رابطه نماز با امر به معروف چیست؟

مقدمه: پاسخ را با مثالي تبيين مي کنيم: خودکار ساده اي را در نظر بگيريد که شامل اجزايي چون بدنه، نوک غلطان، جوهر و... است. به نظر شما چه زماني مي توان ارتباط مجموعه اين اجزا را دانست؟ بدون توجه به رسالتي که بر عهده اين خودکار است و آن چيزي نيست جز نوشتن، آيا مي توان ارتباط اجزاي خودکار را فهميد؟ تنها وقتي که بدانيم اين خودکار براي نوشتن ساخته شده است، مي توان گفت پس بدنه نقش نگه دارنده، جوهر نقش اثر گذاري و نوک غلطان نقش کنترل ميزان خروج جوهر را به عهده دارد. دين نيز يک مجموعه است؛ اين مجموعه شامل اجزايي مانند: نماز، روزه، زکات، امر به معروف و نهي از منکر است. پس براي درک ارتباط اجزاي دين، توجه به رسالتي که بر عهده دين است، ضروري است. چکيده رسالت دين هدايت انسان هاست، نماز و امر به معروف هر دو اجزاي واجب دين هستند؛ نماز نقس هدايت فرد و امر به معروف نقش هدايت جامعه را دارد و چون هدايت فرد و جامعه با يکديگر ارتباط دارند نماز و امر به معروف هم با يکديگر مرتبط مي شوند. پاسخ: در قرآن کريم لفظ «الصلاة» گاه با عناوين متعددي آمده است از آن جمله اند: ايمان به غيب، انفاق، پرداخت زکات، عبادت فقط خداوند، احسان به والدين و خويشان و يتيمان و مساکين، با مردم نيکو سخن گفتن، وفاي به عهد، صبر در مصايب، ايمان به رسل و ياري رساندن به آنها، قرض الحسنه دادن، تقواي الهي، تمسک به کتاب آسماني، آباداني مساجد، انجام خيرات، مشورت، امر به معروف و نهي از منکر و... پس اين گونه نيست که نماز تنها با امر به معروف ارتباط داشته باشد. اما در پاسخ به سئوال پرسشگر محترم بايد گفت نماز همراه با امر به معروف در سه آيه از قرآن با هم ذکر شده اند: «توبه / 71، حج / 41، لقمان / 17) و اکنون ابعاد مختلفي از رابطه نماز با امر به معروف مطرح مي شود: 1. امر به معروف نشان گر محبت واقعي نماز گزار به خدا خداوند متعال هدف از خلقت انسان را عبادت خويش بيان کرد. عبادتي که شخص را به مقام رضوان الهي ميرساند. عبادتي که به واسطه آن مسجود ملائک مي شود. عبادتي که به واسطه آن از عبادت شياطن و سلاطين رها مي گردد و در آستان رب الالباب پر پرواز مي يابد. خداوند آن چنان اين مخلوقش را دوست مي دارد که فرمود همه زمين و آسمان را مسخر تو نمودم. آري! محبت پروردگار به انسان فوق تصور بسياري از انسان هاست است. با اين نگاه قرآني به خدا و انسان و محبت خداوند به انسان روشن است که شخص نماز گزار که مدعي است «من خدا رو دوست دارم» هرگز راضي نخواهد شد همنوعشان که خداوند دوستشان دارد، در مسيري حرکت کنند که پروردگار را خوشايند نيست. براي همين هنگامي که معروفي را ترک کرده اند، تاب نياورده، امر به معروف مي نمايد. آري نماز گزار واقعي نمي تواند ناخرسندي پروردگارش را تحمل کند و از اين رو همواره در پي گسترش اموري است که خداوند دوست دارد. در زيارت نامه بسياري از امامان اقامه نماز و امر به معروف با هم ذکر شده است و عبارت «گواهي مي دهم که تو نماز مي گزاردي... و امر به معروف مي نمودي» خوش مي درخشد. و اين خود سند محبت واقعي امام به خداوند است. 2. امر به معروف وظيفه برادري نماز گزار خداوند متعال مومنين را برادر هم خوانده است. پرودرگار در وصف مومنين مي فرمايد با يکديگر مهربانند. همان طور که شخص نماز گزار نسبت به خداوند وظيفه عبادت دارد همان خدا دستور محبت ورزيدن و برادري نيز داده است. روشن است اگر انسان برادرانه ديگران را دوست داشته باشد همواره به آنان کمک مي کند تا در مسير درستي حرکت کنند. اين معنا ندارد که انسان به نماز بايستد و برايش سعادت کساني که خداوند آنها را در قرآن برادر او خوانده است مهم نباشد. رابطه نماز با امر به معروف در اين جا به اين است که در عين اين که به نماز مي ايستي متوجه حال برادران خويش نيز باش. 3. امر به معروف وسيله سالم سازي محيط نماز گزار و استمرار اقامه نماز جداي از برادري مومنين، حتي اگر فرض کنيم انسان ها هيچ مسئوليتي نسبت به هم ندارند؛ چقدر امکان دارد شخصي در جامعه اي فاسد سعادت مند گردد؟ البته نبايد منکر استثناها شد اما اين تعداد اندک هستند. محيط زندگي انسان در نوع تربيت و پيشرفت او نقش مهمي دارد. پس فرد نمي تواند نسبت به محيط خويش بي تفاوت باشد لااقل براي پيشرفت معنوي خود و فرزندانش بايد همان طور که خود را با نماز از معاصي باز مي دارد محيط خويش را هم با امر به معروف به سمت پاکي سوق دهد والا فساد جامعه، بالاخره دامان او و نسل او را خواهد گرفت. نتيجه 1. نماز گزار اگر خداوند را دوست دارد بايد بندگان او را هم دوست بدارد و براي سعادت آنها امر به معروف را ترک ننمايد. 2. همان خدايي که نماز را بر نماز گزار واجب کرده است، مومنين را برادر يکديگر قرار داده، دستور رافت و مهرباني صادر فرموده است و اقتضاي اين رحمت ورزي آن است که همگان يکديگر را به سوي انجام نيکي ها دعوت نمايند و اين همان امر به معروف است. 3. درست است که نماز به پاکي فرد کمک مي کند ولي چون پاکي فرد و جامعه ارتباط تنگاتنگي دارند، هر فردي بايد علاوه بر خويش در پي پاک سازي جامعه خويش نيز باشد و اين همان امر به معروف است. نکته مهم گرچه نبايد به بهانه هاي بي اساس امر به معروف را وانهاد اما امر به معروف با شرايط مخصوص خويش واجب مي گردد. بر هر مسلماني واجب است اين شرايط را فرا گرفته و سپس اقدام نمايد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه