در مبحث ارث چرا زن درصورتیکه تنها وارث باشد فقط سهم خود میبرد و مابقی از ان امام است. اگر بحث مخارجی است که زن بعد از فوتش به عهده دولت گذارده مثل مخارج کفن و دفن و ... مرد نیز شامل همین مخارج می باشد پس دلیل واقعی ان را بیان نمایید

زوجه در صورتی که تنها وارث شوهرش باشد ، سهم خود را می برد و مابقی به حاکم اسلامی رد می شود. در حالی که زوج علاوه بر سهم خود ، باقی مانده ارث بر او رد می شود.دلیل اصلی این حکم ، وجود روایات متعدد در این زمینه است. اگر بخواهیم در مورد حکمت این حکم سخن گوییم ، باید اشاره نماییم که احاطه بر تمام ابعاد نظام اقتصادی اسلام امری بسیار دقیق و مشکل است که راهنمایی جز وحی ، چه بسا نتواند همه حکمت های حکم را مشخص نماید. آنچه می توان به عنوان احتمال مطرح نمود نکاتی است که در ادامه ذکر می شود؛1. اول اینکه از این تفاوت در ارث به هیچ وجه نبایستی نگرش ارزشی به شخصیت زن و مرد استفاده شود. این تقسیم بندی حتی شامل حضرت زهرا سلام الله علیها نیز می شود. اصولا نظر اسلام بر خلاف نظام های بشری و سرمایه داری برای ارزش گذاری شخصیت به مسائل مادی و اقتصادی نیست.2. نکته دومی که باید مدنظر قرار داد ، قاعده کلی است که بر اساس آیات و روایات متعدد باید توجه داشت که حق و تکلیف دو روی سکه اند، و همواره متلازم، متناسب و متعادل وضع شده است. هرجا حقی برای کسی قرار داده شده حتما تکلیفی نیز در مقابل آن دارد، که این تکلیف متناسب با آن حق است و هرجا که حق کمتری دارد تکلیف کمتری است و اگر حق بیشتری است درجای دیگر تکلیف بیشتری بر او قرار داده شده است.از این رو قرآن کریم در پاسخی کلی به زنانی که ممکن است برخی از تفاوت های مادی یا حقوقی برایشان سئوال شده باشد می فرماید: لهن مثل الذی علیهن بالمعروف؛ برای شما مساوی با تکالیفی که برایتان قرار داده ایم حق نیز قرار دادیم. اینکه جبران این حق و تکلیف در مسئله ارث زوج و زوجه در کجاست برخی از این جبران ها را امام معصوم علیه السلام اشاره نموده است و برخی دیگر نیز با تامل در سازوکار اقتصادی و نظام حقوق و تکالیف زن و شوهر قابل برداشت است. سخن اینجا است که حتی اگر به تمام ابعاد این حکمت ها راه نیابیم بایستی به قانون گذار حکیم ، علیم و عادل ، اطمینان داشته باشیم و مطمئن باشیم که هیچ ظلمی در این زمینه بر ما نرفته است حتی اگر برخی از حکمت ها را نفهیم یا احاطه نداشته باشیم.3. در برخی روایات به مسئله تکلیف مرد به جهاد و سربازی، تکلیف مرد به پرداخت دیه عاقله زنان، تکلیف مرد به پشتیبانی اقتصادی خانواده و زنان (نفقه ، مهریه ،...)، حضور پررنگ مرد در عرصه اقتصاد جامعه و... اشاره شده است که بر این اساس عدالت اقتضا می کند در سازوکار ارث و دیه تفاوت هایی بین زن و مرد باشد. این در حالی است که در همه موارد فوق زن نه تنها تکلیفی ندارد بلکه حتی اگر ثروت مند نیز باشد باز وظیفه مردان جامعه است که از نظر اقتصادی زن را پشتیبانی نمایند.4. ممکن است این شبهه مطرح شود که چرا بقیه ارث به حاکم بر می گردد؟ در جواب باید اشاره کنیم که حقوق و تکالیف اقتصادی فقط ناظر به زن و شوهر نیست بلکه جامعه (حاکم اسلامی ) نیز یکی از طرف های این نظام اقتصادی است. همان گونه که وظیفه جهاد به عنوان بخشی وظیفه اجتماعی در مورد توازن تکلیف و حق در مورد شوهر مبنا قرار گرفته است عدم وجود تکلیف اجتماعی برای زوجه نیز می تواند مبنایی برای عدم رد مابقی ارث به زوجه تلقی شود. از طرف دیگر قاعده معروف «من له الغنم فعلیه الغرم ؛ هرکس غنیمتی برد غرامت هم برد»؛ نیز می تواند وجه دیگری بر این حکم اسلامی باشد. در صورتی که شوهری از دنیا برود و چیزی به ارث نگذارد و همسر بینوا و ناتوانی داشته باشد ، وظیفه چه کسی است که این زن را از نظر اقتصادی پشتیبانی نماید. از نظر سیاست های اقتصادی اسلامی ، حکومت اسلامی حتی الامکان نباید بار اقتصادی را بر دوش زن بیندازد و بایستی از بیت المال مسلمین تامین شود. در این صورت برعکس آن هم در مورد تناسب حقوق و تکالیف جاری می شود. یعنی اگر مالی از شوهر به ارث زوجه برسد (در صورتی که وارث دیگری نباشد)، حکومت هم برای جبران این مخارج اجتماعی جز ورثه قرار می گیرد. این در حالی است که در مورد مرد چنین قضیه ای وجود ندارد و مرد خود موظف است نفقه و مخارج خود را تامین نماید.پس تکالیف مرد نسبت به جامعه و حاکم بسیار زیاد تر از زن است و از طرفی تکالیف جامعه و حاکم نسبت به زن نیز بسیار بیشتر است تا مرد ، از این رو در مسئله ارث این تفاوت حقوق و تکالیف باید تا اندازه ای جبران شود. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه