شان نزول آیه 48 سوره مائده چیست؟ درواقع سوال مربوط به آخر آیه هست فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ آگاه شدن به چه اختلافی مدنظر این آیه شریفه میباشد.

شأن نزول[1] آیه در کتب معروف روایی و تفسیری موجود نمی باشد.اما منظور از فراز آخر آیه این است که اختلاف در اینجا در مورد امر دین و مسائل دینی است که از مختلف بودن شرائع ناشی شده است و برحق بودن یا باطل بودن آن ها در آخرت مشخص خواهد شد.[2]در مورد علت اختلاف شرائع لازم به ذکر است که علت اختلاف شرایع این است که غرض اصلی از شرایع، امتحان امتهای مختلف الاستعداد در ادوار مختلف است‏] بلکه مراد این است که از نظر اعتبار آنها را امتی واحده کند، به طوری که استعداد همه آنها برابر باشد و در نتیجه نزدیک به هم بودن درجاتشان همه بتوانند یک شریعت را قبول کنند، پس جمله:" وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَکُمْ أُمَّةً واحِدَةً" از قبیل به کار بردن علت شرط است در جای خود شرط تا معنا و مطلب بهتر در ذهن شنونده جای گیرد، و بهتر بتواند جزای شرط را که همان جمله" وَ لکِنْ لِیَبْلُوَکُمْ فِی ما آتاکُمْ" است بهتر بفهمد و حاصل معنا این است که اگر ما[3] به علت اختلاف امتها شرایع مختلفی تشریع کردیم برای این بود که شما را در شریعتی که دادیم بیازمائیم، و ناگزیر این عطاهایی که جمله" آتیکم" به آن اشاره دارد، با یکدیگر و در امتهای مختلف خواهد بود، و قطعا منظور از این عطا یا مسکن و زبان و رنگهای پوست بدن امتها نیست برای اینکه اگر چنین چیزی منظور بود باید در یک زمان برای چند قوم که چند رنگ پوست داشتند چند شریعت تشریع کرده باشد، در حالی که سابقه ندارد که خدای عز و جل در یک زمان دو و یا چند شریعت تشریع کرده باشد، پس معلوم می‏شود منظور اختلاف استعدادها به حسب مرور زمان و ارتقاء انسان‏ها در مدارج استعداد و آمادگی است و تکالیف الهی و احکامی که او تشریع کرده، چیزی جز امتحان الهی انسان‏ها در مواقف مختلف حیات نیست و یا به تعبیر دیگر تکالیف الهی وسیله‏هایی است برای به فعلیت در آوردن استعداد انسان‏ها در دو طرف سعادت و شقاوت، باز به تعبیر دیگر وسیله مشخص کردن حزب رحمان و بندگان او از حزب شیطان است.[4] سخن کوتاه اینکه این عطایا و بخششهای الهی که به نوع انسانها و بر حسب اختلاف استعداد آنها شده، از آنجا که در زمان‏های مختلف اختلاف داشته و نیز از آنجا که شریعت و سنت الهی که برای تکمیل و تتمیم سعادت انسان‏ها در زندگی واجب الاجراء شده و نیز از آنجا که همه این شریعت‏ها امتحان‏هایی است الهی که در اثر اختلاف استعدادهای بشر و تنوع آن مختلف می‏شود، لا جرم این نتیجه به دست می‏آید که شریعتها نیز باید مختلف باشند[5] بنا بر این معنای آیه- و خدا داناتر است- اینطور می‏شود که:" لکل امة جعلنا منکم، برای هر امتی از شما انسان‏ها قرار دادیم"، به جعل تشریعی نه تکوینی به عبارت ساده‏تر: برای هر امتی از شما شرعه و منهاج و یا به عبارتی سنت و روش زندگی معین کردیم:" و لو شاء اللَّه لاخذکم امة واحدة و شرع لکم شریعة واحدة". و اگر می‏خواست همه شما را یک امت به حساب می‏آورد و یک شریعت برای اولین و آخرین شما تشریع می‏کرد و لیکن چنین نکرد بلکه برای هر امتی از شما شریعتی تشریع کرد تا شما را در آنچه از این نعمت‏های مختلف ارزانی داشته بیازماید. آری اختلاف نعمت اختلاف امتحان را می‏طلبد (هم چنان که اختلاف پایه معلومات شاگردان کلاسهای مدرسه، اختلاف امتحان را می‏طلبد)، و چون غرض اصلی از شرایع،[6] امتحان است، پس ناگزیر باید شرایع نیز مختلف باشد. و این امت‏های مختلف عبارتند از: امت نوح، امت ابراهیم، امت موسی و امت عیسی و امت محمد (ص).[7]     .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه