در رابطه با ابعاد گوناگون اهمیت خلیج فارس توضیح دهید؟

خلیج فارس از جنبه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی دارای اهمیت است که در ادامه به صورت مختصر مورد بررسی قرار می گیرد:این خلیج محل اتصال کشورهای جنوب غربی آسیا به شمار می رود که به آن موقعیت ژئوپلتیکی خاصی بخشیده است. همچنین خلیج فارس به علت وجود ذخایر عظیم نفت و گاز و گذرگاه تنگه هرمز و نیاز جهان صنعتی به این دفاتر از موقعیت ژئوپلتیکی مهمی در عرصه بین الملل برخوردار است. خلیج فارس حدوداً 565 میلیارد بشکه ذخیره نفتی دارد که این مقدار 63 درصد کل ذخایر 5/596 میلیارد بشکه نفتی شناخته شده در جهان را تشکیل می دهد. همچنین منطقه خلیج فارس یکی از مناطق راهبردی دنیا محسوب می شود، البته موقعیت و اهمیت ژئوپلتیکی و راهبردی مساله جدیدی نیست، بلکه از قرن ها قبل امری شناخته شده و مورد قبول عام بوده است.” خلیج فارس از نظر راهبردی از موقعیت ممتاز و اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و به علت واقع شدن در مسیر راه های دریایی (دریای عمان، اقیانوس هند، دریای سرخ) و اتصال آب های آن به سواحل ایران، عراق، عربستان و کشورهای جنوبی آن از زمان های دور مورد توجه و محل رفت و آمد ملت های دریانورد و تجارت پیشه شرق و غرب بوده است. به طور کلی اهمیت ژئوپلتیک خلیج فارس به خاطر سه عامل مهم بازار صدور کالا و تجهیزات نظامی، وجود ذخایر عظیم نفت و گاز است که در قرون اخیر مورد توجه ابرقدرت ها و کشورهای بزرگ صنعتی بوده است .خلیج فارس به علت داشتن معادن و ذخایر عظیم نفت و میدان های بزرگ گازی به یک منطقه ثروتمند تبدیل شده است. میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین میدان گازی جهان است که در چند سال اخیر رقابت شدیدی در جهت خرید و کسب امتیاز برای تامین انرژی بین دو قطب اروپای شرقی و آسیای جنوبی و شرقی مانند پاکستان، هند و چین شده است که کشورهای این منطقه با فروش این معادن و ذخایر انرژی هر ساله میلیاردها دلار درآمد ارزی به دست می آورند و بازار بسیار خوبی هم برای فروش محصولات کشورهای صنعتی شده است. در آینده جهان برای تامین 65% از نیازهای نفتی خود به خلیج فارس وابسته است در حالی که امروزه 41% مصارف نفتی جهان را خلیج فارس تامین می کند. به طوری که می توان گفت یکی از دلایل اصلی تجاوز آمریکا به کشور مسلمان عراق به خاطر تصاحب ذخایر عظیم انرژی این کشور است و سعی دارد بر بازار انرژی تسلط و کنترل و اعمال نفوذ بنماید و کشورهای رقیب اقتصادی خود را مانند ژاپن، چین را تحت فشار قرار دهد و با توجه به افزایش مصرف انرژی در جهان در سالهای اخیر، نیاز آنها به منابع نفتی و گازی خلیج فارس بیشتر شده است و این مهم بر اهمیت اقتصادی- سیاسی این خلیج می افزاید. با توجه به اینکه ذخایر نفتی بسیاری از کشورهای دنیا در 20 سال آینده کاهش می یابد اهمیت چهار کشور دارنده منابع نفت یعنی ایران، عربستان، عراق و کویت که هر چهار کشور در حوزه خلیج فارس قرار دارند بیشتر نمایان خواهد شد.موقعیت نظامی خلیج فارسدر مـنـطقه خلیج فارس ، پایگاههای متعدّدی وجود دارد که متعلّق به قدرتهای بزرگ است و این کـشـورهـا با استفاده از تجهیزاتی که در این پایگاهها دارند، براحتی می توانند به هر نقطه ای کـه بـخـواهـنـد لشگرکشی کنند. حسّاسیت این منطقه ، همواره ابرقدرتهارا بر آن داشته تا کـوشـشـهای خود را جهت حضور مستقیم در منطقه ، شدّت بخشند. سابقه حضور فیزیکی و نظامی کـشـورهـای قـدرتـمـنـد بـه گـذشـتـه هـای دور مـانـنـد حـضـور نـظـامـی کـشـورهـایـی چـون پـرتـغـال ، هـلنـد، فـرانـسـه ، انگلستان و آمریکا برمی گردد. سیاستهای غلط حاکمان منطقه و دعـوت از قـدرتـهـای بـزرگ بـرای حـضـور نـظامی باعث شده که ناوگانها عظیم و پیشرفته کشورهای قدرتمند در این منطقه حضور داشته باشند. بـودجـه هـای کـلانی که سالیانه صرف خرید تسلیحات عظیم و پیشرفته می شود، با اهداد گـونـاگـونـی در ایـن مـنـطـقـه صورت می پذیرد. خریدهای هنگفتی که کشورهای عربی منطقه بـویـژه عـربـسـتـان داشـته اند، این منطقه را تبدیل به یک انبار بزرگ تسلیحاتی کرده است . وجـود تـنـگـه هـرمـز در ایـن مـنـطـقـه بـه عنوان شاهراهی حیاتی که بیشتر سوخت مصرفی جهان صنعتی از آنجا تاءمین می شود و همچنین وجود جزیره ها و مناطق استراتژیک دیگر بر اهمیت نظامی خلیج فارس افزوده است .علاوه برعامل مهم نفت که در سراسر قرن گذشته ، خلیج فارس را به صورت مهمّترین منطقه سـوق الجـیـشی و استراتژیکی غرب و شرق درآمدخیزش جدیداسلامی و رشداسلام انقلابی که کانون آن ایران است غربیها را نسبت به این منطقه حساس کرده است .منابع :1. جغرافیای سیاسی خلیج فارس ،عباس خسروانی ، روزنامه رسالت ، 11 /2/1385 .2. خلیج فارس و مسائل آن ، همایون الهامی . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه