آیا یشاء، نشاء، شیء، اشیاء؛ مترادف و هم ریشه اند؟ ترجمه اصلیشان چی هست؟

بله، همه از ریشه «شیأ»، و در معانی اراده، طلب و خواست، مرادف هستند. برخی اوزان فعلی مثل: «شَاءَهُ» «یَشاؤُه» «شَیئاً» مثل (نالَه، یَنالُهُ، نَیلاً)؛ و برخی اوزان اسمی آن مثل: «المَشِيئَةُ» (بر وزن مَعیشةُ)، و «الشِّيئَةُ» (بر وزن شِيعَةُ) است.(1) «یَشاءُ» فعل مضارع مفرد غایب است؛ اراده می کند، طلب می کند، می خواهد. «نَشاءُ» فعل مضارع متکلم مع الغیر است؛ اراده می کنیم، طلب می کنیم، می خواهیم. «شی‏ء»؛ مصدر به معناى خواستن و اراده كردن است.(2) «شَیء» به معنای چیز، چیزی که شناخته می شود و چیزی که از آن خبر داده می شود یعنی معین و معلوم است. اسم است و بر موجود و معدوم اطلاق می شود.(3) «شیء» وقتی در باره خداوند به کار می رود، معنای فاعلی یعنی خواهنده؛ وقتی در باره غیر خدا به کار می رود، معنای مفعولی، یعنی خواسته شده، دارد.(4) «أشیاء» جمع «شَیء» است؛ بعضی گفته اند «اشیاء» جمع بسته نمی شود(5)؛ ولی برخی دیگر گفته اند جمع الجمع آن می شود: «أشْياواتٌ»‏، «أشاواتٌ‏»، «أشاوى»‏، «أشايا» و «أشاوِهُ»‏ که همزه به هاء بدل شده است.(6) «مَشيئةً» مصدر است؛ لذا اصل آن «شاءَ»، «يَشَاء»، «مَشيئةً» است.(7)؛ البته برخی نیز گفته اند «مَشيئةً» مصدر است ولی اصل آن «شاءَ»، «شَيّأَ»، «يَشْيَأُ»، «مشيئةً» است.(8) «مَشِیئَة» (مَشیَت) یعنی اراده. اکثر متکلمان بین مشیت و اراده فرقی نگذاشته اند، گرچه در اصل مختلف هستند و «مَشِیئَة» در لغت به معنای ایجاد، و «اراده» به معنای طلب است.(9) «مَشِيئَة» در نظر بيشتر متكلّمين مثل اراده است و در نظر بعضى ديگر ايجاد كردن چيزى و اصابت چيزى است، هر چند كه در سخن و تعارفات معمولى، به جاى اراده به كار مى ‏رود. پس مشيت از سوى خداى تعالى ايجاد و آفريدن است و مشيت از جانب مردم رسيدن به چيزى است.(10) .

كانون گفتگوی قرآنی

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/27

لینک کوتاه