با توجه به اين كه علت نيامدن {Qبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِQ} در سوره توبه برائت خداوند از كافران است، چرا در سورة تبت {Qبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِQ} ذكر شده است كه در اين سوره هم يك نوع بيزاري هست؟

آية شريفة اول سورة مباركة توبه مي فرمايد: بَرَاءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ [اين‏، اعلام‏] بيزارى از سوى خدا و پيامبر او، به كسانى از مشركان است كه با آنها عهد بسته‏ايد! واژة برائت آنچه كه راغب در مفردات خويش گفته، از «بُرْءِ» و «بَراءِ» و «تَبرّي» است كه به معناي كناره گيري و بيزاري از هر چيزي است كه مجاورت با آن، مورد كراهت باشد. در سورة شريفة تبت؛ تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ بريده باد هر دو دست ابولهب [و مرگ بر او باد]. واژة «تَبْ» و «تَباب» به معناي خسران و زيان مانند اين آيه؛ وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَكِنْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَمَا أَغْنَتْ عَنْهُمْ آلِهَتُهُمُ الَّتِي يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ لَمَّا جَاءَ أَمْرُ رَبِّكَ وَمَا زَادُوهُمْ غَيْرَ تَتْبِيبٍ ما به آنها ستم نكرديم‏؛ بلكه آنها خودشان بر خويشتن ستم روا داشتند! و هنگامى كه فرمان مجازات الهى فرا رسيد، معبودانى را كه غير از خدا مى‏خواندند، آنها را يارى نكردند؛ و جز بر هلاكت آنان نيفزودند! نيامدن جمله بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ در سورة مباركة توبه به خاطر عهدشكني و پيمان شكني مشركان مكه است، كه عملاً مرتكب آن بودند كه در واقع خداوند با اعلان جنگ به دشمنان پيمان شكن واظهار برائت و بيزاري و پيش گرفتن يك روش محكم و سخت در مقابل آنان آغاز مي كند. اما در سورة تبت، اين برائت و بيزاري جستن از مشركان نيست، بلكه (با توجه به ريشه لغت و واژة آن) نوعي هشدار و توبيخ نسبت به ابولهب و همسرش است. از طرف ديگر گروهي معتقد هستند چون اين سوره در حقيقت دنباله سورة انفال است. زيرا در سورة انفال پيرامون پيمان ها سخن گفته شده و در اين سوره (توبه) پيرامون الغاي پيمان هاي پيمان شكنان بحث شده، لذا بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ در ميان اين دو ذكر نشده است. در صورتي كه در سورة تبت سوره كاملاً جدا و محتوايش با قبل و بعد سوره متفاوت است. نكته ديگر اين كه چون در آغاز سوره توبه با اعلام نوعي بيزاري و انزجار كه با غضب باري تعالي شروع شده، نسبت به جملة بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ كه نشانة صلح و دوستي و محبت و بيان كنندة صفت رحمانيّت و رحميّت خداست مغايرت دارد، اما در سورة تبّت همان طوري كه اشاره شد اين اعلام انزجار و بيزاري فقط براي آگاهي و تنبيه شدن يك فرد جاهل است؟ چرا كه او پيوسته در حال خسران و ضرر به خودش است و لذا هيچ گونه منافاتي با آمدن بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ندارد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه