چرا تقليد كنيم؟ فلسفه آن چيست؟

ذهنِ پرسش‏گر هر مسلماني در جست‏وجوي فلسفه احكام شرعي است. اهميّت آگاهي از فلسفه تقليد، نسبت به ديگر احكام، بيشتر است، زيرا: اولاً: اصل لزوم تقليد، از مسائلي است كه مكلف بايد خودش به آن دست يابد و نمي‏تواند در اين مسأله تقليد كند. اگر مكلّف مسأله لزوم تقليد را دريافت، باب استفاده از فتاواي مجتهد به روي او باز مي‏شود. ثانياً: فلسفه تقليد، در واقع همان دليل و مستند و مدركي است كه لزوم تقليد را براي مكلف اثبات مي‏كند؛ بر خلاف ديگر احكام شرعي كه دليل آن‏ها امر و نهي‏هايي است كه در قرآن و روايات موجود است، بدون اينكه لزوما در آنها به فلسفه احكام نيز اشاره شده باشد. لزوم تقليد در شريعت اسلام، واجبات و محرماتي وجود دارد كه خداي حكيم آنها را براي سعادت دنيا و آخرت انسان تشريع كرده است؛ واجبات و محرماتي كه اگر انسان آنها را اطاعت نكند، نه به سعادتِ مطلوب مي‏رسد و نه از عذاب سرپيچي از آنها در صورت مخالفت در امان است. از سوي ديگر، چنين نيست كه هر مسلماني بتواند به آساني، احكام شرعي را از قرآن و روايات و يا از عقل خود در يابد. نه قرآن مانند يك كتاب حقوقي يا رساله عمليه، احكام شرعي را به طور صريح بيان كرده است، و نه روايات معصومين(ع) چنين است، و نه عقل بشر به تنهايي مي‏تواند همه احكام را دريابد. براي شناخت احكام شرعي، آگاهي‏هاي فراواني، از جمله: فهم آيات و روايات، شناخت حديث صحيح از غير صحيح، كيفيت تركيب و جمع روايات و آيات، و ده‏ها مسأله ديگر لازم است كه آموختن آنها نيازمند سال‏ها تلاش جدي است. در چنين حالتي، مكلف خود را در برابر سه راه مي‏بيند: نخست اينكه راه تحصيل اين علم را كه همان اجتهاد است پيش گيرد؛ دوم اينكه در هر كاري آراي موجود را مطالعه كرده، به گونه‏اي عمل كند كه طبق همه آرا عمل او صحيح باشد (يعني احتياط كند)؛ و سوم اينكه از رأي كسي كه اين علوم را كاملاً آموخته و در شناخت احكام شرعي كارشناس است، بهره جويد. بي‏شك، او در راه اول اگر به اجتهاد برسد، كارشناس احكام شرعي خواهد شد و از دو راه ديگر بي‏نياز، امّا تا رسيدن به آن، ناگزير از دو راه ديگر است. راه دوم نيازمند اطلاعات كافي از آراي موجود در هر مسأله و روش‏هاي احتياط است و در بسياري از موارد، به دليل سختي احتياط، زندگي عادي او را مختل مي‏كند. اين سه راه اختصاص به برخورد انسان با احكام شرعي ندارد و در هر مسأله تخصصي ديگر وجود دارد؛ مثلاً يك مهندس متخصص را فرض كنيد كه بيمار مي‏شود. او براي درمان بيماري خود يا بايد خود شخصا به تحصيل علم پزشكي بپردازد، يا تمام آراي پزشكان را مطالعه كرده، به گونه‏اي عمل كند كه بعدا پشيمان نشود، و يا به يك پزشك متخصص رجوع كند. راه اول او را به درمان سريع نمي‏رساند. راه دوم نيز بسيار دشوار است و او را از كار تخصصي خود، كه مهندسي است، باز مي‏دارد. لذا او بي‏درنگ از يك پزشك متخصص كمك مي‏گيرد و رأي او را عمل مي‏كند. او در عمل به رأي پزشك متخصص، نه تنها خود را از پشيماني آينده و احيانا سرزنش دوستان نجات مي‏دهد؛ بلكه در اغلب موارد، درمان نيز مي‏شود. مكلف نيز در عمل به رأي مجتهد متخصص، نه تنها خود را از پشيماني آخرت و عذاب الهي نجات مي‏دهد،؛ بلكه به مصالح احكام شرعي نيز دست مي‏يابد.www.eporsesh.com .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه