اینکه برخی مدعی هستند امام باقر علیه السلام چهار هزار شاگرد داشت آیا صحّت دارد؟ آیا از شاگردان وی ایرانی هم بوده اند؟

امام باقر علیه السلام از اخبار گذشتگان و پیامبران روایت فرموده و شیعه و سنی از آن حضرت اخبار فراوان روایت کرده اند، و با اهل مذاهب و آراء که بر حضرت وارد می شدند مناظره می کرد و عده زیادی از مردم، علم کلام را از حضرت آموخته اند.[1] عبدالله ابن عطاء مکّی گفت: در نزد هیچکس دانشمندان را حقیرتر و کوچکتر ندیدیم همچنانکه در نزد امام محمد باقر علیه السلام هستند (و در برابر احدی این اندازه فروتنی نمی کنند، و جابر ابن یزید جعفی با آن علم و دانشی که داشت هرگاه چیزی از آن حضرت روایت می کرد، می گفت: (برای من حدیث کرد، وصیّ اوصیاء، و وارث علوم انبیاء محمد ابن علی ابن الحسین علیهم السلام ) و بازماندگان از صحابه رسول خدا و بزرگان از تابعین و فقهاء مسلمین همگی معالم و احکام دین را از آن بزرگوار روایت کرده اند، و در فضل و دانش سرآمد دانشمندان و ضرب المثل همگان بود.[2] جلسات درس امام همواره صدها تن از نقاط مختلف را برای فراگیری فقه و حدیث و تفسیر و لغت و دیگر علوم در بر می گرفت، کوفه، بصره، واسط و حجاز افرادی را به دانشگاه اهل بیت گسیل می داشتند، و علماء و راویان بزرگی از دانشگاه اهل بیت فارغ التحصیل شدند، حسن ابن علی الوشا خود نهصد شیخ را درک کرد که در مسجد کوفه به درس و بحث اشتغال داشتند و همگی از جعفر ابن محمد علیهما السلام و پدرش امام محمد باقر علیه السلام نقل حدیث می کردند، حسن ابن علی الوشا باامام رضا علیه السلام معاصر بود و با زمان مدرسه امام محمد باقر علیه السلام و امام صادق سی سال فاصله بود که تألیفات فارغ التحصیلان این جامعه را شمارش کرده به شش هزار کتاب بالغ شده است و چه بسا بیشتر کتابهای کافی،من لایحضره الفقیه، الوافی، الاستبصار از آنها برگرفته شده است، دانشگاه اهل بیت چهارهزار دانشجو را در بر می گرفت.[3] و شیخ مفید در ارشاد می نویسند: (اصحاب حدیث که نام راویان ثقات آن بزرگوار را (امام صادق) جمع کرده اند با اختلاف در عقیده و گفتار شماره آنان به چهار هزار نفر می رسد.)[4] از میان اصحاب و شاگردان امام محمدباقر و امام جعفر صادق علیهما السلام برخی ایرانی بوده اند از جمله آنها عبدالله ابن سعد اشعری و برادرش عیسی ابن عبدالله هستند که هر دو از اجلاء اهل قم و از محبوبین آن حضرت (امام صادق) بوده اند.[5] در کتاب امام باقر علیه السلام جلوه امامت در افق دانش نام 461 نفر از اصحاب و شاگردان امام باقر علیه السلام را ذکر کرده است از جمله اسحاق القمی که ایرانی بوده است.[6] امام محمد باقر علیه السلام در روز شنبه هفدهم ذیحجه سال 114 ه ق در سن 57 سالگی بتوسط ابراهیم ابن ولید بن عبدالملک ابن مروان مسموم و به شهادت رسید، و بدن پاک و مطهر آن حضرت در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد. در رابطه با دفن اجساد شهدای کربلا شیخ مفید می نویسد: (و چون ابن سعد از آنجا کوچ کرد گروهی از بنی اسد که در غاضریّه بودند به نزد اجساد مطهره امام حسین علیه السلام و یارانش آمده و بر آنان نماز گذارده و آنان را دفن کردند...)[7] و شیخ عباس قمی نیز این مطلب را ذکر فرموده اند و در ادامه آن می نویسد: (... مستور نماند... موافق اصول مذهب امام را جز امام نتواند متصدی غسل و دفن و کفن شود، پس اگر چه به حسب ظاهر طایفه بنی اسد حضرت سیدالشهداء را دفن کردند اما در واقع امام زین العابدین آمد و آن حضرت را دفن کرد... معروفست اجساد مطهره سه روز غیرمدفون در زمین باقی ماندند.[8] تا اینکه لشکر یزید کربلا را ترک کردند و اهالی غاضریّه (بنی اسد) که قبل از ترک کربلا بتوسط سپاه شام جرأت نداشتند به کربلا بیایند به نزد اجساد شهدا آمدند و بدن امام واصحاب آن حضرت را دفن کردند. فلذا اینچنین می توان نتیجه گیری کرد که در مدینه عده زیادی از محضر امام محمد باقر علیه السلام کسب علم می کردند و در کربلا بدن سیدالشهداء و اصحابش سه روز غیرمدفون بر روی زمین ماند و پس از خروج لشکر یزید اهالی غاضریّه بدن امام و یارانش را دفن کردند. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. حیات فکری و سیاسی امامان معصوم نوشته رسول جعفریان. 2. نفس المهموم نوشته شیخ عباس قمی. 3. سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی. 4. امام باقر جلوه امامت در افق دانشها، نوشته احمد ترابی. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . مفید، الارشاد، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ دوم، 1346، ج 2، ص 161. [2] . همان، ص 155 و 158. [3] . معروف الحسینی، هاشم، سیرة الأئمة اثنی عشر، ترجمة محمد درخشنده، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم، 1373، ج2، ص207. [4] . مفید، پیشین، ج2، ص173. [5] . قمی، عباس، منتهی الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ یازدهم، بی تا، ج2، ص318. [6] . ترابی، احمد، امام باقر علیه السلام ، مشهد، آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1373، ص64. [7] . مفید، پیشین، ج 2، ص 118. [8] . قمی، عباس، منتهی الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ یازدهم، بی تا، ج1، ص764، 747 و 748 و 749. .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه