من مطالبی راجع به سید مرتضی خوانده ام و متوجه شده ام که ایشان برای خبر واحد ارزش و اعتباری قائل نیستند. ولی با این وجود ایشان یکی از افراد موثق برای استخراج فتاوی هستند ممکن است مرا راهنمایی بفرمائید که چگونه ایشان بدون اعتنا به خبر واحد فتاوی را استخراج می نموده اند. با دانش به این که خبر واحد یکی از مطمئن ترین روش ها برای استخراج فتاوی می باشد.

سید مرتضی ـ رحمه الله ـ یکی از بزرگترین علمای اسلام و مکتب تشیع است. این عالم بزرگ از شاگردان شیخ مفید ـ رحمه الله ـ می باشد که از مقام علمی بالائی برخوردار بوده است. سید مرتضی به صورت کلی و مطلق خبر واحد را رد نمی کند. بلکه خبر واحدی بدون قرینه (قرینه مؤیدصحت روایت) را رد کرده اند. علاوه بر این به این نکته باید توجه داشت که خبر واحد به طور مطمئن و همه جا از مطمئن ترین روش ها برای استخراج فتوا نیست. سید محمد بحر العلوم می نویسد: «خبر واحد خبری است که به حد تواتری که مفید قطع است نرسیده باشد و این خود دو نوع است: 1ـ مفید قطع است اگر چه مخبرش واحد باشد مثل این که با قرائنی همراه باشد که مفید یقین به صدورش باشد و این از نوعی است که شکی در حجیت آن نیست چون به قطع منتهی می شود. 2ـ خبری که به این درجه از افاده قطع نمی رسد. در حجیت این نوع خبر واحد و عدم حجیت آن بین سید مرتضی و اتباعش و شیخ طوسی و اتباعش اختلاف است سید می گوید: اگر با قرائنی همراه نباشد که دال بر صحت آن باشد، حجت نیست. شیخ طوسی قائل به حجیت آن است گرچه مفيد علم نباشد». در رسائل سید مرتضی آمده است: «عمل به خبر واحدی که دلالتی بر صدق آن نیست و خبر واحدی که دلالتی بر وجوب عمل به آن نیست، صحیح نیست». سید احمد حسینی در مقدمه همین کتاب آورده است: «سید مرتضی بدون شک آگاه ترین مردم به کتاب و سنت و وجوه تاویل آیات و روایات بوده است. عمل به اخبار آحاد را رد کرده است و مجبور شده که مسائل شریعت و فتاوای خویش را از کتاب و اخبار متواتره و همراه با قرائن عملی درآورد. این امر نشان دهنده اطلاع ایشان از احادیث و احاطه بر اصول اصحاب و نیز مهارت ایشان در علم تفسیر و طریق استخراج مسائل از قرآن می باشد». محقق کتاب رسائل شریف المرتضی در متن کتاب آورده است: «اگر ما قائل باشیم که افرادی چون سید مرتضی به خبر واحد اعتقادی نداشته اند در عین حال بر طبق خبر واحد فتوا داده اند و در تألیفاتشان به آن اعتماد کرده اند پس به ناچار باید بگوئیم یا این گروه غافل بوده اند یا عناد و دشمنی با دین داشته اند و می خواستند دین را به بازی بگیرند در حالی که اشخاصی چون سید مرتضی به طور قطع از چنین سوء ظنی مبرا هستن». نتیجه گیری: سید مرتضی ـ رحمه الله ـ در عمل کردن به اخبار آحاد با احتیاط بیشتری برخورد می کرد. این عالم بزرگ تنها خبرهای واحدی که همراه با قرینه ای معتبر بوده اند را می پذیرفت و در فتاوای خویش نیز سعی داشت بیشتر از قرآن کریم و روایات متواتره و قطعی استفاده کند. و این خود یکی از امتیازات این عالم بزرگ می باشد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه