چگونه مي توان آيات قرآن کريم را بهتر فهميد؟

قرآن را مي توان از زواياي گوناگون مورد بررسي و شناخت قرار داد، گرچه عمق و عظمت آن به طوري والا و گسترده است که ما را توان درک کامل عظمت آن نيست. قرآن کريم بهترين و زيباترين گفتارها است؛ الله نزل احسن الحديث.... خداوند قرآن را براي زماني خاص قرار نداده و نيز براي مردم خاص نفرستاده، بلکه قرآن در هر زمان جديد است. حاملان قرآن کساني هستند که در رحمت الهي پيچيده و با نور خدا پوشانده شده اند. هر کدام از شما که دوست دارد با خدايش حرف بزند قرآن بخواند. هر کسي قرآن را به خاطر رضايت خداوند و به خاطر آگاهي و تفقّه در دين بخواند، ثواب او مانند آنچه که به ملائکه و پيامبران و مرسلين داده مي شود، است. قاري قرآن که از قرآن تبعيت کند (به آن عمل نمايد) در دنيا گمراه نمي شود و در آخرت بدبخت نمي گردد. با توجه به اين اوصاف که گوشه اي مختصر از هزاران وصف پيرامون قرآن است، آيا کسي مي تواند ادعا کند که گنجي و عملي و پس اندازي ارزشمندتر از قرآن وجود دارد؟ کدام رفيق و مونس است که در همه جا و در هر حال با انسان بوده و آرامش بخش دل و جان انسان باشد. فصل جواني که انسان به دنبال صرف سلايق و عشق و توانمندي هاي خود در بهترين راه است و همواره به دنبال پيدا نمودن بهترين رفيق و مونس مي باشد، کدام دوست و آرامش بخش دل، بهتر از قرآن مي توان پيدا نمود. امير مومنان علي ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «هر کس با قرآن انس بگيرد، دوري برادران و دوستان، او را وحشت زده نمي کند». و خداوند متعال آرامش قلوب را ذکر و انس با خود مي داند: الا بذکر الله تطمئن القلوب. انس با خداي متعال را در بسياري از حالات و مسايل مي توان يافت. مانند نماز اول وقت، دعا و نيايش، سجده هاي طولاني، بيان اذکار و انجام واجبات و مستحبات و... ولي از اين ميان زيباترين شيوة انس با خدا، تلاوت قرآن است که از ويژگي خاصي برخوردار است. پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايند: «اذا احب احدکم ان يحدث ربه فليقرأ القرآن؛ هر کدام از شما که دوست دارد با خدايش حرف بزند، قرآن بخواند». بهره گيري و فهم بيشتر قرآن الف) پيوند قلبي با خداي متعال: بهره گيري عميق علمي از قرآن کريم و فهميدن معارف بلند آن، مشروط است به ارتباط و پيوند با معلّم حقيقي قرآن که همانا خداوند بخشنده است الرَّحْمنُ ـ عَلَّمَ الْقُرْآنَ علم قرآن همراه با رحمت خداي سبحان است و رحمت خاصّه خداوند شامل حال پرهيزکاران مي گردد. وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ يعلمکم الله قرآن کريم مي فرمايد شما تقوا را لباس پاکي روح خود کنيد که بهترين لباس است: وَ لِباسُ التَّقْوي ذلِک خَيْرٌ و خداوند نيز به شما علم عطا مي کند. در جاي ديگر به صورت شرط و جزا مي فرمايد إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَکمْ فُرْقاناً اگر تقوي را پيشه خود کنيد و در برابر دستورهاي الهي با تقوي باشيد، خداوند براي شما نوري از علم را قرار مي دهد که جدا کننده بين حق و باطل است. ب) تقوي الهي: قرآن کريم کتابي است که ريشه در اوج آسمان و مقام «لدن» دارد و از علم خداوند سرچشمه گرفته و درک معارف بي انتهاي آن بدون نردبان تقوا و ارتباط با خدا، امکان پذير نيست، اگر چه چشم و گوش و حواس انسان در بهره مندي از علم، دخالت دارند ولي جاي علم و مخزن اصلي آن همان قلب است و خداي سبحان علم الهي را به قلب کسي القا و الهام مي کند که با نيروي تقوا، از سلامت و پاکي لازم برخوردار باشد. تقوا داراي مراتبي است که هر کس در مرتبه بالاتري قرار بگيرد نسبت به ديگران، کرامت بيشتري دارد: 1. تقواي عام؛ 2. تقواي خاص؛ 3. تقواي اخصّ. ج) طهارت: خداي سبحان براي فهم قرآن، قلب پاک و طاهر را لازم مي داند؛ چنانکه مي فرمايد إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کرِيمٌ فِي کتابٍ مَکنُونٍ لا يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ؛ «اين قرآن عربي مبين يک ريشه و اصلي دارد به نام کتاب مکنون که اين قرآن در آن کتاب مکنون و مرتبط با آن است.)) معاني اوّليه الفاظ قرآن را مي توان با طهارت ظاهري از قرآن استفاده کرد، ولي درک معارف بلند کتاب مکنون امکان پذير نيست مگر با طهارت باطني و قلبي. اگر کسي بخواهد با ظاهر قرآن در تماس باشد. بدون طهارت و غسل يا وضو نمي شود و حتّي نمي تواند آيات آن را ببوسد. امّا ارتباط با محتواي عميق قرآن و با جان و باطن قرآن، نياز به قلبي سالم و جاني با طهارت دارد. انسان بايد پستي هاي اخلاقي و نيز جمود و انحراف فکري و اعتقادي را که همگي پليدند و موجب آلودگي روح هستند، از خود دور کند و دل و جان خويش را آرايش دهد تا آيينه قرآن گردد و معارف بلندش در آن نقش بندد. د) تعيين آياتي محدود: روش پيشينيان که توفيق انديشيدن و فهم قرآن نصيب آنان مي گرديد، اين بود که نخست ده آيه را از پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ تعليم مي ديدند و تا آنچه را از معارف علمي و دستورات عملي مربوط به آن ده آيه، به خوبي فرا نمي گرفتند، وارد آيات ديگر نمي شدند: «إنهم کانوا يأخذون من رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ عشر آيات فلا يأخذون في العشر الآخر حتي يعلموا ما في هذه من العلم و العمل» و گاهي چنان جرقه اي از سوي خداوند در دل آنان اثر مي کرد که رسول خدا درباره آنان مي فرمود «انصرف الرجل و هو فقيه» و اين سخن را آن حضرت درباره شخصي فرمود که وقتي به آيه فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّه ي خَيْراً يَرَهُ وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة شَرًّا يَرَهُ رسيد، گفت: اين کلام مرا کفايت مي کند و به سوي زادگاهش بازگشت؛ در حالي که به فرموده رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ فقيه شده بود؛ زيرا عصاره أي از دو حکمت نظري و عملي را آموخت و به آن ملتزم شد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه