آيا اسلام بدون امام ـ عليه السلام ـ امکان دارد؟

امامت يکي از ارکان اسلام و از اصول اساسي دين و سعادت انسان است و ازنظر شيعه يکي از اصول پنج گانه دين (توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد) محسوب مي شود. همان طوري که بشر احتياج به پيغمبري دارد تاتعليم شريعت و حکمت دهد، همان طور نيازمند حافظ آن شريعت الهيّه و پاسدار و کفيل و قيّم آن مي باشد. چون براي مردم حفظ جميع احکام شريعت و کتاب الهي که توسط پيامبر خاتم آورده شده مقدور نيست و علاوه کتاب هم مبيّن جميع احکام بر وجهي که نياز به امام را در مراجعات رفع کند نخواهد بود. چون در کتاب خدا مجمل و مبين، محکم و متشابه، عامّ و خاص، مطلق و مقيد و علوم باطنه و دقايق غامضه و اسرار ملکوتيّه به اندازه اي وجود دارد که احاطه بر معرفت آن ها براي غير پيغمبر از راه وحي يا وصيّ پيغمبر از راه افاضات غيبيّه ممکن نيست. امام با روح وسيع خود قابليّت ادراک تمام معلومات پيغمبر را دارد و آن طور که بايد مي گيرد و به مردم ابلاغ مي کند نمی توان گفت : با اجتهاد در کتاب خدا رفع نيازمندي ها مي شود، چه آن که اجتهاد در صورت ضرورت است و چون براي خدا ضرورتي معني ندارد پس بايد امامي بفرستد که عالم به جميع احکام و احتياجات بشر کما هو حقّه و حافظ قانون و قيّوم آن باشد، و اين درجه و منزله براي احدي ميسر نيست مگر براي صاحب نفس قدسيّه و عقل کامل و بصيرت الهيه و ضمير صاف و وجدان پاک از زنگار صفات نکوهيده و کدورت، ناداني و جهل تا آن که علوم ربانيه در او جلوه گر گردد و اسرار غيبيّه در او منعکس شود. همان طوري که مسئله ولايت روح دين است و بدون آن، دين به صورت جسدي مرده و کالبدي بي روح خواهد بود، مسأله امامت نيز اين گونه است فلذا مانند دين بدون پيغمبري از جانب خدا، مانند معالجه مريض بدون طبيب و ساختن منزلي بدون معمار و جراحي بيماري بدون استاد معالج است، چون سعادت مردم در پرتو دين است، و قوام دين در پرتو حافظ و نگهبان آن و عارف به اصول و فروع آن و قيم به معارف و حقايق آن. همان طور که مردم بدون دين از جاده انسانيت خارج و فقط اسم انسان بر آنهاست، همين طور دين بدون امام از جاده مستقيم خارج و فقط اسمي از دين بر روي آن است. لذا آن مقداري که درباره ولايت از جانب رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ سفارش شده است درباره هيچ يک از مسائل ديني نشده است و به اندازه اي که آن حضرت وصيّت به مقام ولايت را بزرگ شمرده و تأکيد فرموده و از مردم و اصحاب، عهد و بيعت گرفته و آنان را مخاطب ساخته و گواه گرفته است در هيچ حکمي از احکام،بدين مقدار تأکيد وارد نشده است. با مطالعه در سيره رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و مطالعه تاريخ صحيح به دست مي آيد که نزد آن حضرت مسأله امامت برابر با اصل اسلام و هم وزن با اصل نبوت و اصل قرآن است، بلکه روح نبوت و روح قرآن است. چون خود قرآن مي فرمايد که از دستورات پيغمبر تجاوز نکنيد که امر او امر خداست اطيعوالله و اطيعوا الرسول و يا آيه ما اتاکم الرسول فخدوه بنابراين پيروان حقيقي اسلام مطيع قرآن هستند و مطيع رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ هم هستند و رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اکمال دين و اتمام نعمت الهي را با وصايت و خلافت علي بن ابي طالب در يک روز مشخص تاريخي اعلام فرمود. شيعه معتقد است که بعد از حضرت رسول (ص) مسأله رسالت و اين که بشر ديگري بيايد و قانون و دين ديگري براي مردم بياورد تمام شد. يک دين بيشتر نيست و آن اسلام است و با پيغمبر اسلام رسالت و نبوت ختم شد امّا مسأله حجت و انسان کامل که اولين انسان روي زمين چنين بود و بايد آخرين انسان هم چنين باشد، هرگز در ميان افراد بشر تمام نشده است. بديهي است اسلام ديني که ادعاي رهبري همه جوامع بشر تا پايان جهان را دارد نمي تواند نسبت به اين گونه مسائل، بي تفاوت باشد و جامعه اي که بر اساس اين دين به وجود مي آيد نمي توان فاقد چنين مناصب سياسي و حکومتي باشد. مناصبي که تحت عنوان «امامت» مندرج مي شود، آيا همان گونه که خداي متعال اين منصب را به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ عطا فرموده بود به کسان ديگري نيز داده است و تصدّي اين مقام تنها در سايه نصب الهي مشروعيّت مي يابد يا اعطاء اين مقام از طرف خداي متعال، اختصاص به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ داشته و بعد از آن حضرت، مردم هستند که بايد امامي براي خودشان برگزينند و او را فرمانرواي خودشان قرار دهند؟ و آيا به راستي مردم داراي چنين حقي هستند يا نه؟ و اين، درست همان نقطه اصلي اختلاف بين شيعه و سني است. يعني از يک سوي شيعيان معتقدند که امامت، منصبي است الهي که بايد از طرف خداي متعال به کساني که صلاحيت آن را دارند داده شود و خداي متعال به وسيله پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اين کار را انجام داده و امير المومنين علي ـ عليه السلام ـ را جانشين بلافصل وي قرار داده و سپس يازده نفر از فرزندان او را يکي پس از ديگري براي تصدّي مقام امامت، تعيين و نصب فرموده است. و از سوي ديگر، اهل سنت معتقدند که امامت الهي همانند نبوت و رسالت، با رحلت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ خاتمه يافت و از آن پس، تعيين امام به مردم واگذاشته شد. و حتي بعضي از بزرگان اهل سنت، تصريح کرده اند که اگر کسي بزور اسلحه، بر مردم مسلّط شود بعد از تسلّط، اطاعت وي بر ديگران لازم خواهد بود و روشن است که چنين نظرهايي تا چه حدّ مي تواند راه را براي سوء استفاده زورمندان و جباران و حيله گران، باز کند و موجبات پراکندگي و انحطاط مسلمانان را فراهم آورد. در حقيقت اهل سنت با پذيرفتن مشروعيت امامت بدون نصب الهي، نخستين پايه تفکيک دين از سياست را نهاده اند و به عقيده شيعيان، همين امر، بزرگ ترين نقطه انحراف از مسير صحيح اسلام راستين و پرستش خداي متعال، در همه ابعاد و شئوون زندگي است و نيز خاستگاه هزاران انحراف ديگري است که از زمان رحلت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در ميان مسلمانان رخ داده يا خواهد داد. از اين روي، ضرورت دارد که شخص مسلمان، اين موضوع را با کمال جديّت و دور از هر گونه تقليد و تعصب، مورد تحقيق و بررسي قرار دهد و مذهب حق را تشخيص داده با تمام توان از آن حمايت کند. بنابر مطالب گفته شده نتيجه مي گيريم، اسلام که ادعاي رهبري همه جوامع بشر تا پايان جهان را دارد و دينش کامل ترين دين هاست، نمي تواند با رحلت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ که رهبر اصلي اين دين است خاتمه يابد، چرا که در صورتي دين اسلام دين کاملي تا آخر جهان و براي همه جهانيان خواهد بود که بعد از پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نيز کسي مثل پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ معصوم از خطا و اشتباه باشد که حافظ و نگهبان دين خداوند باشد زيرا همان دلايلي که لزوم بعثت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را نسبت به دين اثبات مي کند بعد از رحلت حضرت تا آخرالزمان نيز جانشيني و امامت بعد از حضرت را براي حفظ دين لازم دانسته و اثبات مي کند فلذا امامت از اصول مذهب و دين اسلام و اساس آن است و اسلام بدون امام امکان ندارد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه