عوامل موفقیت در تحصیلبخش سوم

فنون و روش های ایجاد علاقه بهترین راه ایجاد علاقه برای تحصیل و مطالعه بیشتر، بهبود شرایط یادگیری و افزایش سطح کیفی روش های مطالعه است؛ از این طریق شما به موفقیت بیشتری در یادگیری می رسید و این کسب موفقیت، علاقه و انگیزش شما را نسبت به یادگیری مطالب تازه تر افزایش می دهد. در ادامه، به بیان روش ها و فنونی می پردازیم که می توانید با به کارگیری آنها علاقه و انگیزه تان را به مطالعه و تحصیل بیشتر کنید. الف) هدف خود را در آغاز مطالعه و درس، دقیقاً مشخص کنید. اگر بدانید به دنبال چه هستید، با انگیزه و علاقه بیشتری به جست وجوی آن می پردازید. ب) در شرایط لازم، خود را تشویق کنید. پس از هر عملکرد درست و مطالعه موفق، برای خود یک پاداش در نظر بگیرید؛ مانند دیدن یک برنامه تلویزیونی مورد علاقه یا خوردن یک خوراکی خوشمزه. ج) از آزمون و نمره دهی به خود به عنوان وسیله ای برای ایجاد انگیزه استفاده کنید. هنگامی که درس های خوانده را از حفظ می گویید و یا پاسخ سؤال هایی را که اولِ مطالعه، مطرح می کنید می دهید، در واقع یک آزمون از خود می گیرید. بنابراین به خود نمره بدهید. این عمل باعث می شود از پیشرفت خود آگاه شوید؛ ضمن آنکه به علاقه و انگیزه شما می افزاید. د) مواد مطالعه را از ساده به دشوار شروع کنید. مطالعه مطالب درسی به صورت متوالی، از ساده به دشوار، موجب می شود شما در یادگیری مطالب ساده به اندازه کافی موفقیت به دست آورید. این کسب موفقیت اولیه، انگیزه و علاقه شما را برای یادگیری های بیشتر افزایش می دهد. ه‍ ) کارهای بزرگ را به قدم های کوچک تبدیل کنید. یکی از اسرار انگیزه بالای اشخاصِ بسیار موفق و کارآمد، این است که بی مقدمه دست به کارهای بزرگ نمی زنند. بلکه کار بزرگ را به اجزای کوچک تری تقسیم می کنند و در هر مرحله جزئی از آن را انجام می دهند. به دو طریق می توان کار بزرگ را به اجزای کوچک تر تقسیم کرد: 1. در هر نوبت مطالعه، زمان مختصری را صرف انجام دادن آن کنید. یکی از دلایل و رموز این کار، آن است که وقتی بدانید مثلاً بیش از پانزده دقیقه از اوقات خود را صرف مطالعه نمی کنید، کار برایتان ساده تر می شود. البته وقتی کاری را شروع می کنید، خود به خود در شرایط روحی بهتری قرار می گیرید و بعید نیست مدتی بیش از این را صرف انجام دادن آن کار کنید. 2. موضوع مطالعه را به اجزای متوالی تقسیم کنید. با مطالعه هر جزء، انگیزه برای مطالعه جزء دیگر بیشتر خواهد شد. و) استفاده از تلقین مثبت و تجسم، به عنوان عامل ایجاد انگیزه. آیا تا به حال به خود گفته اید: «خیلی خوب می دانم که نمی توانم در انجام این کار موفق شوم!» اگر اغلب، چنین جملاتی را قبل از شروع درس خواندن به خود بگویید، در واقع ضمیر ناخودآگاه شما، هم ناتوانی شما را در این امر می پذیرد و هم طرح شکست را از قبل پی ریزی می کند؛ اما خوشبختانه پیشگویی قابل انتظار ما می تواند در جهت مثبت هم باشد. اگر از خودتان تصویر شخصِ موفقی در ذهن داشته باشید و این تجسم را با تلقین مثبت، هر روز تقویت کنید، اقبال بسیاری برای موفقیت و نایل شدن به اهدافتان خواهید داشت. خوش بینی در رسیدن به موفقیت، مقدمه علاقه مندی به تحصیل و درس و مطالعه بیشتر است و ایجاد میل و رغبت، اصل اساسی در یادگیری است.   مکان مطالعه از جمله مسائلی که در سیر و تداوم مطالعه و نیز میزان بازدهی نقش دارد، مکان مطالعه است. مکان مطالعه از چند جنبه مورد توجه است: از یک سو، خودِ مکانی که برای مطالعه انتخاب می شود و از سوی دیگر ویژگی هایی که در آن مکان باید مورد توجه قرار گیرد. بهترین مکان برای مطالعه، خانه ای است که در آن زندگی می کنیم. برتری خانه به دیگر مکان ها، در آشنا بودن با محیط و ارتباط با آن، همچنین در دسترس بودن آن است که امکان مطالعه کردن را در تمامی زمان ها فراهم می آورد. بی تردید خانه نیز باید ویژگی هایی داشته باشد تا مطالعه ای مطلوب را امکان پذیر سازد. آرامش، عدم مزاحمت ساکنان آن خانه و همچنین نبود سایر مسائل بازدارنده و اختلال کننده در یادگیری و مطالعه، از جمله عواملی است که در انتخاب خانه به عنوان مکان مناسب برای مطالعه، دخیل است. چنانچه بتوان فضایی خاص را برای مطالعه به صورت اتاق مطالعه و یا اتاق شخصی در اختیار داشت، بی تردید مطالعه دلپذیرتر خواهد شد. [1] کتابخانه، انتخاب بعدی برای مطالعه است. بوستان ها و گردشگاه های عمومی، مکان مناسبی برای مطالعه نیستند و میزان بازدهی در این مکان ها، در پایین ترین حد خود قرار دارد. به عبارت دیگر، هیچ تناسبی میان بازدهی و انرژی و زمان صرف شده برای مطالعه وجود ندارد. مکان مطالعه باید از نور کافی و حرارت متناسب و مطبوع برخوردار باشد. فضای مطالعه باید به گونه ای نظم و آرایش بیابد که باعث ایجاد علاقه به مطالعه شود. از نصب تابلوهایی که متضاد مطالعه است و موجب اختلال در یادگیری می شود، خودداری کنید. بهترین وضعیت برای مطالعه، قرار گرفتن در پشت میز مطالعه است. از قرار دادن عکس و نوشته، زیر شیشه میز که سبب انحراف از مطالعه می شود، پرهیز کنید.   زمان مطالعه برای همه دانشجویان و دانش آموزان و کسانی که اهل مطالعه و درس هستند، این سؤال مطرح است: بهترین زمان برای مطالعه چه زمانی است؟ چه زمانی مطالعه کنیم تا مطالب در ذهن ما بماند و فراموش نشود؟ آیا تا دیر وقت بیدار بمانیم و مطالعه کنیم یا اینکه شب زود بخوابیم و صبح زود برای مطالعه بیدار شویم؟ این سؤال ها بارها و بارها از کارشناسان پرسیده شده است. پاسخ به این سؤالات به عادات فردی بستگی دارد. بعضی از اشخاص عادت دارند تا نیمه های شب بیدار بمانند و با استفاده از سکوت و آرامش شبانه، با خیال راحت مطالعه و کار کنند و از آن لذت ببرند. این دسته از افراد اگر صبح زود از خواب بیدار شوند، به قول خودشان «تا شب گیج هستند» و از درک مطلب باز می مانند. بعضی دیگر عادت دارند زود بخوابند و صبح، پیش از روشنایی از خواب بلند شوند و به انجام وظایف و تکالیف و مطالعه و یادگیری پردازند. بنابراین شما باید نبض و عادت خود را به دست آورید. ولی به طور کلی گفته می شود: درس های حفظ کردنی را صبح زود مغز و اعصاب بعد از خواب شبانه استراحت کرده و آمادگی پذیرش مطالب را پیدا کرده است، بهتر می شود فرا گرفت. در هر حال، هیچ وقت و هیچ زمانی از روز و شب، برای فراگیری، خواندن و مطالعه نامناسب نیست؛ به شرط آنکه از پُرخوانی، فشار بیش از اندازه به خود، مطالعه با حجم نامناسب، کم کردن وقت استراحت و تفریح و تغذیه ناکافی، پرهیز کرده، از ورزش و تحرک های بدنی کوتاهی نکنیم. [2] همین طور مطالعه بلافاصله بعد از غذا خوردن، خود باعث عدم تمرکز می شود. مغز شما برای فعالیت های ذهنی، بیش از همه به اکسیژن نیاز دارد و این اکسیژن را از خون می گیرد. جریان خون شما پس از غذا خوردن تا حدود 5/1 ساعت بیشتر متوجه اندام های گوارشی است تا مغز. به همین علت شما پس از غذا خوردن بیشتر تمایل دارید استراحت کنید تا اینکه فعالیت های فکری انجام دهید. دست کم تا یک ساعت بعد از صرف غذا از مطالعه کردن پرهیز کنید. همچنین اثبات شده است، مطالعه بلافاصله پس از خواب شبانگاهی نمی تواند بازدهی مطلوب داشته باشد؛ زیرا ترشح هورمون «سوماتوتروپین» که آثار آن مدتی پس از بیداری وجود دارد، در یادگیری اختلال ایجاد می کند. بر این اساس، لازم است حتی الامکان از مطالعه نیمه شب یا سحرگاه (بعد از بیداری از خواب) خودداری کرد و چنانچه قصد مطالعه در این ساعات را دارید، باید 20 تا 30 دقیقه بعد از بیداری، به مطالعه بپردازید تا آثار اختلال گر سوماتوتروپین در یادگیری از بین برود. [3] به مقدار کافی درباره عوامل موفقیت تحصیلی، برنامه ریزی، معیارهای انتخاب رشته تحصیلی، مکان مطالعه، زمان مطالعه، عوامل موفقیت در تحصیل و آفات برنامه ریزی و مانند آن صحبت کردیم. مطلبی که جای آن در این فصل خالی بود و بسیار قابل توجه و بااهمیت است، برنامه ریزی برای اوقات فراغت و تفریحات سالم و اهمیت اوقات فراغت برای جوانان است. در فصل آینده به طور مفصل به این مباحث خواهیم پرداخت و جایگاه اوقات فراغت را از منظر دینی و روان شناختی و تربیتی بررسی خواهیم کرد. این فصل را با بیتی از سعدی شیرین سخن به پایان می بریم: آنچه ندارد عوض ای هوشیار عمر عزیز است، غنیمت شمار پی نوشت ها: [1]. فتح‌اللّه شجرى، یادگیرى خلاق، ص127. [2]. همان، ص95. [3]. همان، ص126. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه