هر روز يك زره مي ساخت و به هزار درهم مي فروخت... واز بيت المال بي نياز گشت)). 5. همکاري گروهي با ذوالقرنين براي ساختن سد و نجات از دست ياجوج و ماجوج قالَ ما مَكَّنِّي فيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعينُوني بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ رَدْماً. مردم آن منطقه در ابتدا مي خواستند که فقط پول و کمک مالي بدهند تا ذوالقرنين براي آنها سدي در برابر دشمنان بسازد ولي مي بينيم که ذوالقرنين کار کردن و کمک جسمي را بهتر از کمک مالي عنوان مي کنند و از نيروي خود مردم براي ساخت سد استفاده مي کند و با مديريت صحيح کار براي مردمي عقب مانده سد بسيار محکمي در برابر هجوم دشمنان مي سازد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه