اصول نظریه امام – امت و پلورالیسم سیاسی: مضامین اساسی نظریه امام – امت(ولایت فقیه): تقدس بخشیدن به قدرت الهی، نفی قدرتهای غیر الهی، عدالت اجتماعی، اعتقاد به نظام امامت و رهبری الهی، پذیرش عنصر برتری انسانهای الهی بر سایرین با تکیه بر اصل ولایت، پذیرش اصل شورا و احترام به آرای عمومی، نفی جایگزینی انسان به جای خدا، نفی قراردادی بودن دولت، پذیرش نظارت عمومی و مسئولیت همگانی، توجه به فطرت انسان و سعادت دنیا و آخرت , ... .[۱]

اصول نظریه امام – امت و پلورالیسم سیاسی: مضامین اساسی نظریه امام – امت(ولایت فقیه): تقدس بخشیدن به قدرت الهی، نفی قدرتهای غیر الهی، عدالت اجتماعی، اعتقاد به نظام امامت و رهبری الهی، پذیرش عنصر برتری انسانهای الهی بر سایرین با تکیه بر اصل ولایت، پذیرش اصل شورا و احترام به آرای عمومی، نفی جایگزینی انسان به جای خدا، نفی قراردادی بودن دولت، پذیرش نظارت عمومی و مسئولیت همگانی، توجه به فطرت انسان و سعادت دنیا و آخرت , ... .[1] مضامین اصلی پلورالیسم سیاسی: اومانیسم,سکولاریسم, اصل نمایندگی کارکردی(مردم به سازمانهای کاری بیش از واحدهای سرزمینی وفادارند)، مفهوم شخصیت حقوقی (موجودیتهایی مانند مجامع مذهبی و صنعتی چیز بیش از یک وسیله اند.)، نقد حاکمیت دولت؛ تصور ارگانیک از جامعه، اصل پذیرش تکثر در منابع قدرت دولت. [2] وجوه اشتراک: 1. تلاش هر دو در جهت غلبه بر فسادآوری قدرت در دولت. 2. هدف گیری هر دو برای ایجاد زمینه های مناسب برای مشارکت حداکثری مردم و نهادهای غیر دولتی در امر حکومت. 3. پذیرش گوناگونی علایق و عقاید در بین مردم به عنوان یک واقعیت اجتماعی و تأکید بر گفتگو به عنوان راه حل عقلانی مشکلات و اختلافات سلایق مختلف در یک جامعه. وجوه افتراق: 1. نوع مشروعیت: در نظریه امت-امام ، دولت به عنوان یک امر قدسی و الهی تعریف می­شود که توسط مردم به تحقق عینی و خارجی رسیده است ولی در پلورالیسم، حکومت امری صرفاً قراردادی است که منشأ آن توافق میان افراد یک جامعه برای رسیده به اهدافی همچون امنیت، آزادی و ... می­باشد. 2. اهداف: در پلورالیسم سیاسی، ریشه تشکیل جامعه و حکومت، منافعی است که مردم با ایجاد تشکلهای شغلی به دست می­آورند و در تلاشند تا آن منابع را حفظ کرده و ارتقا ببخشند. بنابراین در این نظریه اصل نمایندگی کارکردی (مردم به سازمانهای کاری بیش از واحدهای سرزمینی وفادارند) به عنوان اساس تشکیل این نوع از دولت مورد تأکید قرار گرفته است. در حالیکه در نظریه امت-امام، غایت اجتماع در تشکیل دولت، رسیدن به هدایت الهی در مسیر وصول به قرب الله تعریف می­شود و تمامی اهداف بشری مانند رفاه، امنیت، آزادی و عدالت به عنوان اهداف ثانوی و ذیل مبادی فکری مأخوذ از منابع وحیانی قابل تفسیر خواهد بود. 3. پذیرش وجود افکار و علایق مختلف در نظام پلورالیستی به عنوان یک اصل برای ایجاد حق نسبی برای همه تلقی می­شود ( هرچند در عمل موارد نقض بسیاری وجود دارد) ولی در نظام امت-امام این اصل نه به عنوان ملاک حق و باطل بلکه صرفاً منشأ وجود حقوق فردی و اجتماعی را آنهم ذیل آموزه های وحیانی برای تمامی افراد جامعه به همراه خواهد داشت. اقلیتهای دینی و سلایق مختلف ایدئولوژیکی در این دیدگاه در جبهه باطل قرار میگیرند ولی بنا به حفظ انسجام ملت و بر اساس یک سری قراردادهای اجتماعی میان حکومت و آنها، حقوق و تکالیف برایشان تعریف میگردد. این حقوق و تکالیف هرگز باعث نخواهد شد تا حکومت الهی، حقانیت افکار و اعتقادات آنها به صورت نسبی، حق پنداشته شود. 4. مفهوم شخصیت حقوقی -موجودیتهایی مانند مجامع مذهبی و یا حتی صنعتی و حکومتی مانند دولت و ... چیزی بیش از یک وسیله اند- و تصور ارگانیک از جامعه نوعی ایدئالیست بودن پلورالیسم را به دنبال خواهد داشت. در حالیکه در اندیشه امت-امام، تمامی نهادها و ارگانها دارای شخصیتی اعتباری­اند و تمامی مفاهیم متعلق به جامعه از قبیل تکامل، حقوق، ارزش ها و ... به فرد تعلق می­گیرد. این تلقی نوعی واقع بینی همراه با اصالت دادن به فرد را در اجتماع به همراه خواهد داشت. [1] برای مطالعه بیشتر در مورد اصول نظریه امت - امام می­توانید به منابع ذیل مراجعه کنید: مبانی اندیشه سیاسی اسلام، عمید زنجانی نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛ آفاق تمدنی انقلاب اسلامی (مجموعه مقالات) به کوشش جلال درخشه انتشارات دانشگاه امام صادق؛ نظام سیاسی و دولت در اسلام، داود فیرحی، انتشارات سمت؛ قدرت دانش و مشروعیت در اسلام، داود فیرحی، نشر نی [2] برای مطالعه بیشتر در مورد مبانی و اصول پلورالیسم می­توانید به منابع ذیل مراجعه کنید: راهنمای جامعه شناسی معاصر، کیت نش/آلن اسکات، ترجمه قدیر نصری و محمد علی قاسمی، پژوهشکده مطالعات راهبردی ؛ جامعه شناسی سیاسی دکتر حسین بشیریه نشر نی ؛ در آمدی بر جامعه شناسی سیاسی نقیب زاده انتشارات سمت. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه