آثار حسادت چیست؟

حسد آثار بسیار زیانباری از نظر فردی و اجتماعی و مادی و معنوی به بار می آورد و کمتر صفتی از صفات رذیله است که این همه پیامدهای سوء داشته باشد، مهمترین آنها آثار زیر است:نخست اینکه حسود دائما ناراحت است و همین امر سبب بیماری جسمی و روانی او می شود، هر اندازه دیگران صاحب موفقیت بیشتر و نعمت های فزون تر گردند او به همان اندازه ناراحت می شود تا آنجا که گاه خواب و آرامش و استراحت را به کلی از دست می دهد و بیمار و رنجور و نحیف و ضعیف می شود، در حالی که امکانات خوبی دارد و اگر این رذیله را از خود دور می ساخت برای خودش زندگی آبرومند و مرفهی داشت.در احادیث فراوانی به این نکته اشاره شده و معصومین: نسبت به آن هشدار داده اند، از جمله در حدیثی از امیرمؤمنان علی (ع) می خوانیم که فرمود: «اسوء الناس عیشا الحسود! ؛ بدترین مردم از نظر (آرامش در) زندگی حسود است» ! (34)همین معنی در حدیث دیگری از آن حضرت (ع) به صورت فشرده تری نقل شده که فرمود: «لاراحة لحسود؛ حسود راحتی ندارد» ! (35)در تعبیر دیگری از همان حضرت می خوانیم: «الحسد شر الامراض؛ حسد بدترین بیماریهاست» ! (36)و در تعبیر دیگری آمده است: «العجب لغفلة الحساد عن سلامة الاجساد؛ تعجب می کنم چگونه حسودان برای سلامتی جسم خود ارزش قائل نیستند و از آن غافلند» ! (37)[141]این سخن را با حدیث دیگری از آن حضرت به پایان می بریم، هر چند احادیث در این زمینه بسیار است، فرمود: «الحسد لایجلب الا مضرة و غیظا، یوهن قلبک، و یمرض جسمک؛ حسد جز زیان و خشم چیزی در وجود انسان ایجاد نمی کند، حسد سبب می شود که قلب انسان ناتوان و جسم او بیمار گردد» ! (38)دیگر اینکه زیانهای معنوی حسد از زیانهای مادی و جسمانی آن به مراتب بیشتر است، زیرا حسد ریشه های ایمان را می خورد و نابود می کند و انسان را نسبت به عدل و حکمت الهی بدبین می سازد، چرا که حسود در اعماق قلبش به بخشنده نعمت ها یعنی خداوند بزرگ معترض است!در حدیث معروفی از امیرمؤمنان علی (ع) می خوانیم: «لاتحاسدوا فان الحسد یاکل الایمان کما تاکل النار الحطب؛ نسبت به یکدیگر حسد نورزید، چرا که حسد ایمان را می خورد همان گونه که آتش هیزم را می خورد» ! (39)همین معنی از بنیانگذار اسلام پیغمبر اکرم (ص) و از فرزند گرامیش امام باقر (ع) نیز نقل شده است.در حدیث دیگری که مرحوم کلینی در کافی آورده است از امام صادق (ع) می خوانیم: «آفة الدین الحسد و العجب و الفخر؛ آفت دین و ایمان، حسد و خودبینی و فخرفروشی است» ! (40)از همان امام بزرگوار (ع) نقل شده است که فرمود: «ان المؤمن یغبط و لایحسد، و المنافق یحسد و لایغبط! ؛ مؤمن غبطه می خورد (و تمنای نعمت هایی شبیه دیگران می کند ولی) حسد نمی ورزد، در حالی که منافق حسد می ورزد و غبطه نمی خورد» ! (41)از این حدیث به خوبی استفاده می شود که حسد با روح ایمان سازگار نیست و هماهنگ با نفاق است.در بحث های گذشته نیز در حدیث قدسی خواندیم که خداوند به موسی بن عمران فرمود: «از حسد بپرهیز که حسود نسبت به نعمت های من خشمگین است و با قسمت من[142]در میان بندگانم مخالف می باشد» !سومین اثر زیانبار دیگر حسد این است که حجاب ضخیمی در برابر معرفت و شناخت حقایق می افکند، چرا که حسود نمی تواند نقطه های قوت محسود را ببیند هر چند استاد و مربی و بزرگ او باشد، بلکه دائما چشم او در پی جستجو برای نقاط ضعف است و ای بسا به خاطر حسد، خوبی را بدی و نقاط قوت را ضعف بپندارد و از آنها دوری کند. به همین دلیل از امیرمؤمنان علی (ع) می خوانیم: «الحسد حبس الروح؛ حسد روح انسان را زندانی می کند و از درک حقایق باز می دارد» . (42)چهارمین اثر زیانبار حسد این است که انسان دوستان خود را از دست می دهد، زیرا هر کس دارای نعمتی است که احیانا دیگری ندارد و اگر انسان دارای صفت رذیله حسد باشد طبعا نسبت به همه مردم حسد می ورزد و همین امر سبب می شود که افراد از او دوری کنند و پیوندهای محبت میان او و دیگران گسسته شود.شاهد این سخن کلام پرباری است که از امیرمؤمنان علی (ع) نقل شده که فرمود: «الحسود لا خلة له؛ حسود، دوستی ندارد» . (43)پنجمین اثر سوء حسد آن است که انسان را از رسیدن به مقامات والا بازمی دارد به گونه ای که شخص حسود هرگز نمی تواند از مدیریت بالایی در جامعه برخوردار شود چرا که حسد، دیگران را از گرد او پراکنده می کند و کسی که دارای قوه دافعه است هرگز به بزرگی نمی رسد.شاهد این سخن گفتار دیگری از علی (ع) است که فرمود: «الحسود لایسود؛ حسود هرگز به سیادت و بزرگی نمی رسد» . (44)ششمین اثر بسیار منفی حسد آلوده شدن به انواع گناهان دیگر است، زیرا حسود برای رسیدن به مقصد خود یعنی زایل کردن نعمت از دیگران، به انواع گناهان مانند ظلم و غیبت و تهمت و دروغ و سعایت و غیر آن متوسل می شود و تمام نیروی خود را به کار می گیرد تا محسود را به زمین زند لذا از هر وسیله نامشروعی برای وصول به این مقصد نامشروع کمک گیرد.[143]باز شاهد این سخن، کلام نورانی دیگری از امیرمؤمنان علی (ع) است که فرمود: «الحسود کثیر الحسرات، و متضاعف السیئات؛ حسود بسیار حسرت و اندوه دارد و گناهانش پیوسته افزوده می شود» ! (45)هفتمین بدبختی حسود این است که پیش از آنکه به «محسود» زیان برساند به خودش ضرر می زند، چرا که قبل از هر چیز خودش را گرفتار ناراحتی روح و جسم و عذاب دنیا و عقبی می سازد.در احادیث اسلامی به این حقیقت اشاره شده، امام صادق (ع) در حدیثی می فرماید: «الحاسد مضر بنفسه قبل ان یضر بالمحسود، کابلیس اورث بحسده بنفسه اللعنة، و لآدم (ع) الاجتباء و الهدی... ؛ حسود پیش از آنچه می تواند به «محسود» ضرر برساند به خویشتن زیان می رساند، مانند ابلیس که با حسدش لعنت برای خود آفرید و برای آدم برگزیدگی و هدایت» . (46)34- تصنیف غررالحکم، صفحه 300 و 301؛ شرح غررالحکم، 2931.35- بحار الانوار، جلد 70، صفحه 256.36- شرح غررالحکم، 331.37- بحارالانوار، جلد 70، صفحه 256.38- بحارالانوار، جلد 70، صفحه 256.39- تصنیف غررالحکم، ص 300؛ شرح غرر، 10376.40- اصول کافی، جلد 2، صفحه 307.41- همان مدرک.42- شرح غررالحکم، شماره 371.43- شرح غررالحکم، 885.44- غررالحکم، 1017.45- تصنیف الغرر، صفحه 301؛ شرح غررالحکم، 1520.46- بحارالانوار، جلد 70، صفحه 255. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه