قرآن چگونه لزوم بعثت پيامبران را از جهت «تعليم كتاب و حكمت» اثبات مي‏كند؟

در بخشي از آيات قرآن، هدف از بعثت پيامبران، آموزش كتاب آسماني و حكمت معرفي شده است البته مقصود از كتاب، كتاب هر پيامبري است كه با آن مبعوث شده است مانند صحف نسبت به نوح و ابراهيم، و تورات و انجيل نسبت به كليم و مسيح، و قرآن نسبت به پيامبر اسلام (ص). مقصود از حكمت، آن دستورات حكيمانه است كه ضامن سعادت انسان در دو جهان مي‏باشد، نه خصوص حكمت مرادف با فلسفه نظري (در اصطلاح اهل معقول). به گواه اين كه قرآن پس از يادآوري يك رشته اصول و معارف در ابعاد عقيدتي و اجتماعي و اخلاقي چنين مي‏فرمايد: «ذلِكَ مِمّا اَوْحي إِلَيْكَ رَبُكَ مِنَ الحِكْمَةِ» اسراء/39 اين اصول محكم و متقني است كه خدا به تو وحي نموده است. در اين صورت بايد گفت: يكي از انگيزه‏هاي پيامبران به شهادت اين آيات، تعليم كتاب و حكمت است چه آيه‏اي روشن‏تر از اينكه ابراهيم در دعاي خود مي‏گويد: «رَبَّنا وَابْعَثْ فِيهِمَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آياتِكَ وَيُعَلِّمُهُم الكِتابَ وَالحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إنَّكَ اَنْتَ العَزِيز الحَكِيم» بقره/129 [خدايا در ميان آنان پيامبري از خودشان برانگيز تا آيات تو را براي آنان تلاوت كنند، و كتاب و حكمت را به آنان بياموزند و آنان را پاكيزه نمايند حقا كه تو عزيز (توانا) و حكيم هستي] گاهي اين حقيقت به تعبير ديگر بيان شده است چنانكه مي‏فرمايد: «وَما اَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ اِلاّ بِلِسانِ قَوْمِهِ لِيُبَيّنَ لَهُمْ» ابراهيم/4 [ما هيچ پيامبري را نفرستاديم مگر به زبان قوم خود تا (دستورات الهي را) براي آنان بيان كند.] در آيه ديگر مي‏فرمايد: «وَاَنْزَلْنا اِلَيكَ الذِكْرَ لِتُبَيّنَ لِلنّاسِ ما نُزِّل اِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ» نحل/44 [قرآن را بر تو فرو فرستاديم تا براي مردم آنچه را كه براي آنان فرو فرستاده شده است بيان كني و شايد آنها بيانديشند.] و از اينكه مي‏فرمايد: «لِتُبَيّنَ لِلنّاسِ» مي‏توان حدس زد كه وظيفه پيامبر نه تنها تلاوت قرآن بود، بلكه بايد مفاهيم بلند و عالي قرآن را براي آنان روشن نمايد. در اينجا نكته‎اي را يادآور مي‏شويم و آن اينكه در گفتار ابراهيم كه از خداوند درخواست مي‏كند كه براي تهامه و حجاز پيامبري را برانگيزد، و در اين درخواست تعليم كتاب را بر تزكيه نفوس مقدم مي‏دارد چنانكه مي‏فرمايد: «وَيُعَلِّمهُم الكِتابَ وَالحِكْمَةَ وَيُزَكّيهِمْ» ولي درسه آيه ديگر كه خداوند خود هدف از بعثت پيامبر اسلام را مطرح كرده است تزكيه را بر تعليم مقدم داشته است. به سوره‏هاي بقره/151، آل عمران/164، جمعه/2 رجوع شود. با توجه به اين نكته كه تعليم كتاب و حكمت زمينه اصلاحات عقيدتي و اجتماعي و اخلاقي است وجه تقديم تعليم بر تزكيه در گفتار ابراهيم روشن مي‏شود زيرا تا تعليم كتاب و حكمت صورت نگيرد و به اصطلاح بشر با برنامه الهي آشنا نگردد چگونه مي‏تواند حالت تزكيه پيدا كند، زيرا تزكيه و طهارت نفس، معلول عمل به دستورات الهي است كه در كتاب و حكمت وارد شده است ولي از آنجا كه تعليم كتاب و آموزش حكمت نسبت به اهداف والاي بعثت جنبه مقدمي و ابزاري دارد، گوئي در حقيقت بعثت پيامبران و نزول حكمت براي تحقق بخشيدن به اهدافي است كه يكي از آنها اصلاح اخلاقي مي‏باشد، در آياتي كه خدا از جانب خود مسأله را مطرح مي‏كند به خاطر اهميّت هدف، آن را بر مقدّمه، مقدّم داشته و فرموده است «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الأمّيينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَيُزَكّيهِمْ وَيُعَلِّمهُم الكِتابَ وَالحِكْمَةَ وَانْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ» جمعه/2 [او است كه در ميان افرا د درس نخوانده پيامبري را از خودشان برانگيخت، تا آيات خدا را تلاوت كند و آنان را (از رذائل اخلاقي) پاكيزه گرداند و كتاب و حكمت را به آنان بياموزد هر چند قبلا در گمراهي آشكار بودند.] خلاصه، تقديم و تأخير در هر مورد به خاطر نكته‏اي است كه بيان گرديد. eporsesh.com .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه