فرق شبهه موضوعیه و مصداقیه را بیان کنید.

شبهه موضوعیه:  این شبهه در زمینه احکام است،به این بیان که ما حکم موضوعی را می دانیم ولی در فردی شک می کنیم که این فرد خارجی از افراد حرام (در زمانی که حکم مساله حرام است) به حساب می آید یا خیر یا اینکه این فرد معین از افراد واجب (در زمانی که حکم مساله واجب است) به حساب می آید یا نه، و این ندانستن بخاطر اشتباه کردن در امور خارجی است مانند زمانی که مکلف می داند شراب حرام است اما الان شک می کند که این مایع در مقابلش هست شراب است و حرام یا سرکه است و حلال و یا مانند جایی که مریض است و شربتی را به عنوان دارو واجب است که بخورد و حالا شک می کند که این مایع مقابلش همان شربت داروئی است و واجب است که بنوشد یا مایع دیگری است که حلال است و مباح مانند آب که می تواند بنوشد و یا ننوشد(واجب نیست)[1] شبهه مصداقیه: این شبهه در حیطه الفاظ می آید به این بیان که ما یک لفظ عام داریم و یک لفظ خاص که آن عام را تخصیص زده است حال ما در این خاص شبهه داریم و برای ما مجمل است این اجمال در لفظ خاص دو نوع است یک زمان ما اصلا مفهوم خاص را متوجه نمی شویم و نمی دانیم این خاص اصلا به چه معناست مانند حدیث معصوم ع که می فرماید هر آبی پاک است مگر اینکه طعم یا رنگ و یا بویش تغییر کند و ما در مفهوم تغییر شک داریم که این تغییر یعنی چه آیا تغییر حسی مراد است یا تغییر تقدیری اگر چه حس هم نکنیم مراد است این می شود شبهه مفهومیه اما یک زمان ما مفهوم و معنای خاص را می دانیم اما شک می کنیم که آیا این مصداق خارجی تحت آن خاص می رود یا نه مثلا در همان مثال بالا ما می دانیم که تغییر منظور تغییر حسی است اما شک می کنیم که این آبی که الان جلوی ماست تغییر کرده یا نه، که به این نوع شبهه می گویند شبهه مصداقیه.[2] بنا براین شبهه موضوعیه در احکام جاری می شود و شبهه مصداقیه در الفاظ و در جایی که لفظ خاصی عامی را تخصیص زده باشد. [1] اصول استنباط ص 225- الشبهة الموضوعیة و هی ما کان الحکم فیها من الحرمة أو الوجوب معلوما لکن الاشتباه فی فرد أنه من الأفراد المحرمة أو لا أو أن هذا الفرد المعین من أفراد الواجب أو لا لأجل الاشتباه فی الأمور الخارجیة مثل ما لو شک المکلف فی أن هذا المائع خمر أو خل أو أن هذا المائع هو من الدواء الواجب شربه علیه أو هو شی‏ء آخر یحل شربه له‏ [2] اصول فقه ج 1 ص 148- و علینا الآن أن نبحث عن حجیة العام فی فرض إجمال الخاص و الإجمال علی نحوین 1 الشبهة المفهومیة و هی فی فرض الشک فی نفس مفهوم الخاص بأن کان مجملا نحو (قوله علیه السلام: کل ماء طاهر إلا ما تغیر طعمه أو لونه أو ریحه) الذی یشک فیه أن المراد من التغیر خصوص التغیر الحسی أو ما یشمل التغیر التقدیری و نحو قولنا أحسن الظن إلا بخالد الذی یشک فیه أن المراد من خالد هو خالد بن بکر أو خالد بن سعد مثلا. 2 الشبهة المصداقیة و هی فی فرض الشک فی دخول فرد من أفراد العام فی الخاص مع وضوح مفهوم الخاص بأن کان مبینا لا إجمال فیه کما إذا شک فی مثال الماء السابق أن ماء معینا أ تغیر بالنجاسة فدخل فی حکم الخاص أم لم یتغیر فهو لا یزال باقیا علی طهارته. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه