اینکه می گویند نه خوابیدن به اراده ماست و نه بیدار شدن چیست؟ مگر به اختیار خود نمی خوابیم لطفاً توضیح دهید ؟

منظور از اراده در این جا اراده استقلالی است که در عرض اراده الهی می باشد . یعنی هر چند ما اراده کاری را بکنیم اما اگر اراده خداوند به آن تعلق نگیرد آن کار انجام نخواهد شد .اگر تیغ عالم بجنبد زجای نبرد زگی گر نخواهد خدایشما اراده نمی کنید مگر اینکه خداوندی که پروردگار جهانیان است بخواهد(1) .در حقیقت مجموع این دو آیه (فمن شاء منکم ان یستقیم – ما تشاؤون الا ان یشاء الله رب العالمین ) همان مسأله دقیق و ظریف «امر بین الامرین‌» را بیان می کند ، از یکسو می گوید تصمیم گیری به دست شماست ، از سوی دیگر می گوید : تا خدای متعال نخواهد شما نمی توانید تصمیم بگیرید ، یعنی اگر شما مختار و آزاد آفریده شده اید این اختیار و آزادی نیز از ناحیه خدا است او خواسته است که شما چنین باشید .انسان در اعمال خود نه مجبور است ، و نه صددرصد آزاد ، نه طریقه «جبر» صحیح است و نه طریقه « تفویض » بلکه هر چه او دارد ، از عقل و هوش و توانایی جسمی و قدرت تصمیم گیری همه از ناحیه خداست ، و همین واقعیت است که او را از یکسو دائماً نیازمند به خالق می سازد و از سوی دیگر به مقتضای آزادی و اختیارش به او تعهد و مسئولیت می دهد .تعبیر به «رب العالمین» در آیه شریفه به خوبی نشان می دهد که مشیت الهی نیز در مسیر تربیت و تکامل انسان و همه جهانیان است . او هرگز نمی خواهد کسی گمراه شود ، یا گناه کند و از جوار قرب خدا دور افتد ، او به مقتضای ربوبیتش همه کسانی را که بخواهند در مسیر تکامل گام بردارند یاری می دهد .(1) خلاصه اینکه : خداوند ما را مختار آفریده و هر چیزی را می توانیم اراده و انتخاب کنیم ، اما اراده ما در محله بعد از اراده خداوند ما را مختار آفریده و هر چیزی را می توانیم اراده و انتخاب کنیم ، اما اراده ما در مرحله بعد از اراده خداوند است یعنی اگر ما چیزی را اراده کنیم ولی خداوند اراده اش چیز دیگری باشد اراده ما از کار می افتد و اراده او فاقد است (مثل کسی که اراده کرده خودکشی کند و از بالای ساختمان بلندی خود را پرت می کند اما چون خدا نخواست (او نمی میرد ) و نیز باید توجه داشت که نسبت به گناه ، اگر خدای ناکرده ما آن را اراده کنیم خداوند چون رب العالمین است . توسط عقل و راهنمایان دیگر ما را از آن به عذر می دارد و ما را برای پرهیز از آن یاری می کند در عین حال اگر ما مسر بر گناه کردن باشیم ، دست عنایت خداوند از سر ما برداشته می شود و ما مبتلای بر گناه می شویم در عین حال خداوند را توبه را باز گذاشته ، اگر بر گردیم ما را می پذیرد .برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه فرمایید .1-جبر و اختیار- علامه محمدتقی جعفری (ره). 2-عدل الهی – علامه شهید مطهری – (ره) .3-جبر و اختیار – زین العابدین قربانی .4-خیر الاثر در رد جبر و قدر – علامه حسن زاده آملی .منابع: (1) سوره تکویر آیه آخر.(2) تفسیر نمونه .ج 26-ص 203-202.به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه